Ćwiczenia percepcyjno-motoryczne
Wstęp
Opanowanie umiejętności czytania i pisania wymaga dobrze rozwiniętych funkcji poznawczych: percepcji, analizy i syntezy słuchowo-wzrokowej, pamięci wzrokowo-słuchowej, orientacji kierunkowej i czasowo-przestrzennej, sprawności manualnej, logicznego myślenia i koncentracji uwagi.
W trudnej sytuacji dziecka dyslektycznego, wynikającej z wielorakich przyczyn szkolnych i pozaszkolnych, pewną pomocą w stymulacji i rozwoju tych funkcji – zwłaszcza w klasach początkowych – mogło by być wykorzystywanie w toku obowiązkowych zajęć wybranych ćwiczeń percepcyjno-motorycznych oraz na zajęciach dydaktyczno wyrównawczych.
Ćwiczenia te, to bardzo ważny element procesu uczenia.
Służy bowiem:
· wzbogacaniu i uatrakcyjnianiu treści programowych,
· rozwijaniu funkcji percepcyjno-motorycznych u dzieci z deficytami rozwojowymi,
· wprowadzaniu atmosfery odprężenia i rozrywki.
Ćwiczenia mają prostą strukturę wyrazową (jedna głoska odpowiada jednej literze). Są krótkie i łatwe do wykonania. Można je modyfikować.
I.
Kształcenie percepcji słuchowej:
a)
Selektywne pisanie głoski w usłyszanych wyrazach.
W przedstawionych grupach wyrazowych powtarza się samogłoska a, e lub o.
a |
a |
a |
e |
o |
rak
klasa
aparat
brat
atak |
pan
kram
lampa
sala
zabawa |
bal
park
karawana
brama
banan |
sen
beret
wesele
metr
sklep |
rok
most
oko
kłopot
kolor |
Czytamy wyrazy z pierwszej grupy. Uczniowie zapisują tylko „a”, wszystkie inne litery w każdym wyrazie oznaczają krótką kreską poziomą, np. -a- (rak). Następnie uzupełniają z pamięci czerwonym kolorem brakujące na kresce litery. Listę wyrazów w zmienionej kolejności dyktujemy ponownie tyle razy, ile to jest potrzebne. Dzieci po wysłuchaniu tych wyrazów uzupełniają litery za każdym razem innym kolorem.
W analogiczny sposób możemy przeprowadzić selektywne pisanie, w którym dzieci będą pisać tylko:
przedostatnią głoskę |
głoskę po „b” |
głoskę przed „d” |
zegar
podłoga
gardło
okno
kartka |
brat
torba
zebra
sobota
jabłko |
woda
pogoda
medal
pudełko
powodu |
b)
Selektywne pisanie sylab w usłyszanych wyrazach.
Dyktujemy po sześć wyrazów dokładnie wydzielając poszczególne sylaby. Uczniowie zapisują jedynie określoną, np. pierwszą, drugą itp. Inne sylaby zaznaczają dłuższą kreską poziomą. Proponuję trzy zestawy wyrazów. Cyfra w nawiasie oznacza sylabę, którą trzeba zapisać.
koza (1)
praca (2)
sałata (2)
nauka (2)
lampa (1)
skarpetka (2) |
woda (1)
komputer (3)
ulica (1)
balkon (2)
telewizor (4)
zagadka (2) |
sobota (1)
pantofel (3)
jabłko (1)
kaloryfer (3)
traktor (2)
skowronek (2) |
Następnie dzieci przypominają sobie usłyszane wyrazy i wpisują brakujące sylaby czerwonym kolorem na kresce. W razie potrzeby ponownie dyktujemy wyrazy w dowolnej kolejności. Dzieci po ich wysłuchaniu uzupełniają sylaby innym kolorem.
c)
Tworzenie nowych wyrazów przez usunięcie jednej litery.
W tym ćwiczeniu rozwijamy analizę, syntezę wzrokową wraz z funkcją kierunkową, sprawność myślenia i koncentracje uwagi.
Tworzymy nowe wyrazy przez:
1) usunięcie jednej litery z początku lub końca wyrazu,
2) usuniecie jednej litery w środku wyrazu,
3) usunięcie jednej litery w dowolnym miejscu.
Uczniowie skreślają odpowiednia literę w wyrazie.
Utworzony wyraz wpisują na kresce. Wyrazów ma być tyle ile kresek.
1)
pora
por
kraj
|
kran
kra
bark
|
tlen
|
suma
|
osad
|
2)
brat
bat
knot
|
kłos
kos
kora
|
|
skok
|
arka
|
3)
rosa
osa
stos
|
port
por
kloc
|
mrok
|
okno
|
gwar
|
Ćwiczenie to powinno się przeprowadzić w płaszczyźnie słuchowej. W tym celu dyktujemy dzieciom pierwszy zestaw wyrazów (1), utworzony wyraz dzieci zapisują na kartce.
d)
Ta sama głoska w parze wyrazowej.
Dyktujemy pary wyrazowe, w których powtarza się jedna litera, np.:
sen-noc
las-maj
rak-ser
kot-lek
huk-mur
mar-mak
tor-nos
but-bal |
park-rym
mroki-raj
plan-lok
most-sen
ster-tor
plac-los
kran-por
młot-łuk |
klasa-pole
krowa-głos
brama-most
bluza-klej
fotel-krem
balon-igła
praca-kret
obraz-plac |
zamek-woda
potok-luty
wagon-port
futro-kran
sekret-ryba
gazeta-tron
sałata-koło
pogoda-sklep |
Uczniowie na kartce wpisują powtarzające się litery. Na zakończenie można przeprowadzić konkurs – dzieci muszą wymyślić pary wyrazów, w których powtarza się jedna litera. Mogą pracować pojedynczo albo w grupach.
II.
Kształcenie percepcji wzrokowej.
a)
Z tych samych liter inne wyrazy.
W tym ćwiczeniu kształcimy analizę i syntezę wzrokową. Każde dziecko otrzymuje kartkę z rozrzuconymi na niej wyrazami drukowanymi. Trzeba odszukać i połączyć po dwa wyrazy o innym znaczeniu ale tej samej strukturze wyrazowej. Dzieci wpisują pary wyrazowe, osobno trzy i czteroliterowe.
PORT KORA KORT GRA TAMA GRA TAK GRAB KAT TROK SOK MATA STO GARB GAR TROP KTO KARA KARP POST PARK ARKA KOS RAK ORKA BRAK BARK
|
b)
Wyrazy maksi i wyrazy mini.
1) Wpisujemy 2 wyrazy, np. KROKODYL, GRAMATYKA, a pod nimi w dowolnych miejscach odpowiadające im wyrazy mini. Wśród wyrazów mini mogą być różne części mowy. Wyrazy piszemy dużymi literami. Uczniowie wpisują poszczególny wyraz pod takim samym wyrazie maksi. Wykorzystany wyraz skreślają z rejestru.
2) Na oddzielnej kartce, oprócz poznanych już dwóch wyrazów, dopisujemy kilka nowych. Uczniowie musza zaznaczyć linią poziomą wyrazy mini w wyrazie maksi. Cyfra w nawiasie oznacza liczbę wyrazów, które należy wypisać. Wpisane wyrazy dzieci głośno odczytują.
KOTARA (5)
GRAMATYKA (6) |
MAKULATURA (7)
PROSTOKĄT (5) |
KROKODYL (4)
TRAKTOR (7) |
4) Uczniowie z pamięci podają jak największa liczbę mini wyrazów znajdujących się w wyrazach np. MAKULATURA, GRAMATYKA.
LITERATURA
M.Bogdanowicz.
„O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu”,
B.Zakrzewska
„Mini treningi percepcyjno motoryczne”, „Życie szkoły”, 2001 nr 4.
Opracowała: Alicja Powroźnik