Współczesne dziecko wzrasta w świecie obrazu. Wg badań GUS-u ok. 20 % społeczeństwa obywa się całkowicie bez książki! Najważniejsze stały się środki audiowizualne i one towarzyszą dziecku od lat najmłodszych telewizja, video( właściwie już DVD), komputer.Książka przegrywa też z kolegami.
Te nawyki i przyzwyczajenia nie pomagają w kształceniu, w którym podstawą jest owa książka, z której trzeba się nauczyć jak najlepiej korzystać, by pozytywnie funkcjonować w szkole. Tytuł mojego artykułu wydawałby się sugerować prostą drogę, kilka sposobów i po problemie, ale tak niestety nie będzie. Od ucznia w trakcie nauki oczekuje się aktywności i myślenia, które służy opanowaniu pojęć, zrozumieniu materiału i przyswajaniu wiadomości, rozwiązywaniu zadań, kształtowaniu umiejętności, nawyków oraz utrwalaniu nabytych wiadomości.
Każdy nauczyciel życzyłby sobie, by uczeń dodał do w/w zestawu cechy, które wymienię ( i to one są chyba nie tylko moim zdaniem) sposobami skutecznego uczenia się):
- motywacja do nauki
- właściwa organizacja pracy i warunków do nauki w domu
- umiejętność czerpania wiadomości z innych źródeł
- umiejętność wykorzystywania wiedzy już wcześniej zdobytej
- brak lęku przed zadawaniem pytań, czy też przed prośbą o ponowne wyjaśnienie pewnych zagadnień
Wszystkie te dodatkowe założenia trudno jest czasami realizować w toku lekcji w ponad 30-osobowej klasie, ale bardzo pomocna jest tu praca indywidualna z uczniem. Prowadząc zajęcia wyrównawcze, mogę te założenia realizować, dzięki czemu moi uczniowie poprawiają swoje wyniki w nauce.
Ad 1
Dla gimnazjalisty motywem do nauki są nadal oceny, ponadto rówieśnicy oraz własne zainteresowania. Moim zdaniem ta ostatnia motywacja jest najbardziej korzystna, bo zawsze łatwiej robić coś, co się lubi. Poza tym można tę wiedzę wykorzystać w dalszym toku nauki (niektórzy już w pierwszej klasie gimnazjum są przekonani, co do wyboru kierunku studiów!). W przypadku, gdy tak nie jest trzeba szukać jak najwięcej plusów wynikających z nauki( mogą to być właśnie pozytywne oceny, zdobyta wiedza, nauka razem z najmądrzejszą i najładniejszą dziewczyną w klasie, itp.). Dobrze jest, gdy rodzice są źródłem motywacji dla dziecka, gdy cenią rolę wiedzy w życiu.
Jeśli uczeń jest odpowiednio zmotywowany, to wykazuje się koncentracją na lekcji( słucha nauczyciela, robi notatki), zadaje pytania i stara się aktywnie uczestniczyć w toku lekcji. Gdy to robi, to połowę pracy ma już za sobą. W domu pozostaje mu przypomnieć sobie to, o czym usłyszał na lekcji, uzupełnić zdobytą wiedzę o wiadomości podręcznika czy ewentualnie innych źródeł.
Ad. 2
Każde dziecko powinno mieć w domu swoje miejsce do nauki, gdzie przechowuje zeszyty, książki, przybory szkolne. Trzeba dopasować stół i krzesło do wzrostu. Bardzo ważne jest prawidłowe oświetlenie miejsca pracy, aby zapewnić wygodę oraz dla ograniczenia możliwości rozwoju schorzeń kręgosłupa, wzroku spowodowanych nieodpowiednimi nawykami siedzenia, czytania czy pisania. Na poziom nauki wpływa też cisza podczas niej( ewentualnie możliwe jest słuchanie nie za głośnej muzyki- dla tych, którym trudno się skupić w ciszy).
Najlepiej jest uczyć się w godzinach 16-20 lub 9-12, jeśli uczeń ma zajęcia po południu. Wieczorem dziecko może być już zbyt zmęczone, a nauka rano( przed zajęciami np. w godz. 6. 7) nie pomaga w przyswajaniu nowej wiedzy na lekcjach. Czas pracy po szkole zależy od indywidualnych uzdolnień i zainteresowań. Zaleca się , by przekraczał jednorazowo trzech godzin, gdyż powoduje to osłabienie wydajności pracy, koncentracji i uwagi, czasem nawet zaburzenia widzenia i ogólne osłabienie. Przerwy w nauce najlepiej spędzać na świeżym powietrzu, ewentualnie tak, by uczeń jak najlepiej odpoczął i zrelaksował się przed dalszą nauką ( tu wykluczam siedzenie przed komputerem).
Podstawą pozytywnych wyników nauce jest systematyczność. Należy też umieć tak rozplanować sobie zajęcia, by te łatwiejsze przeplatały się z trudniejszymi, po to by nie przemęczać organizmu.
Ad.3
Uczniowie obecnie w większości jako tzw. Inne źródło traktują Internet. Jeśli nie robią tego bezmyślnie, to bardzo dobrze. Ja radziłabym korzystać jeszcze z takich pomocy jak słowniki, encyklopedie, opracowania innych autorów na dany temat, wyjście do muzeum, kina czy nawet obejrzenie jakiegoś popularno-naukowego programu w telewizji czy przeczytanie artykułu w gazecie ( nigdy nie wiadomo, kiedy ta wiedza się przyda, a na pewno kiedyś się przyda).
Ad.4
Ważna jest umiejętność kojarzenia faktów, wykorzystywania wiedzy zdobytej na innych lekcjach lub w ogóle uzyskanej samodzielnie z innych źródeł niż szkoła i nauczyciele. Tu przewagę mają uczniowie, którzy są ciekawi świata, mają swoje zainteresowania i nie ograniczają się tylko do minimum. Podstawą jest opanowanie i zapamiętanie materiału z wcześniejszych lat edukacji, co jak się okazuje na przykładzie zajęć, które prowadzę, nie jest taką oczywistą sprawą ( zdarzają się , wcale nie rzadko, uczniowie nie znający tabliczki mnożenia, wzorów na pola figur, itp.).
Ad.5
Ten punkt odnosi się głównie do edukacji na zajęciach lekcyjnych. Większość uczniów boi się zadać nauczycielowi pytania na temat omawianej lekcji. Różne są tego powody ( wstyd przed tym, że się czegoś nie rozumie-może inni rozumieją, bo nikt nie pyta, czasem obawa przed nauczycielem, nieśmiałość ucznia, itp.).
Trudno jest potem uczyć się w domu, jeśli na lekcji się czegoś nie zrozumiało. Moim zdaniem nauka na pamięć, bez zrozumienia, to coś najgorszego dla ucznia. Jeśli nie uda się zrozumieć jakiegoś zagadnienia na lekcji, a np. nauczyciel nie najdzie czasu na wytłumaczenie jeszcze raz tego tematu( trzeba się oczywiście zdobyć na odwagę, by nauczyciela o to poprosić), to dobrze jest mieć kogoś, kto nam w tym pomoże ( kolegę czy koleżankę z klasy, rodzica, innego nauczyciela, starsze rodzeństwo) i jego prosić o pomoc.
Opracowała:
Magdalena Mieszkowska
nauczyciel świetlicy
PG Nr 13 w Radomiu |
