Problem dysleksji u dzieci nie jest zjawiskiem nowym, występował w przeszłości , lecz nie zwracano na to tak bacznej uwagi jak dziś.
Najważniejsze jest to aby pomóc takiemu dziecku...
Referat na temat : „Problem dysleksji u dzieci” Data wygłoszenia referatu: 19.05.2006r. Opracowała : Ewa Aneta Szyper Termin dysleksja to pojęcie składające się z dwóch słów pochodzenia łacińskiego: dys- oznacza brak czegoś, lego- oznacza czytam. Obecnie najczęściej używanym terminem jest dysleksja rozwojowa. Pod tym pojęciem rozumie się specyficzne zaburzenia manifestujące się trudnościami w nauce czytania lub pisania u dzieci o normalnym poziomie inteligencji. Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajów zaburzeń:
- Dysleksja- trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania, jak i stopnia rozumienia treści)
- Dysortografia- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni)
- Dysgrafia- niski poziom graficzny pisma (brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w linijce, litery w wyrazach nierówne)
- Dyskalkulia- problemy w matematyce (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości, proporcji).
Te trudności w uczeniu się nie zależą od :
- poziomu inteligencji dziecka (często dyslektycy to osoby o wysokiej a nawet wybitnej inteligencji np. Albert Einstein, twórca teorii względności),
- od kompetencji nauczyciela (dysleksja jest zjawiskiem powszechnym na całym świecie, bez względu na preferowany system kształcenia),
- nie są też wynikiem lenistwa czy złej woli ucznia (przypominałoby to robienie na złość sobie samemu).
Przyczyną tego typu zaburzeń mogą być mikrouszkodzenia tych części kory mózgowej, które są odpowiedzialne za rozpoznawanie słyszanych głosek, widzianych liter, łączenia ich w wyrazy. Często zdarza się, że osoby mające dysleksję nie są tego świadome. Z roku na rok kłopoty w szkole pogłębiają się, nauka staje się coraz bardziej uciążliwa i do trudności w czytaniu i pisaniu dochodzą zaburzenia emocjonalne. Czasami dopiero przed różnego rodzaju testami i egzaminami uczeń przechodzi specjalistyczne badania psychologiczne i pedagogiczne, które stwierdzą dysleksję. Tymczasem już znacznie wcześniej rodzice mogą zorientować się, że ich dziecko należy do grupy tzw. „ ryzyka dysleksji”. Dzieci takie są niezręczne, mają kłopoty z lepieniem, malowaniem i odwzorowywaniem. Ich zeszyty wyglądają niechlujnie. Dużą trudność sprawia dzieciom dyslektycznym składanie układanek, gdzie trzeba wyodrębnić cześć z całości lub złożyć kilka części w całość. Miewają one również wady wymowy i kłopoty z rozróżnieniem dźwięków np. (ę i en, dź i ć). Mylą litery podobne pod względem kształtu np.(b-p, d-t, g-k). Przez to nękające dyslektyków pomyłki w czytaniu i brak zrozumienia czytanego tekstu. Uczniowie z dysleksją mogą też mylić prawą i lewą stronę i mieć zaburzenia w orientacji przestrzennej –stąd kłopoty w nauce geografii („czytanie mapy”) i chemii (wzory strukturalne), a nawet pewna niezborność i niezgrabność na zajęciach sportowych. Czasami inteligentne dzieci świadomie maskują własne niedobory organiczne i ich wady rozwojowe stają się widoczne dopiero przez pryzmat niepowodzeń szkolnych. Terapia jest jednak tym skuteczniejsza, im wcześniej zostanie podjęta. Ważny jest stopień zaangażowania ucznia, jego motywacja do pracy oraz ilość czasu przeznaczonego na zajęcia. Wykonywane ćwiczenia pomagają likwidować skutki zaburzeń czytania i pisania, a jednocześnie wspomagają pracę mózgu. Poprzez łączenie nauki z zabawą (gry, łamigłówki, rebusy, układanki) sprawiają dużo radości uczniom. Zajęcia odbywają się w małych grupach pod kierunkiem wykwalifikowanych nauczycieli- terapeutów. Uczniowie otrzymują zaświadczenia o uczęszczaniu na zajęcia terapii pedagogicznej. Dokument mogą przedstawić w szkole jako dowód swej pracy nad likwidowaniem zaburzeń. Regularna praca przynosi efekty- choćby w postaci lepszej oceny na świadectwie. Istotną sprawą w pracy z dzieckiem dyslektycznym jest odróżnienie dzieci zaburzonych od tych źle czytających. Kryteria jakimi należy się kierować to:
- Utrzymywanie się trudności w czytaniu aż do okresu dojrzałości (względnie trwały charakter tych zaburzeń),
- Specyficzne rodzaje błędów występujących podczas czytania i pisania,
- Rodzinne występowanie zaburzeń,
- Częste występowanie tych zaburzeń u osobników płci męskiej,
- Częste skojarzenie tych zaburzeń z zaburzeniami rozpoznawania innych symboli,
- Brak oznak poważnych uszkodzeń mózgu i defektów, narządów zmysłu,
- Niepowodzenia w nauce czytania przy użyciu konwencjonalnych metod nauczania,
- Niepowodzenia mimo prawidłowej motywacji i normalnej lub wyższej niż przeciętna inteligencja.
Zasady pracy z dzieckiem z ryzyka dysleksji Pani Marta Bogdanowicz w pozycji „ dekalog dla nauczycieli dzieci dyslektycznych”, zawarła podstawowe zasady pracy z dziećmi dyslektycznymi. Zasady na nie:
- Nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.
- Nie karz, nie wyśmiewaj w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy.
- Nie łudź się, że „sam z tego wyrośnie”, „weźmie się w garść”, „ przysiadzie” lub, że ktoś go z tego „wyleczy”.
- Nie spodziewaj się, że kłopoty ucznia pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczają się do czytania i pisania, skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.
- Nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą.
Zasady na tak:
- Staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec pogłębianiu się jego trudności szkolnych i wystąpieniu wtórnych zaburzeń nerwicowych.
- Spróbuj, jak najwcześniej, zaobserwować trudności ucznia: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj problemy dziecka ze specjalista (psychologiem, logopedą, pedagogiem, a w razie potrzeby z lekarzem).
- Aby jak najwcześniej pomóc uczniowi:
- bądź w kontakcie z poradnią, wykorzystuj wyniki badań i zalecenia specjalistów zawarte w opinii psychologicznej,
- ustal kontrakt pomiędzy tobą, rodzicami i dzieckiem, który określa reguły współpracy: dziecko uczyń odpowiedzialnym za pracę nad sobą, rodziców za pomaganie dziecku, a nauczyciela za bycie doradca,
- Zaobserwuj podczas codziennych lekcji, co najskuteczniej pomaga dziecku, bądź w stałym kontakcie z jego nauczycielem- terapeutą i korzystając z jego wskazań, włączaj w zajęcia dydaktyczne potrzebne dziecku ćwiczenia.
- Opracuj program indywidualnych wymagań wobec ucznia dostosowany do jego możliwości i wkładu pracy.
- Oceniaj go na podstawie odpowiedzi ustnych i treści prac pisemnych.
- Nie każ mu czytać głośno przy całej klasie.
- Pozwól mu korzystać ze słownika i daj więcej czasu na zadania pisemne.
- Dyktanda i prace pisemne oceniaj jakościowo (opisowa ocena błędów) pod warunkiem systematycznej pracy, znajomości reguł ortografii i korekty błędów w zeszytach.
- Nagradzaj za wysiłek i pracę, a nie za jej efekty.
- Bądź życzliwy, cierpliwym przewodnikiem ucznia w jego problemach.
Sposoby pracy z dziećmi z dysleksją W pracy z dzieckiem dyslektycznym najbardziej skuteczne jest uczenie polisensoryczne: jednoczesne zaangażowanie wielu zmysłów: słuchu, wzroku i kinestezji. Maksymalnie wykorzystać należy te zmysły, które funkcjonują prawidłowo z jednoczesnym ćwiczeniem tych słabszych. Dzieci dyslektyczne nie powinny:
- Czytać głośno w obecności całej klasy, ponieważ potęguje to napięcie emocjonalne, w wyniku czego dzieci te czytają gorzej. Mogą czytać głośno wówczas, gdy opanowały zadany tekst w domu lub czasie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych,
- Czytać zbyt długich czytanek- należy wyznaczać pewną część do czytania głośnego w celu doskonalenia techniki czytania,
- Pisać dyktand ( nauczyciel winien zastąpić je, szczególnie w początkowym okresie nauki, pisaniem z pamięci),
Nauczyciel nie powinien:
- Stosować rywalizacji i stawiać za wzór zdolniejsze dzieci, którym dziecko dyslektyczne nie jest w stanie dorównać,
- Omawiać błędów w obecności całej klasy.
W pracy z dzieckiem dyslektycznym należy:
- Stosować na przemian czytanie głośne i czytanie ciche utworów ze sprawdzeniem zrozumienia tekstu,
- Utrwalać i powtarzać wiadomości przy każdej nadarzającej się okazji w ciągu dnia,
- Polecać pisanie ołówkiem w większej liniaturze, szczególnie w początkowym okresie nauki szkolnej,
- Przy ocenie prac pisemnych z języka polskiego nie brać pod uwagę błędów dyslektycznych, które mogą znacznie ją obniżyć (oceniać treść). Na ogólną ocenę z języka polskiego powinny mieć wpływ wszystkie osiągnięcia w tym przedmiocie.
- Należy usuwać wyrazy niepoprawnie napisane tak, by uczeń nie przyswajał sobie w pamięci wzrokowej ich wadliwego obrazu graficznego poprzez:
- całkowite zamazanie wyrazów z błędem i napisanie u góry w sposób poprawny,
- naklejanie pasków poprawnie napisanych wyrazów w miejsce wyrazów z błędem,
- zaznaczanie na marginesie liczby słów błędnie napisanych; dzieci same je znajdują poprzez porównanie z tekstem poprawnie napisanym.
Pomoc dzieciom dyslektycznym to:
- Stosowanie wielu ćwiczeń grafomotorycznych doskonalących technikę pisania (przepisywanie rodzi awersję do pisania),
- Częste sprawdzanie zeszytów i poprawności zapisów prac domowych, by wyeliminować zniekształcenia informacji,
- Prowadzenie słownika wyrazów trudnych,
- Czuwanie nad uaktywnianiem dzieci w czasie lekcji i dodatkowych zajęć poprzez stosowanie atrakcyjnych pomocy dydaktycznych i przerw relaksacyjnych,
- Częste sprawdzanie wiadomości ustnych,
- Dostosowanie wymagań do praktycznych możliwości dziecka, mając na uwadze poziom trudności ucznia,
- Stosowanie słowników ortograficznych podczas klasówek i wypracowań,
- Stosowanie różnego rodzaju wzmocnień- zachęt, pochwał,
- Organizowanie sytuacji zapewniających przeżycie sukcesu w celu uzyskania wiary we własne siły,
- Otoczenie opieką i wsparciem ze strony klasy, z jednoczesnym powierzeniem ról możliwych do spełnienia,
- Uczenie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
- Ćwiczenie odporności psychicznej,
- Uczenie właściwych zachowań w sytuacjach napięć agresywnych jako reakcji obronnych na niepowodzenia,
- Stosowanie indywidualnych wymagań w zakresie podawania nowego materiału i odpowiednich informacji,
- Stała współpraca i wymiana informacji między szkołą a domem.
Opracowała Ewa Aneta Szyper |
