Z chwilą kiedy dziecko przychodzi na świat rozpoczyna się ciąg nieustannych kontaktów z innymi ludźmi. taki jednoczesny kontakt polegający na wzajemnym oddziaływaniu na siebie przynajmniej dwóch jednostek, nazywamy interakcją. miejscem, gdzie zaczynaja sie kształtować zachowania dziecka jest rodzina. Jakościowo nowych doznań społecznych i uczuciowych doświadcza dziecko w kontaktach z rówieśnikami, gdy zaczyna edukację przedszkolną.
Zakres funkcji przedszkola, ich realizacja i społeczne znaczenie uwarunkowane są zarówno zasięgiem przedszkola jak i wiekiem dzieci. Istotne znaczenie mają tu specyficzne cechy przedszkola jako instytucji wychowawczej zbliżające je do instytucji rodziny. Uspołecznienie dziecka w przedszkolu jest kontynuacją oddziaływań środowiska rodzinnego. Realizowana przede wszystkim droga spełniania przez przedszkole podstawowych funkcji: opiekuńczej, dydaktycznej i wychowawczej.
Podstawowym zadaniem przedszkola jest ukształtowanie zespołu cech, postaw, pożądanych ze względu na ideał wychowania oraz przygotowanie dziecka do roli aktywnego współuczestnika i współtwórcy życia społecznego.
Dziecko w wieku przedszkolnym charakteryzuje się heteronomią moralną. Gromadząc doświadczenia, coraz lepiej opanowuje umiejętność orientowania się w tym, co dorośli uważają za słuszne i dobre, a co złe i niewłaściwe. Doskonałą okazją do zdobywania doświadczeń społecznych jest pobyt dziecka w przedszkolu. To tutaj dziecko zaspokaja potrzebę kontaktu z rówieśnikami, chętnie się z nimi bawi, zdobywa nowe jakościowo doznania społeczne i uczuciowe. Dlatego też, na terenie przedszkola, podstawowym zadaniem w socjalizacji jest sposób kierowania doświadczeniem, jakie dziecko zdobywa pełniąc rolę członka zbiorowości. Kształtowanie wartościowych, prospołecznych postaw polega na wyrabianiu nawyków i poszerzaniu doświadczeń dziecka, stanowiących podstawę zarówno dla rozwoju intelektualnego jak i dla zdobywania dojrzałości społecznej. W przedszkolu przebiega ono przede wszystkim w procesie rozwijania umiejętności współżycia i współdziałania w zespole.
Prawidłowe pokierowanie procesem uspołecznienia zależy w dużej mierze od nauczyciela - wychowawcy, który oddziałuje na dziecko w sposób bezpośredni i pośredni, poprzez zorganizowanie środowiska wychowującego. Realizacja podstawowych celów przedszkola, spoczywająca na nauczycielu, wymaga stopniowego stworzenia kolektywu o cechach sprzyjających opiekuńczej, wychowawczej i dydaktycznej pracy przedszkola.
Grupa przedszkolna staje się płaszczyzną społecznego uczestnictwa dzieci, stwarzającego możliwość kierowanej przez nauczyciela internalizacji norm i wartości wnoszonych do grupy oraz ról społecznych w niej spełnianych.
Przebieg i wyniki tego procesu świadczą o skuteczności pracy wychowawczej, pośrednio zaś o rzeczywistych związkach nauczyciela z dziećmi, o jego autorytecie i zaufaniu dzieci, wzajemnym zrozumieniu nauczyciela i wychowanków. W pracy z dziećmi przedszkolnymi istotne znaczenie mają metody oparte na działaniu, zwłaszcza metody samodzielnych doświadczeń. Wynikiem pracy z dziećmi jest ich uspołecznienie przez udział w życiu zorganizowanej grupy. Bezpośredni praktyczny kontakt z obiektywnym społecznym porządkiem, obowiązek uczenia się, stosowania do obowiązujących zasad, stopniowe poznawanie ich źródeł i znaczenia, osiąganie umiejętności zachowania się w nowych dla dziecka sytuacjach stanowią ważną część procesu uspołecznienia dziecka.
Z istoty wychowania przedszkolnego wynika, że jego funkcje: opiekuńcza, wychowawcza, dydaktyczna i społeczna są ze sobą integralnie powiązane, jedna warunkuje drugą i wszystkie razem składają się na efekty działalności przedszkola.
Ogromnie ważnym czynnikiem procesu kształtowania postaw interpersonalnych dzieci jest nieustanny przykład postępowania dorosłych. Bardzo ważną osobą staje się więc nauczyciel przedszkola, który kieruje procesem wychowania, oddziałuje zarówno pośrednio jak i bezpośrednio na dzieci. Te dwa kierunki oddziaływań nie występują rozłącznie, gdyż nauczyciel organizując życie w zespole dziecięcym, równocześnie bierze czynny udział w owym życiu – jest nieustannie oddziałującym wzorem zachowania. Dotyczy to zachowań związanych z kulturą stosunków międzyludzkich, jak też manifestowanego przez nauczyciela stosunku emocjonalnego do określonych zjawisk czy też sądów i ocen. Niezmiernie ważnym dla dziecka wzorem jest więc postawa nauczyciela, a jego wpływ na kształtowanie postawy dziecka jest tym silniejszy, im większym cieszy się on autorytetem jako człowiek.
Opracowała : Jolanta Piasecka
