www.szkolnictwo.pl

Program zajęć pozalekcyjnych z gimnastyki korekcyjnej (skolioza) dla uczniów Gimnazjum

Opracował: Rafał Mróz

Żywiec 2003

I. Wstęp

     Szybki rozwój postępu technicznego w sferze informatyki i mechaniki, jaki nastąpił w ostatnich dziesięcioleciach w dużym stopniu zakłócił naturalny rozwój człowieka.
     Ludzie pochłonięci troską o wygodniejsze życie, coraz częściej zapominają o swojej biologicznej egzystencji. Zmieniający się styl życia i środowisko, w którym funkcjonuje człowiek ujemnie oddziaływają na jego zdrowie i rozwój fizyczny. Różne wynalazki dorobku technicznego takie jak Internet, kino domowe czy telewizja pochłaniają wolny czas zmuszając do siedzącego trybu życia. Również brak nawyków sportowo-rekreacyjnych, które często towarzyszą dzieciom w wieku szkolnym wpływa negatywnie na ich harmonijny rozwój. Najwięcej szkody hipokinezja przynosi w zakresie kształtowania się prawidłowej postawy ciała.

     Problem wad postawy stał się w ostatnich latach zagadnieniem ogólnospołecznym zasługującym na szczególną troskę w sferze działań profilaktycznych i korekcyjnych. Działania profilaktyczne są realizowane poprzez różnego rodzaju formy ruchowe takie jak: lekcje wychowania fizycznego, zajęcia w sekcjach sportowych i turystycznych. Działania korekcyjne mają już bardziej specjalistyczny charakter. Najpopularniejszą formą, obejmującą największą populację dzieci są lekcje gimnastyki korekcyjnej prowadzone w ramach zajęć szkolnych. Zapotrzebowanie na tego rodzaju zajęcia jest ogromne, a przeznaczone na te cele środki finansowe wciąż bardzo skromne.

      Wychodząc temu problemowi naprzeciw prowadziłem w szkole, w której pracuję, w ramach zajęć pozalekcyjnych gimnastykę korekcyjną dla wady postawy- skolioz. W celu precyzyjnego zaplanowania i określenia działań stworzyłem program, który miał mi pomóc w realizacji tego przedsięwzięcia.

II. Ogólna koncepcja programu.

1. Programem objęci są uczniowie klas I-III Gimnazjum nr 3 w Żywcu.
2. Liczebność grupy wynosi około 15 chłopców.
3. Struktura godzinowa to (1 jednostka lekcyjna raz w tygodniu).
4. Rozwinięta współpraca z organizacjami samorządowymi: Starostwo Powiatowe w Żywcu w ramach Programu Wady Postawy.
5. Osoba prowadząca grupę - nauczyciel wychowania fizycznego z ukończonym kursem z gimnastyki korekcyjnej.
6. Kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy.
7. Wyeliminowanie ewentualnych kompleksów fizycznych i psychicznych.
8. Wdrożenie u młodzieży nawyku zdrowego trybu życia.

III. Charakterystyka placówki.

Szkoła posiada następującą bazę:

• sala gimnastyczna przy SP nr 3,
• pomieszczenie do potrzeb gimnastyki korekcyjnej przy SP nr 3,
• małe środki dydaktyczne do realizacji programu,
• przybory i przyrządy: laseczki, hantle, piłki lekarskie, piłki siatkowe i koszykowe, skrzynia gimnastyczna, drabinki i ławeczki gimnastyczne.

IV. Cele ogólne kształcenia i wychowania.

1. Zrównoważenie sił układu mięśniowego przez usunięcie przykurczy i ograniczenie ruchów w stawach.
2. Wszechstronny rozwój sprawności ruchowej.
3. Zapobieganie powstawaniu i pogłębianiu się wady postawy.
4. Kontrola siły i wytrzymałości mięśni odpowiedzialnych za prawidłową postawę.
5. Zwiększenie pojemności życiowej płuc oraz wydolności oddechowej klatki piersiowej przepony.
6. Zwiększenie wydolności układu krążenia.
7. Przygotowanie organizmu do wysiłku przez ćwiczenia ogólnorozwojowe.
8. Uświadomienie występującej wady postawy i kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy ciała.
9. Przestrzeganie podstawowych przepisów BHP w czasie organizacji i realizacji prowadzonych zajęć.
10. Przestrzeganie zasad higieny i wypoczynku ze zwróceniem uwagi na konsekwencję trwania w nie właściwych nawykach.

V. Cele szczegółowe.

1. Kształtowanie sprawności morfo - funkcjonalnej:
   • kształtowanie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy ciała sposobami takimi jak samoocena – metodą wzrokową oraz czuciem głębokim,
   • pobudzanie ucznia do dokonywania samokontroli i samooceny własnego rozwoju fizycznego,
   • obserwacja zmiany pracy układu oddechowego pod wpływem aktywności ruchowej,
   • kształtowanie umiejętności stosowania odpowiednich form ruchu dla wspomagania funkcjonowania układu oddechowego i ruchowego,
   • wdrażanie do prawidłowego dozowania wysiłku,
   • obserwacja układu krążenia (pomiar tętna przed i po wysiłku),
   • uświadomienie występującej wady postawy(reedukacja posturalna)
   • hartowanie organizmu,
2. Kształtowanie sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej:
   • utrwalanie pojęć: wytrzymałość, siła.
   • opanowanie umiejętności dokonywania samokontroli (pomiaru) siły, (mocy), wytrzymałości,
   • kształtowanie umiejętności samodzielnego doboru ćwiczeń do własnych możliwości siłowych, kondycyjnych i koordynacyjnych,
   • ukazywanie wartości różnych form ruchu dla kształtowania sprawności ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania ruchomości w stawach.
   • uczestnictwo uczniów w realizacji prób testu wytrzymałości mięśni grzbietu i brzucha.
   • określenie poziomu i postępu siły oraz wytrzymałości grup mięśniowych decydujących o postawie ciała (indywidualnie i grupowo)
   • wzajemne współdziałanie w kształtowaniu sprawności kondycyjnej i koordynacyjnej.
3. Kształtowanie umiejętności:
   • angażowania do pracy w maksymalnym stopniu danej grupy mięśniowej,
   • poprawnego wykonywania ćwiczeń symetrycznych i asymetrycznych,
   • prawidłowego i samodzielnego stosowania ćwiczeń rozciągających oraz oddechowych (wykorzystywanie toru brzusznego)
   • stosowania samokontroli podczas wykonywania ćwiczeń specjalnych,
   • poprawnego wykonywania ćwiczeń antygrawitacyjnych,
   • doboru wielkości obciążenia adekwatnie do indywidualnych możliwości fizycznych,
   • stosowanie poprawnej terminologii poznanych pozycji wyjściowych i ćwiczeń,
   • samodzielnego wykonywania ćwiczeń kształtujących mięśnie nóg, rąk i tułowia (przygotowujących do wysiłku),
   • przyjmowania poprawnych pozycji wyjściowych do ćwiczeń metodą wzrokową oraz czuciem głębokim,
   • prawidłowego oddychania podczas ćwiczeń,
   • właściwej asekuracji przez współćwiczącego,
4. Przekaz wiadomości:
   • dotyczących przepisów bezpieczeństwa na zajęciach,
   • związanych z anatomiczną lokalizacją mięśni odpowiedzialnych za postawę ciała,
   • dotyczących fizjologii układu oddechowego i krążenia,
   • związanych z budową anatomiczną kręgosłupa,
   • dotyczących rodzajów skrzywień bocznych kręgosłupa,
   • związanych z przestrzeganiem zasad higieny zapewniającej właściwe ułożenie kręgosłupa .
5. Działania wychowawcze:
   • kształtowanie umiejętności wzajemnego współdziałania (indywidualnie , grupowo)
   • zachęcenie do korzystania z innych form oddziaływania korekcyjnego takich jak: pływanie lub joga,
   • kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie,
   • lansowanie postawy koleżeńskiej wobec uczniów mniej sprawnych fizycznie,
   • tworzenie warunków do optymalnego komunikowania się pomiędzy nauczycielem i uczniem,
   • współpraca uczniów z nauczycielem w organizacji lekcji i doborze ćwiczeń oraz przyborów,
   • kształtowanie umiejętności współpracy z nauczycielem,
   • dokonywanie wzajemnej kontroli i oceny zachowań,
   • kształtowanie pożądanych postaw takich jak: aktywność i zaangażowanie.

VI. Szczegółowe treści kształcenia.

1. Przygotowanie fizyczne.
   1. kształtowanie wytrzymałości:
      • stosowanie ćwiczeń specjalnych wzmacniających mięśnie grzbietu, brzucha, pośladkowych z użyciem przyboru i bez przyboru,
      • kształtowanie wytrzymałości poprzez ćwiczenia w pozycjach zwieszonych oraz z obciążeniem, a także z użyciem przyrządu,
      • testy sprawdzające wytrzymałość mięśni grzbietu i brzucha.
   2. kształtowanie ruchomości w stawach:
      • kształtowanie gibkości poprzez ćwiczenia szyi, nadgarstków, stawów biodrowych, barkowych, kolanowych i tułowia,
      • stosowanie ćwiczeń rozciągających mięśnie przykurczone takie jak: mięśnie klatki piersiowej, mięśnie międzykręgowe po stronie wklęsłości, mięśnie lędźwiowo-biodrowe poprzez ćwiczenia w krążeniach RR, zwisach i podporach.
   3. kształtowanie siły:
      • mięśni ramion i obręczy barkowej oraz mięśni klatki piersiowej poprzez ćwiczenia w zwisach i podporach,, krążenia i wznosy RR z użyciem hantli,
      • mięśni nóg poprzez ćwiczenia w przysiadach, różnego rodzaju przeskokach nad ławeczką z jednoczesnym podporem ramion,
      • mięśni brzucha, grzbietu i pośladków poprzez ćwiczenia dynamiczne.
2. Ćwiczenia ogólnorozwojowe.
   1. gry i zabawy ruchowe:
      • zabawy orientacyjno-porządkowe,
      • gry i zabawy na czworakach,
      • zabawy z mocowaniem,
      • gry i zabawy rzutne,
   2. ćwiczenia kształtujące mięśnie rąk, nóg, tułowia:
      • ćwiczenia wykonywane indywidualnie i w dwójkach,
      • ćwiczenia z użyciem przyboru lub przyrządu,
3. Ćwiczenia oddechowe.
   • wykonywanie naturalnych czynności oddechowych takich jak dmuchanie drobnych przedmiotów takich jak piłeczka do tenisa stołowego,
   • ćwiczenia oddechowe ogólne mające na celu naukę prawidłowego oddychania (wykorzystywanie toru brzusznego) połączone z pracą ramion, z użyciem przyboru.
     • leżenie tyłem NN ugięte, wdech z uwypukleniem brzucha,
     • klęk podparty wdech z uwypukleniem brzucha,
     • siad klęczny ruch- jak wyżej,
     • stanie wznos RR przodem w górę – wdech, opuszczenie RR bokiem w dół – wydech
     • leżenie tyłem NN ugięte, wdech- przeniesienie RR w górę, NN proste, skrzyżowanie RR na klatce piersiowej-wydech
   • ćwiczenia oddechowe specjalne kierowane na jedną z faz oddychania bądź na określoną część narządu oddechowego(stosowane w przypadku deformacji klatki piersiowej)
     • stanie rozkroczne RR na klatce piersiowej, wdech opór RR na klatkę piersiową, wydech – rozluźnienie(stosowanie w przypadku klatki piersiowej szewskiej,
     • leżenie tyłem NN ugięte, RR wzdłuż tułowia, wdech- RR bokiem w górę, NN do klatki piersiowej, wydech-powrót do leżenia z uciskiem RR na klatkę piersiową (stosowanie w przypadku klatki piersiowej kurzej,
4. Ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej postawy.
   • nauka stania w poprawnej postawie na zbiórce,
   • ćwiczenia uspakajające z akcentowaniem kontroli poszczególnych segmentów ciała,
   • samokontrola przy przyjmowaniu poszczególnych pozycji wyjściowych takich jak: stanie tyłem przy drabince, siad skrzyżny i siad klęczny z różnym ułożeniem RR, siad prosty, leżenie przodem z RR pod czołem, leżenie tyłem NN ugięte, klęk podparty, siad okroczny na ławce.
5. Ćwiczenia elongacyjne.
   • wydłużanie kręgosłupa wzdłuż podłużnej osi ciała w pozycji leżenia przodem, RR wzdłuż tułowia, RR wyciągnięte w górę w skos, RR na biodrach.
   • zwis czynny na drabinkach,
   • elongacja kręgosłupa w pozycji ,, kociego grzbietu”,
   • leżenie przodem na ławce ustawionej skośnie, chwyt RR za szczebel drabinki, ugięcie RR z wydłużeniem szyi , z dotknięciem głowy do drabinek,
   • siad między dwoma ławkami z oparciem RR i stóp na ławkach, podpór ugięty tyłem,
6. Ćwiczenia antygrawitacyjne.
   • w staniu i w chodzie utrzymanie skorygowanego kręgosłupa w warunkach dodatkowego obciążenia na głowie (worek, książka, piłka lekarska)
   • ćwiczenie antygrawitacyjne połączone z ćwiczeniem równoważnym, chód z przejściem po równoważni.
7. Ćwiczenia wzmacniające grupy mięśni osłabionych.
   1. ćwiczenia mięśni grzbietu:
      • leżenie przodem RR splecione na pośladkach, łopatki ściągnięte, skłon tułowia w tył
      • leżenie przodem RR pod czołem, skłon tułowia w tył, RR w skurczu pionowym.
      • leżenie przodem RR splecione na karku, skłon tułowia z oporowaniem ramion,
      • leżenie przodem skłon w tył z rzucaniem piłki zza głowy,
      • leżenie zwieszone przodem na skrzyni lub na ławce, z różnym ułożeniem RR- wytrzymanie,
      • stanie w rozkroku , RR wzdłuż tułowia, opad tułowia w przód, RR w bok.
   2. ćwiczenia mięśni pośladkowych i kulszowo-goleniowych.
      • leżenie przodem RR pod czołem, NN proste pięty rozchylone, łączenie pięt, napinanie pośladków,
      • jak wyżej, napinanie pośladków i uniesienie NN prostych w górę,
      • jak wyżej, wznos prostych NN, rozkrok i łączenie NN,
      • jak wyżej, wznos prostych NN, nożyce pionowe,
      • leżenie przodem na skrzyni lub ławce do wysokości bioder, chwyt dosiężny, wznos prostych NN do poziomu skrzyni (ławki )-wytrzymanie,
      • jak wyżej, wznos prostych NN z obciążeniem (piłka koszykowa lub lekarska )
      • leżenie tyłem, NN oparte na drugim szczeblu drabinki, uniesienie bioder, napinanie pośladków,
      • stanie, wstępowanie na ławkę lub część skrzyni jednonóż,
      • leżenie przodem na skośnie ustawionej ławce, NN w rozkroku oparte na podłodze, wznos NN złączonych nad ławką,
      • siad prosty, uniesienie bioder, napięcie pośladków, przejście do podporu tyłem.
   3. ćwiczenia mięśni brzucha.
      • leżenie tyłem, NN proste, przejście do leżenia przewrotnego, powrót nożyce pionowe,
      • jak wyżej, RR w bok , przenoszenie NN prostych w bok lub krążenia NN,
      • jak wyżej, przenoszenie NN ugiętych w bok / raz w prawo , raz w lewo /
      • siad ugięty, wznos NN prostych w górę, RR w bok ,przejście do siadu równoważnego- wytrzymanie.
      • siad prosty, stopy pod szczeblem drabinki, opad tułowia w tył z różnym ustawieniem ramion,
      • klęk obunóż, opad tułowia w tył z różnym ułożeniem ramion,
      • siad klęczny, siad raz na prawym, raz na lewym biodrze.

VII. Procedury osiągania celów.

1. zasady nauczania
   • aktywności
   • poglądowości,
   • stopniowania trudności,
   • systematyczności,
   • utrwalania,
   • przystępności,
   • indywidualizacji działania.
2. metody nauczania
   • analityczna,
   • syntetyczna,
   • kompleksowa.
3. metody przekazywania wiadomości
   • pokaz,
   • opowiadanie,
   • opis
   • pogadanka.
4. formy prowadzenia zajęć
   • ścisła,
   • obwodu stacyjnego,
   • gra uproszczona,
   • zadaniowa,
   • tor przeszkód,
   • zabawowa.
5. środki niezbędne do realizacji:
   • baza (sala gimnastyczna i jej wyposażenie)
   • literatura.

VIII. Osiągnięcia ucznia po zrealizowaniu programu.

1. Opanować umiejętność przyjmowania prawidłowej postawy sposobami takimi jak: samoocena – metodą wzrokową i czuciem głębokim.
2. Opanować umiejętność samokontroli i samooceny własnego rozwoju fizycznego.
3. Umieć prawidłowo dozować wysiłek.
4. Znać i umieć stosować zasady hartowania organizmu.
5. Umieć obserwować układ krążenia i dokonać pomiaru tętna przed i po wysiłku.
6. Posiadać świadomość występującej u siebie wady postawy i zdawać sobie sprawę ze szkodliwości niewłaściwych nawyków.
7. Opanować umiejętność samokontroli i samooceny sprawności siłowej i wytrzymałościowej z wykorzystaniem dowolnego testu lub próby.
8. Posiadać umiejętność samodzielnego doboru ćwiczeń do własnych możliwości siłowych, kondycyjnych oraz koordynacyjnych.
9. Umieć poprawnie wykonać ćwiczenia symetryczne i asymetryczne.
10. Przestrzegać zasad higieny i wypoczynku.
11. Potrafić stosować samokontrolę podczas wykonywania ćwiczeń specjalnych.
12. Umieć odpowiedzialnie asystować przy trudniejszych ćwiczeniach.
13. Umieć prowadzić rozgrzewkę przed zajęciami z zachowaniem podstawowych zasad: wszechstronności, natężenia wysiłku, zmienności pracy mięśniowej.
14. Umieć podporządkować się regułom pracy zespołowej, dbać o zdrowie własne i cudze.
15. Posiadać umiejętność doboru wielkości obciążenia do indywidualnych możliwości fizycznych.
16. Posiadać umiejętność prawidłowego oddychania podczas ćwiczeń.

IX. Ocena i kontrola na etapie szkolenia

1. próby wytrzymałości grup mięśniowych.
   • Próba wytrzymałości siłowej mięśni grzbietu / T. Kasperczyka /
   • Próba wytrzymałości siłowej mięsni brzucha / T Kasperczyka /
2. systematyczność uczęszczania na zajęcia,
3. stopień opanowania poprawnego wykonywania zaplanowanych ćwiczeń,
4. aktywność i motywacja podczas wykonywania ćwiczeń,

X. Ewaluacja programu

1. Sprawdzenie nawyku przyjmowania prawidłowej postawy,
2. Ankieta skierowana do rodziców i uczniów,
3. Analiza porównawcza prób gibkości i wytrzymałości siłowej.

Opracował ; Rafał Mróz