Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Podmiotowość i samodzielność w edukacji wczesnoszkolnej

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 6105 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Szkoła jako instytucja przygotowująca młode pokolenia do uczestnictwa w życiu, nie może koncentrować się tylko na kształtowaniu u uczniów pewnego zasobu wiedzy, choćby była ona nawet bardzo głęboko wszechstronna i uporządkowana. Musi ona wyposażyć jednostki w takie umiejętności, które mogą stanowić „narzędzia” poznawania i zmieniania istniejącej rzeczywistości, zdobywania wiedzy, jej porządkowania i oceniania, czyli powinna uczyć jak się uczyć, aby nie być jedynie biernym obserwatorem życia społecznego, ale jego aktywnym i twórczym uczestnikiem. Od pierwszych lat pobytu dziecka w szkole należy zatem wdrażać do samodzielności w zakresie zdobywania różnorodnych informacji, planowania i organizowania własnej pracy, stałego oceniania siebie i uzyskiwanych efektów.

W. Szewczuk analizuje samodzielność jako cechę osobowości podlegającą rozwojowi. Jego zdaniem rozwój samodzielności to proces stopniowego osiągania przez jednostkę kontroli nad czynnikami determinującymi działanie.
Samodzielność jako właściwość psychiczna człowieka (...) ukazywana jest najczęściej jako cecha myślenia i działania człowieka, warunkująca poziom jego aktywności, osiągnięć w różnych strefach działania, wyznaczająca poziom regulacji stosunków człowieka ze światem, jak i sterowania własną aktywnością, stanowi element składowy celów kształcenia, rozwijania się w toku wykonywanych zadań i jednocześnie warunkuje ich efekty.
W. Okoń określa samodzielną pracę uczniów jako: „formę pracy wymagającą samodzielnego zaplanowania, wykonania i skontrolowania własnej działalności pod ogólną opieką i kontrola nauczyciela.
Samodzielność zatem to „inicjatywa w pewnym kierunku”. Inicjatywa ta zależna jest od samego człowieka, od jego umysłowych i praktycznych zdolności, a także od jego motywacji do działania. Trudno żądać od kogoś inicjatywy w zakresie poczynań, na których się zupełnie nie zna, żądać od ucznia inicjatywy w zdobywaniu wiedzy na poziomie, do którego jeszcze nie jest przygotowany. Trudno spodziewać się inicjatywy, a więc, samodzielności od osoby mało inteligentnej i bez odrobiny polotu i fantazji, od osoby leniwej, nieskorej do wysiłku, lękliwej, nie zainteresowanej matematyką, trudno uczyć się tego przedmiotu.
Ogromną rolę przypisuje się więc jakości nauczyciela. Jego praca, dobrze zorganizowana jest pierwszoplanowym czynnikiem efektywności samodzielnego, szkolnego i domowego uczenia się. Od jego pracy w głównej mierze zależy praca dziecka. „To co dziecko zrobi dziś przy pomocy dorosłych zrobi jutro samodzielnie”.
W toku poznawania zjawisk i faktów otaczającej rzeczywistości, z braku dostatecznej o nich wiedzy powstają wątpliwości, które budzą potrzebą ich wyjaśnienia (...). Podstawowym elementem w tym procesie jest uświadomienie sobie problemu. Stopień samodzielności uczniów przy stawianiu problemów zależy od poziomu umysłowego uczniów. Odpowiednia organizacja procesu nauczania może przyczynić się do ukształtowania właściwej postawy ucznia w dostrzeganiu problemów. Rozwiązywanie problemów opiera się na posiadanej wiedzy i zdobytym doświadczeniu.
Moment uświadomienia sobie braków własnej wiedzy stanowi węzłowy punkt w pracy poznawczej uczniów: budzi nowe zainteresowania, pomaga w sprecyzowaniu i uświadomieniu uczniowi celu pracy, mobilizuje go do wysiłku, ułatwia wybór środków i metod prowadzących do celu (...). Dlatego musi przeprowadzić szereg operacji w związku z poznanymi faktami i zjawiskami: zestawia je, porównuje, analizuje, ustala zachodzące między nimi związki, wyjaśnia, dowodzi, uogólnia, klasyfikuje.
Tak więc zagadnienie samodzielności w młodszym wieku szkolnym ma aspekt dydaktyczny i społeczny. Pierwszy z nich wiąże się z tym, że we współczesnej teorii kształcenia bardzo wysoko oceniane są zagadnienia aktywizacji poznawczej dzieci i młodzieży. Postuluje się by ciężar pracy dydaktycznej przenoszony był z podającego toku nauczania, z biernego opanowywania wiadomości przez uczniów na taki styl kształcenia, w którym uczniowie w trakcie własnej pracy poszukiwawczej i badawczej, w trakcie rozwiązywania problemów, zadań teoretycznych i praktycznych zdobywają nowe wiadomości i umiejętności.
Aspekt społeczny wynika z potrzeby wyposażenia uczniów w umiejętności samodzielnego poznawania i zdobywania wiedzy, gdyż jest ona niezbędna także w dalszym samokształceniu, w pracy i innych formach działalności.
Jednocześnie w związku z szybkim tempem rozwoju, rewolucji naukowo – technicznej i co za tym idzie, dezaktualizacją wiedzy szkolnej umiejętność samokształcenia okazuje się być niemal podstawową. Umiejętność samodzielnego poznawania i zdobywania wiedzy, umożliwia człowiekowi samodoskonalenie się, co w znacznej mierze decyduje o rozwoju osobowości jednostki.
Jeżeli przyjmiemy, że dziecko jest podmiotem swego rozwoju, jeżeli cały nasz wysiłek ma polegać na tym, żeby ono w pewnym momencie uniezależniło się od wspomagania edukacyjnego i wychowawczego, aby umiało dokonywać właściwych wyborów, podejmować osobiste decyzje i uświadamiać sobie przesłanki za nim stojące, musi czuć się kompetentne, mieć poczucie własnej wartości. Ta strategia, którą trzeba przyjąć, winna być strategią wprowadzenia dziecka w samokształcenie, samowychowanie, samodzielność, a co za tym idzie – podmiotowość. Kształtowaniu takich właśnie cech sprzyja osobiście wypełniana rola nauczyciela i rodziców. Ten proces trwa kilkanaście lat. Trzeba więc spojrzeć na to, co robimy z uczniami w szkole i czy to, ci im proponujemy prowadzi do usamodzielnienia? Koncepcja szkoły musi być więc oparta na założeniu, że ważniejsze jest usamodzielnienie dziecka, czyli przygotowanie go do życia, niż wprowadzanie w to dziecko coraz większej liczby informacji. Dlatego też według Stanisława Sławińskiego musi wzrosnąć znaczenie umiejętności samodzielnego zdobywania potrzebnych informacji, natomiast osłabnąć znaczenie posiadania (mechanicznego zapamiętywania) dużej liczby informacji „na wszelki wypadek”.
„Póki dziecko ma zbyt mało doświadczenia i wiedzy o życiu póty musi być przez kogoś wychowywane”. Funkcja decyzyjna opiekunów i wychowawców jest niezwykle ważna, ale wówczas gdy zostaną ograniczone tylko do naprawdę niezbędnych i nie prowadza do ubezwłasnowolnienia dziecka. Ważnym jest także organizowanie przez dorosłego „decydenta” doświadczeń i sytuacji życiowych, żeby przez ich przeżycie dziecko w pewnym momencie potrafiło już (w sposób w miarę bezpieczny dla siebie) samo podejmować decyzje, aby miało poczucie odpowiedzialności za siebie.
Każdy człowiek musi samodzielnie decydować, wybierać, wartościować i ponosić konsekwencję własnych działań. Dziecko w procesie wychowania powinno zostać do tego przygotowane. Kształcenie autonomii wewnętrznej każdej jednostki, poczucia sprawstwa jest jednym z najważniejszych celów wychowania.

Opracowała W. Chabowska - nauczyciel SP w Starzynie


Literatura:
1. A. Brzezińska; Przygotowanie uczniów do samokształcenia w procesie nauczania. Życie Szkoły 1976, nr 2
2. W. Szewczuk; Słownik psychologiczny.
3. M. Jakowicka; Samodzielność jako kategoria określania ro9zwoju dziecka. Życie Szkoły 1989, nr 5
4. W. Okoń: Słownik pedagogiczny.
5. J. Pieter; Samodzielność w uczeniu się, Chowanna 1968
6. L. S. Wygolski; Wybrane prace psychologiczne.
7. J. Starościak; Problem samodzielności ucznia.
8. S. Palka; Kształtowanie samodzielności [poznawczej w przedszkolu i klasach I – III.
9. J. Stańczak; Rozwijanie samodzielności i aktywności poznawczej uczniów w młodszym wieku szkolnym.
10. S. Sławiński; Podmiotowość dziecka w nauczaniu i wychowaniu.
11. S. Guz; Podmiotowość dziecka w ... założenia i ich realizacja, Chowanna 1995

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie