Program "Z legendą przez Pomorze Zachodnie" pomaga rozwijać zainteresowania czytelnicze dzieci podczas pobytu na zielonej szkole. Opiera się na tekstach legend nadbałtyckich. W proponowanym przez nas programie legenda jest puntem wyjścia do omawiania poszczególnych treści i zagadnień edukacyjnych.
PROGRAM AUTORSKI „ZIELONEJ SZKOŁY”
DLA KLAS III
PT. „Z LEGENDĄ PRZEZ POMORZE ZACHODNIE”
Opracowany
przez Agnieszkę Pacześną
i Jolantę Piątek
nauczycielki
Szkoły Podstawowej nr 9
w Olkuszu
WSTĘP
Podstawowym zadaniem kształcenia i wychowania jest wszechstronny rozwój osobowości dzieci i młodzieży. Dużą rolę tym zakresie może odegrać książka. Kontakt z literaturą poszerza możliwości poznania świata, ludzkich losów, zwyczajów i obyczajów.
Ma ogromny wpływ na rozwój mowy i myślenia. Pobudza i kształci wyobraźnię. Książka również wychowuje – poprzez wprowadzanie elementów norm moralnych pomaga odróżnić dobro od zła.
Nauczyciele powinni umiejętnie wprowadzać dzieci w świat książki, rozbudzać ich zainteresowania czytelnicze i utrwalać nawyk czytania. Książka działa najpełniej wtedy, gdy trafia do zainteresowań i odpowiada potrzebom psychicznym dzieci.
Co roku uczniowie klas trzecich wyjeżdżają na „zieloną kolonię”.
Od wielu lat jest ona przez naszą szkołę organizowana w miejscowościach Pomorza Zachodniego. Pobyt w środowisku ekologicznie czystym jest okazją do nawiązania bliższego kontaktu z przyrodą. Uczniowie podczas wielu wycieczek i spacerów mają możliwość bezpośredniego obserwowania i podziwiania krajobrazu nadmorskiego, fauny i flory Bałtyku.
Pobyt na kolonii można również wykorzystać do rozwijania zainteresowań czytelniczych. Nasi uczniowie znają legendy o swoim rodzinnym mieście – srebrnym grodzie Olkuszu, a także te dotyczące regionu małopolskiego. Pomorze Zachodnie to teren , z którym związanych jest wiele fascynujących legend. Zapoznając uczniów z utworami nawiązującymi
do tematyki morskiej i miejscowości , które odwiedzają mamy okazję do wywołania ich zaciekawienia. W proponowanym przez nas programie punktem wyjścia do omawiania poszczególnych zagadnień z edukacji społeczno przyrodniczej jest legenda. Tekst literacki nawiązuje za każdym razem do treści omawianych w poszczególnych blokach tematycznych. Mamy nadzieję, że program „Z legendą przez Pomorze Zachodnie” będzie pomocą dla nauczycieli wyjeżdżających na „zielone szkoły” i pozwoli na pełniejsze poznanie i przybliżenie dzieciom odwiedzanych miejsc.
Cele ogólne programu:
Ø
- rozbudzanie i rozwijanie zainteresowań, potrzeb
i nawyków czytelniczych
Ø - kształtowanie postawy szacunku dla polskiego
dziedzictwa kulturowego w związku z globalizacją kultury
masowej, uświadomienie, że legendy są częścią naszej
kultury narodowej
Ø - kształcenie i utrwalanie nawyków kulturalnego obcowania
z książką
Ø - rozwijanie zdolności odróżniania świata rzeczywistego od
wyobrażonego oraz postaci realnych od fantastycznych
Ø - poznanie legend związanych z Pomorzem Zachodnim
Ø - poznanie walorów turystyczno – krajoznawczych regionu
zachodniopomorskiego
Ø - kształtowanie wrażliwości na piękno przyrody
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program autorski „ Z legendą przez Pomorze Zachodnie” jest zgodny z podstawą programową oraz programem nauczania dla klas I-III.
Program realizowany będzie podczas pobytu dzieci z klas III na „zielonej szkole” nad morzem. Może być realizowany w postaci jednostek lekcyjnych lub dodatkowych zająć czytelniczych.
W programie ujęte zostały treści z zakresu edukacji polonistycznej i środowiskowej z elementami edukacji plastycznej.
Treści programowe podzielone są na 7 bloków tematycznych skupionych wokół legend nadmorskich.
- POSEJDON – WŁADCA MÓRZ:
- morscy bohaterowie bajek, legend i mitów;
- powitanie morza;
- bezpieczny wypoczynek podczas kolonii;
- DLACZEGO WODA MORSKA JEST SŁONA?:
- krajobraz nadmorski;
- wodne środki transportu dawniej i dziś;
- ważniejsze polskie porty;
- latarnie morskie;
- ochrona Bałtyku;
- JURATA – KRÓLOWA BAŁTYKU:
- bursztyn – „złoto Bałtyku”
- w porcie rybackim;
- praca rybaka i marynarza;
- LEGENDA O MOKOŁAJKU NADMORSKIM:
- fauna i flora Wybrzeża Bałtyckiego;
- ochrona przyrody
- wydmy i ich znaczenie;
- PODWODNE MIASTO WINETA:
- Woliński Park Narodowy;
- fauna i flora Wolińskiego Parku Narodowego;
- ochrona przyrody;
- W TRZĘSACZU:
- ruiny kościoła;
- typy wybrzeży;
- niszcząca działalność morza;
- falochrony;
- LEGENDA O POWSTANIU KAMIENIA POMORSKIEGO
Program zawiera również przykładowe zestawy ćwiczeń do poszczególnych bloków tematycznych, teksty legend oraz materiały źródłowe dotyczące regionu nadmorskiego.
EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW
Ewaluacja dokonywana będzie na bieżąco, po każdym dniu zajęć. Uczniowie wykonywać będą ćwiczenia i prace plastyczne związane z poszczególnymi blokami tematycznymi. Organizowane będą wystawy prac plastycznych dzieci. Po powrocie do Olkusza uczniowie sprawdzą swoją wiedzę o Pomorzu Zachodnim
i postaciach z legend poprzez uczestnictwo w konkursie wiedzowym.
BLOKI TEMATYCZNE
|
CELE SZCZEGÓŁOWE UCZEŃ :
|
FORMY REALIZACJI
|
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
|
POSEJDON –
- WŁADCA MÓRZ
- morscy bohaterowie bajek, legend i mitów;
- powitanie morza;
- bezpieczny wypoczynek.
|
v wymieni podstawowe cechy legendy;
v wskaże postacie i wydarzenia realne i fikcyjne;
v wymieni morskich bohaterów bajek, legend i mitów;
v gromadzi słownictwo do opisu;
v opisze wygląd Posejdona;
v wymieni niebezpieczeństwa
z jakimi można spotkać
się nad morzem;
v zna pojęcia: brzeg, plaża, falochrony, wydmy;
v zna zasady bezpiecznego
wypoczynku nad
morzem
v wie jak korzystać bezpiecznie z miejsc wypoczynku i kąpieli
|
v wysłuchanie legendy „Posejdon – władca mórz”
v redagowanie opisu Posejdona;
v wycieczka na plażę, powitanie morza;
v pogadanka na temat bezpiecznego wypoczynku podczas „Zielonej szkoły";
v obserwacja brzegu morskiego.
|
v tekst legendy „Posejdon- władca mórz”;
v tekst źródłowy wyjaśniający pojęcie „legenda”;
v tekst z zasadami bezpiecznego wypoczynku na plaży i nad wodą – załącznik nr 7
v tekst z lukami – załącznik nr 3
|
DLACZEGO WODA MORSKA JEST SŁONA?
- krajobraz nadmorski;
- wodne środki transportu dawniej i dziś;
- ważniejsze polskie porty;
- latarnie morskie;
- ochrona Bałtyku.
|
v wysłucha uważnie legendy;
v odpowie na pytania dotyczące treści legendy;
v wskaże postacie i wydarzenia realne
i fikcyjne;
v oceni postępowanie głównych bohaterów;
v umie wskazać na mapie Wybrzeże Bałtyckie i miejscowość Dziwnów;
v wymienia cechy charakterystyczne tego krajobrazu;
v potrafi pokazać linię horyzontu;
v rozumie konieczność ochrony środowiska naturalnego;
v zna środki transportu morskiego;
v wie w jakim celu budowane są latarnie morskie;
v rozpoznaje krajobraz nadmorski;
v wymienia cechy charakterystyczne tego krajobrazu;
v potrafi pokazać linię horyzontu;
v rozumie konieczność ochrony środowiska naturalnego;
|
v samodzielne redagowanie na podstawie legendy odpowiedzi na pytanie: dlaczego woda morska jest słona?;
v wycieczka piesza nad morze;
v wyznaczanie linii horyzontu;
v wycieczka autokarowa do Kołobrzegu;
v zwiedzenie latarni morskiej w Kołobrzegu;
v rejs statkiem po morzu;
v przedstawienie latarni morskiej
w postaci
kompozycji płaskiej;
|
v teksty z informacjami o Bałtyku;
v tekst legendy „Dlaczego woda morska jest słona?”;
v mapa konturowa Polski;
v plansza ze środkami transportu wodnego;
v tabelka – środki transportu wodnego – załącznik nr 8
v tabelka – załącznik nr 4
|
JURATA – KRÓLOWA BAŁTYKU
- bursztyn – złoto północy;
- w porcie rybackim;
- praca rybaka
i marynarza;
|
v czyta tekst legendy;
v ułoży i zapisze tytuły kolejnych wydarzeń w legendzie;
v opowiada treść legendy wg ułożonego planu;
v zna zasady pracy w grupie;
v wymienia typowe zawody związane z morzem;
v wie jak odpowiedzialna i trudna jest praca rybaka i marynarza;
v gromadzi wiadomości na temat zawodu rybaka;
v zna rodzaje statków rybackich służących do połowu i przetwórstwa rybnego np.: kutry, trawlery, chłodnicowce;
v układa pytania do wywiadu;
v przeprowadza wywiad;
|
v układanie planu wydarzeń;
v opowiadanie legendy wg ułożonego planu;
v układanie w grupach pytań do wywiadu;
v wycieczka do portu rybackiego;
v wywiad z rybakiem;
v konkurs na budowlę z piasku: syrena lub podwodny pałac Juraty.
|
v tekst legendy
„ O królowej
Juracie i
pięknym
rybaku”;
v kawałki bursztynu;
v informacje źródłowe na temat bursztynu;
v tekst z lukami – załącznik nr 6;
v zaszyfrowane nazwy ryb – załącznik nr 10;
|
LEGENDA O MIKOŁAJKU NADMORSKIM
- fauna i flora Wybrzeża Bałtyckiego;
- ochrona przyrody;
- wydmy;
|
v wysłucha treści legendy;
v ocenia postępowanie głównego bohatera;
v zna pojęcie „wydma” i rozumie konieczność ich ochrony;
v rozpoznaje i nazywa wydmowe rośliny chronione;
v wie, że nie należy chodzić po wydmach;
v zdaje sobie sprawę z pozytywnych i negatywnych oddziaływań człowieka na środowisko;
v rozpoznaje i nazywa kilka popularnych roślin i zwierząt środowiska nadmorskiego.
|
v zapoznanie z tekstem legendy;
v wypowiedzi oceniające postępowanie Mikołajka;
v wycieczka brzegiem morza;
v obserwacja roślinności wydmowej oraz zwierząt żyjących w środowisku nadmorskim;
v pogadanka o konieczności ochrony roślinności wydmowej.
|
v tekst legendy o „Mikołajku nadmorskim”;
v teksty informacyjne
o roślinach
chronionych;
v rozsypanka wyrazowa – załączniki nr 1,2;
v rozsypanka literowa – załącznik nr 9
|
PODWODNE MIASTO WINETA
- Woliński Park Narodowy;
- fauna i flora Wolińskiego Parku Narodowego;
- ochrona przyrody.
|
v wysłucha treści legendy;
v wskaże postacie występujące
w legendzie i oceni ich
postępowanie;
v zredaguje i napisze kilka zdań o życiu mieszkańców legendarnego miasta;
v wskaże na mapie Woliński Park Narodowy;
v wymieni formy ochrony przyrody (parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody)... wyjaśni potrzebę ochrony przyrody;
v wie, co to są parki narodowe i rezerwaty przyrody i dlaczego są zakładane;
v pozna charakterystyczne gatunki roślin i zwierząt występujących na terenie parku narodowego;
v zapozna się z regulaminem dla zwiedzających Wolińskiego Parku Narodowego;
v wykona pracę plastyczną na dany temat wykorzystując zebrane materiały przyrodnicze.
|
v zapoznanie z treścią legendy;
v rozmowa na temat wartości wyznawanych przez mieszkańców miasta;
v wycieczka do Międzyzdrojów i na wyspę Wolin;
v zwiedzanie Muzeum Przyrodniczego w Międzyzdrojach;
v wizyta u żubrów w Wolińskim Parku Narodowym.
v Spacer wokół Jeziora Turkusowego;
v obserwacja ze Wzgórza Zielonka: morza, ujścia rzeki Świny, Świnoujścia oraz 44 meandrujących wysp;
v wykonanie pracy plastycznej „Zachódsł słońca nad morzem” przy użyciu różnych materiałów przyrodniczych;
v praca z mapą.
|
v tekst legendy „Zatopione miasto Wineta”;
v teksty źródłowe dotyczące Wolińskiego Parku Narodowego;
v materiały przyrodnicze:
muszelki, piasek,
kamyki, kwiaty,
trawa itp.
|
W TRZĘSACZU
- ruiny kościoła;
- typy wybrzeży;
- niszcząca działalność morza – erozja;
- falochrony.
|
v wysłucha tekstu legendy;
v odpowie na pytania dotyczące legendy;
v ułoży tytuły kolejnych wydarzeń w legendzie;
v ilustruje wybrane wydarzenie w legendzie;
v zna różnice między wybrzeżem skalistym a piaszczystym;
v zna sposoby ochrony wybrzeży przed niszczącym działaniem morza.
|
v zapoznanie z treścią legendy;
v układanie zdań z
rozsypanki;
v zwiedzanie ruin kościoła nad brzegiem morza w Trzęsaczu;
v wykonanie ilustracji do legendy, tak aby powstała składana książeczka;
v zapoznanie dzieci z różnymi typami brzegu morskiego.
|
v tekst legendy;
v rozsypanka zdaniowa – załącznik nr 5
|
LEGENDA O POWSTANIU KAMIENIA POMORSKIEGO
|
v czyta cicho ze zrozumieniem krótki tekst;
v odpowiada na pytania dotyczące przeczytanego tekstu;
v zaznacza ważne miejsca na planie.
|
v sprawdzian cichego czytania ze zrozumieniem;
v podsumowanie kolonijnej wyprawy
„Z legendą przez
Pomorze Zachodnie”;
v zaznaczanie na planie Dziwnowa ważnych miejsc.
|
v tekst legendy dla każdego dziecka;
v karta pracy z pytaniami do cichego czytania ze zrozumieniem – załącznik nr 11
v plan Dziwnowa
|
BIBLIOGRAFIA
Białobrzeska J. , Ja – Ty – My część 3 klasa 2. Warszawa 2000
Bobrowicz G. , Nadmorskie wydmy białe. „Przyroda Polska” 2002 nr 11
Burdelak J. , Wykorzystujemy baśnie i legendy regionalne. „Biblioteka w Szkole” 2003 nr 6 s. 29
Cichy D. , Odechowska G. , Środowisko wokół ciebie klasa 3. Łódź 1994
Daniłowicz D. , Raut – Tanajewska M. , Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie. „Biblioteka w Szkole” 2003 nr 2 s. 4 – 5
Hałada J. , Jak napisać program autorski – mały poradnik. „Nowa era w szkole” 1999 nr 1
Kitlińska – Pięto m. , Z Ekoludkiem poznaję przyrodę polską klasa 3. Warszawa1996
Knaflewska J. , Siemionowicz M. , Przyroda polska. Poznań 2003
Komorowska M. , Oprogramach prawie wszystko. Warszawa 1999
Kowalska E. , Kraśkiewicz W. , Środowisko społeczno - przyrodnicze klasa 3. Warszawa 1990
Lenartowska K. , Świętek W. , Lektura w klasach I – III . Warszawa 1987
Mechło M. , Zachodniopomorskie legendy i dzieje Wydaw. RAPT
Niklewiczowi M. ,Dlaczego woda morska jest słona ? Warszawa 1980
Okupniak D. , Królowej Juracie i pięknym rybaku.
Orłoń M. , Zatopione miasto Wineta . W: Orłoń M. , Tyszkiewicz J. , Legendy i podania polskie. Warszawa 1986
Rozporządzenie MENiS z dn. 26.02. 02 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. ( Dz. U. 2002 nr 51 poz. 458 i Dz. U. 2003 nr 210 poz 2041)
Witewska M. , Posejdon.
