Oto przykład lekcji przeprowadzonej w terenie lub lekcji powtórzeniowej. Zajęcia na świeżym powietrzu są lepiej odbierane i zapamiętywane przez uczniów. W trakcie zajęć w terenie nauczyciel poszerza obszar edukacyjny. Mottem takiej lekcji może byc cytat: "Powiedz mi a zapomnę, pokaz mi a będę pamiętał, zaangażuj mnie a będę rozumiał"
Konspekt lekcji biologii
Temat: Adaptacja roślin do środowiska wodnego
Treści lekcji:
Poziom wiadomości:
- Zapamiętywanie wiadomości
- nazywa strefy występujące w środowisku wodnym
- wymienia gatunki roślin charakterystyczne dla poszczególnych stref środowiska
wodnego
- podaje przykłady adaptacji roślin do środowiska wodnego
- wymienia formy przystosowanie do życia roślin w wodzie
- wymienia cechy budowy morfologicznej liści roślin pływających
- definiuje pojęcie heterofilii, czyli różnolistności
B. Zrozumienie wiadomości
- rozróżnia rośliny przybrzeżne, rośliny o pływających liściach, rośliny zanurzone oraz
wyjaśnia, w jaki sposób przystosowały się do środowiska wodnego
- wyjaśnia znaczenie budowy anatomicznej rośli wodnych
- wyjaśnia zanik systemu korzeniowego u roślin wolnopływających
- wyjaśnia znaczenie przestrzeni międzykomórkowych we wszystkich częściach roślin wodnych
Poziom umiejętności:
C. Stosowanie sytuacji w sytuacjach typowych
- porównuje wybrane gatunki roślin wodnych
- porównuje sposoby rozmnażania roślin wodnych
- określa współzależność między budowa i funkcja rośliny a środowiskiem wodnym
- wskazuje i interpretuje zależności między roślinami w środowisku wodnym
D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych:
- dopasowuje wskazaną roślinę do właściwej strefy roślinności
- na podstawie opisu wskazuje odpowiednią roślinę wodną
- przewiduje negatywne skutki ingerencji człowieka w życie środowiska wodnego
- przewiduje jak zachowa się roślina po wyjęciu z wody (pędy w wodzie elastyczne, po wyjęciu zwisają bezwładnie)
W zakresie uzyskanych kompetencji:
- uczeń efektywnie współdziała w grupie
- prawidłowo komunikuje się
- wyszukuje i porządkuje informacje
Strategie:
- problemowa
- obserwacyjna
- asocjacyjna
Metody pracy:
- obserwacja roślin wodnych w naturalnym środowisku (wycieczka, film)
- praca z tekstem
- praca w grupach
- gra dydaktyczna
- karty pracy
- analiza plansz i kolorowych ilustracji
- obserwacja żywych roślin wodnych (pałka wodna, kłącza, trzciny)
Środki dydaktyczne:
- karty pracy
- naturalne okazy roślin wodnych (pałka wodna)
- plansze z roślinami
- kolorowe ilustracje
- klucz do oznaczania roślin wodnych
Przebieg zajęć:
Faza wprowadzająca:
- Sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu.
Nawiązanie do tematu w oparciu o wycieczkę w ramach kółka ekologicznego oraz filmu o roślinach wodnych.
- Poinformowanie uczniów o celach lekcji, metodach pracy.
- Podział uczniów na trzy grupy:
I grupa – rośliny przybrzeżne
II grupa – rośliny o pływających liściach
III grupa – rośliny zanurzone
- Zapoznanie uczniów z kartami pracy i kluczem do oznaczania roślin wodnych.
- Podkreślenie faktu, że rośliny wodne grupują się we właściwych dla siebie strefach.
Faza realizacyjna:
- Realizacja poleceń według kart pracy. Uczniowie koncentrują się na adaptacji roślin do środowiska wodnego.
- Uczniowie reprezentujący grupę pierwszą przedstawiają wyniki obserwacji i wnioski, pozostali uczniowie uzupełniają odpowiedzi:
a) W trakcie omawiania roślin przybrzeżnych uczniowie zwracają uwagę na ich sztywne, długie i masywne liście (trzcina pospolita, pałka wodna).
b) Wyjaśniają rolę kłączy, prezentują zebrane kwiatostany.
c) Wyjaśniają znaczenie pustej łodygi trzciny oraz zjawisko wiatrosiewności.
- Grupa druga omawiając rośliny o pływających liściach zwraca uwagę na:
a) Liście odporne na falowanie wody, przystosowane do unoszenia się na powierzchni wody.
b) Maleńki korzenie rzęsy, które nie sięgają dna i są zanurzone w wodzie.
c) Grube rozgałęzione, rozrastające się w podłożu kłącze grzybieni.
d) Wewnętrzna strona liści pływających ma budowę typową dla liści roślin wodnych a zewnętrzna dla liści roślin lądowych.
e) Górna powierzchnia liści zabezpieczona jest wydzieliną woskową. Spodnia strona liścia jest pokryta śluzowatym nalotem. Żyją po tej stronie liścia mikroskopijne glony i zwierzęta, jak ślimaki, larwy owadów.
f) Cechą adaptacyjną wszystkich roślin o liściach pływających jest występowanie aparatów szparkowych na górnej stronie blaszek liściowych. Liście unoszące się na wodzie są na ogół szerokie, przez co zwiększa się powierzchnia dostępna dla światła.
- Grupa trzecia podczas omawiania roślin podwodnych zwraca uwagę na:
a) Wiotkie, długie łodygi odporne na falowanie wody.
b) Wnioskują, że duża liczba liści składa się na dużą powierzchnię, co pozwala roślinie wykorzystać większą ilość promieni, których niewiele dociera na głębię.
c) Rośliny zanurzone w wodzie mogą pobierać substancje pokarmowe całą swoją powierzchnią, wobec czego rola korzeni sprowadza się tylko do przytwierdzania rośliny do dna. Są i takie rośliny, które utraciły korzenie, jak np. rogatek sztywny.
d) Rośliny te cechuje giętkość, wiotkość, zdolność zawisania w wodzie (moczarka)
Karta pracy
Grupa pierwsza
Strefa roślinności stawu
|
Gatunki roślin
|
Przystosowanie roślin
|
Rośliny przybrzeżne
|
Trzcina pospolita
Pałka wodna
Tatarak zwyczajny
|
Liście, twarde, ostre i długie, kwiatostan w postaci wiechy, źdźbła grube, sztywne i wysokie, występuje podziemne kłącze. Pusta łodyga zapewnia przeciwstawianie się falom i wiatrowi.
Łodyga obła, prosto wzniesiona, liście bardzo długie, kwiaty zebrane w kolbowate kwiatostany. Dobrze rozwinięte kłącze, które umożliwia przytwierdzenie się rośliny do podłoża.
Kłącze grube, mocno rozgałęzione, liście faliste, równolegle unerwione, długie do jednego metra.
|
Karta pracy
Grupa druga
Strefa roślinności stawu
|
Gatunki roślin
|
Przystosowanie roślin
|
Rośliny o pływających liściach
|
Grzybień biały
Rzęsa wodna
Grążel żółty
|
Liście duże, sercowate, pływające, kwiaty duże białej barwy, długie kłącze płożące się w mule. Górna powierzchnia liści zabezpieczona jest od zamoknięcia wydzieliną woskową. Oddycha i asymiluje dwutlenek węgla przez szparki znajdujące się na górnej stronie. Spodnia strona liścia pokryta jest śluzowatym nalotem.
Liście soczewkowate, tworzące „zielony dywan”, widoczne, luźno zwisające korzonki.
Liście pływające po powierzchni wody, skórzaste, płożące się w mule kłącze.
|
Karta pracy
Grupa trzecia
Strefa roślinności stawu
|
Gatunki roślin
|
Przystosowanie roślin
|
Rośliny zanurzone
|
Rogatek sztywny
Moczarka kanadyjska
|
Liście sztywne, kruche. Łodyga delikatna, rozgałęziona. Roślina nie wytwarza korzeni. Kwiaty zanurzone przystosowane do zapylania pod wodą
Liście drobne.
Bezogonkowe, pędy długie zanurzone w wodzie.
W powietrzu roślina jest wiotka, łodyga długa, rozgałęziona. Liście wyrastają w okółkach po trzy – roślina wiatropylna.
|
Opracowała: Anna Kaźmierczak
