Dzieci przedszkolne z obserwacji najbliższego otoczenia, z różnorakich mediów odbierają obrazy, informacje, fragmenty wiadomości, których często nie są jeszcze w stanie zrozumieć, ale wywołują one zaciekawienie, prowokują do zadawania pytań. Niektóre starsze przedszkolaki wędrują z rodzicami coraz dalej poza rodzinny dom i swoje miejsce urodzenia, inne odkrywają świat w książkach i w telewizji. Wszystkie słyszą o krajach europejskich o tym, że za granicami naszego kraju są inne — także ciekawe i piękne.
Sprawą nauczycieli jest porządkowanie tych wrażeń i spostrzeżeń, pomoc dziecku w poznawaniu dalszych stron w sposób odpowiadający jego potrzebom i możliwościom, podejmowanie prób wyjaśnienia złożonych spraw. Nawiązując do zaciekawienia dzieci i codziennych przeżyć stopniowo ukazywać coraz szerszy świat, poczynając od domu, regionu, kraju, aż do zagranicznych wędrówek.
W momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej tematy związane z integracją europejską pojawiają się na wszystkich szczeblach edukacji. Niewątpliwie przedszkole jako pierwszy stopień edukacji ma trudne zadanie w tym zakresie. Przedszkolak to przecież mały człowiek, dla którego najważniejsi są rodzice, dziadkowie, z czasem koledzy i koleżanki z przedszkola. Czy można rozmawiać w przedszkolu o Unii Europejskiej?
W myśl zasady, że przechodzimy od tego, co najbliższe dziecku do tego, co dalekie, o krajach Europy i Unii możemy zacząć mówić dopiero wtedy, kiedy dziecko pozna przedszkole, ma ugruntowane poczucie bezpieczeństwa, pozna najbliższą okolic, dzielnicę i miasto, kiedy poczuje się bezpiecznie i pewnie w swoim środowisku. Dlatego też edukację europejską należy rozpocząć już od przedszkola. Wychodząc naprzeciw tej potrzebie, aktualnym tendencjom edukacyjnym, a także naprzeciw oczekiwaniom dzieci przedszkolnych wykazujących się naturalną ciekawością świata, dociekliwością i wrażliwością opracowano koncepcje pracy wychowawczo-dydaktycznej polegającej na eksponowaniu w pracy z dziećmi treści związanych z Unią Europejska jako realnym przejawem globalizacji.
Dotyczą one nie tylko aspektów dydaktycznych (poznawczych i kształcących), ale również wychowawczych, motywacyjnych i emocjonalnych. Zasadniczym celem jest przygotowanie dzieci do aktywnego życia w zjednoczonej Europie. Budzenie u dzieci miłości do małej i wielkiej Ojczyzny przez ugruntowanie poczucia tożsamości regionalnej, narodowej, europejskiej. Stwarzanie dzieciom takich sytuacji edukacyjnych, które umożliwiają im poznanie różnych regionów Polski oraz dostarczenie wiedzy o Unii Europejskiej. Wskazane jest również, aby dzieci w wieku przedszkolnym uczyły się języków obcych, ponieważ wczesny, emocjonalny kontakt z językiem obcym nie tylko zażegna późniejszy strach przed swobodną wypowiedzią, ale też rozbudzi zainteresowanie i motywację do nauki języków obcych w okresie szkolnym.
Dzieci w wieku przedszkolnym wiele spraw jeszcze nie potrafią zrozumieć, wiele jednak mogą przeżywać. Mogłoby się wydawać, iż tematy związane z Unią Europejską są zbyt trudne, by wykorzystywać je już w pierwszym etapie kształcenia. Możliwości działań w tym zakresie są bardzo szerokie. Od nauczycieli zależy w jakie bogactwo duchowe wyposażą swoich uczniów i jak ukształtują w nich poczucie przynależności do ojczyzny, w której wzrastają. Na tej podstawie będzie można skutecznie ukazywać miejsce i rolę Polski w zjednoczonej Europie. Na gruncie miłości do małej ojczyzny budować miłość do wielkiej ojczyzny — Europy, a tym samym rozwijać tożsamość europejską.
Reformę oświaty wprowadził do polskich przedszkoli edukację europejską, która znalazła swoje miejsce w programie nauczania. Główne cele i zadania edukacji europejskiej rozpatruje się najczęściej w trzech aspektach: nauczania o Europie, w Europie i dla Europy. Zagadnienia związane z edukacją europejską powinny w pełni zapoznać dzieci z miejscem Polski w Europie, ukazać jej wartość. Przyczyni się to do ukształtowania szacunku wobec wartości własnych oraz innych niż rodzime. Zaprezentowanie niektórych państw unijnych uświadomi dzieciom, że będąc Polakami, są również Europejczykami. Nauczyciel powinien tak organizować pracę dzieci, aby zachęcić je do aktywności poznawczych. Jest to możliwe dzięki stosowaniu metod aktywizujących, dzięki którym nie tylko zaspokajamy ciekawość, ale także wpływamy na ogólny kierunek zmian związanych z przekształceniem rzeczywistości.
Poznanie tematów dotyczących Europy ma dostarczyć interesujących, pożytecznych wiadomości i umiejętności oraz pięknych przeżyć. Uzyskanie przez dzieci ogólnej orientacji w środowisku społecznym i elementarnej wiedzy na temat jego miejsca w życiu kontynentu jest ważną powinnością kształcenia i wychowania w przedszkolu. Podkreślić należy, że realizacja zadań edukacji europejskiej w przedszkolu ma przede wszystkim charakter wychowawczy i służy zainteresowaniu dzieci Unią Europejską.
Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom dzieci należy wzbogacać zajęcia dydaktyczne o wiadomości dotyczące kultury i tradycji krajów europejskich, zabaw i tańców ich europejskich kolegów. Do zajęć mających na celu przybliżenie informacji związanych z innym krajem, nauczyciel powinien się bardzo dobrze przygotować. Wiąże się to bowiem z zebraniem różnych informacji, eksponatów, pomocy (np. mapa, flaga, narodowy produkt, charakterystyczne cechy zwyczajowe, kulturalne, klimatyczne, ulubione sporty, tańce, piosenki, kilka słów lub krótkich zwrotów z danym języku. Należy jednak pamiętać o możliwościach percepcyjnych przedszkolaków i z wielu informacji wybrać jedynie te, które zainteresują nasze dzieci. Duża „porcja" wiadomości, przeżyć, emocji nie służy osiągnięciu celu. Szerszy zakres tych zagadnień nasz przedszkolak pozna w szkole.
Bibliografia
- Dębska K.E.: Najmłodsi w Europie czyli podróże z Misiem Unisiem: „Aker", Łysomice 2004.
- Kamińska K.: W stronę wielokulturowości w edukacji przedszkolnej. WSiP, Warszawa 2005.
- Kienig A.: Standardy edukacji przedszkolnej w krajach Unii Europejskiej. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa 2004
- Lamek W.: Edukacja europejska: poradnik dla nauczyciela. DODN, Wrocław 2000.
- Mroczkowska Małgorzata; Zaczarowana lekcja w Europie. Wszystko o nauce, zabawie i tradycjach w krajach Unii Europejskiej. „Arte", Warszawa 2004.
- Wardynszkiewicz M.: Edukacja europejska, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002
- Zarzycka I.: Po europejsku, to znaczy wspólnie: przewodnik dla nauczyciela klas 0–3. WSiP, Warszaw 2004.
- Kształcenie przedszkolne i podstawowe w krajach Unii Europejskiej. Eurydyce, Warszawa 1998.
- Chroniec E.: Europa zaczyna się w przedszkolu, „Wychowanie w Przedszkolu" 3/2000. WSiP, Warszawa.
- Czerwiec W. : Jestem Polakiem i Europejczykiem. „Wychowanie w Przedszkolu" 1/2004 WSiP, Warszawa.
- Jaworska-Sęk E.: Mały Polak – Europejczyk. „Nowe w Szkole" 4/2003. WSiP, Warszawa.
Opracowała: Anna Gacek |
