Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zastępcze formy opieki nad dzieckiem

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 11304 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Sytuacja dziecka w formach rodzinnych [adopcja, rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka ,wioski dziecięce] oraz instytucjonalne [dom dziecka, pogotowie opiekuńcze , ośrodek szkolno-wychowawczy]. Pojęcie adopcji rozumianej jako przyjęcie kogoś do rodziny uległo znaczącej ewolucji. Pierwotnie adopcja oznaczała przyjęcie do rodu lub klanu. Wiązała się ona z osiąganiem pewnych celów majątkowych czy dynastycznych .Z początkiem lat 60. podjęto inicjatywę zbudowania systemu , który przeciwdziałałby przypadkowemu doborowi przyszłych rodziców adopcyjnych na etapie przedsądowym i ułatwia przygotowanie rodziny do przyjęcia dziecka. Takie nowoczesne podejście do procedury adopcji dziecka w Polsce zapoczątkowali działacze Okręgu Stołecznego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Szczególnie ważną rolę odegrali : Jan Starczewkk i Krystyna Krzywiec, którzy przed i w czasie wojny zajmowali się opieką nad dzieckiem. Pierwszy Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci został utworzony w Warszawie w 1960 r .

Adopcja-przyjąć do rodziny dziecko. Pojęcie adopcji rozumianej jako przyjęcie kogoś do rodziny uległo znaczącej ewolucji. Pierwotnie adopcja oznaczała przyjęcie do rodu lub klanu. Wiązała się ona z osiąganiem pewnych celów majątkowych czy dynastycznych .Z początkiem lat 60. podjęto inicjatywę zbudowania systemu , który przeciwdziałałby przypadkowemu doborowi przyszłych rodziców adopcyjnych na etapie przedsądowym i ułatwia przygotowanie rodziny do przyjęcia dziecka. Takie nowoczesne podejście do procedury adopcji dziecka w Polsce zapoczątkowali działacze Okręgu Stołecznego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Szczególnie ważną rolę odegrali : Jan Starczewkk i Krystyna Krzywiec, którzy przed i w czasie wojny zajmowali się opieką nad dzieckiem. Pierwszy Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci został utworzony w Warszawie w 1960 r . Działacze TPD uznali , że nie każda rodzinna, która chce przyjąć dziecko jest w stanie zapewnić mu odpowiednie warunki rozwoju . Uznali że dokonanie odpowiedniego doboru rodzinny dla dziecka jest działaniem niezwykle odpowiedzialnym , gdyż podjęcie nieprawidłowych decyzji może być brzemienne w skutki , widoczne dopiero po dłuższym czasie , a więc nie do odwrócenia. Dostrzegli potrzebę organizacji systemu , który zapewniałby odpowiedni dobór rodziny dla adoptowanego dziecka. Od 2000 r. ośrodki adopcyjno-opiekuńcze stały się placówkami pomocy społecznej.

Warunki adopcji
-adoptowane może być dziecko, które jest pełną sierotą, którego rodzice wyrazili przed sądem zgodę na adopcję, dziecko, którego rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub dziecko, którego rodzice zostali całkowicie ubezwłasnowolnieni. Dziecko adoptowane ma takie same prawa i obowiązki w rodzinie jak dziecko, które w niej się urodziło. Pomiędzy kandydatami a dzieckiem powinna istnieć odpowiednia różnica wieku. Zwyczajowo przyjmuje się, że różnica ta nie powinna przekraczać 40 lat. Natomiast minimalny wiek kandydata na rodzica adopcyjnego nie powinien być niższy niż 21 lat.

Procedura adopcyjna:
Adopcję orzeka sąd opiekuńczy na wniosek kandydatów na rodziców adopcyjnych. Ośrodek adopcyjno-opiekuńczy jest placówką pomocy społecznej, którego zadaniem jest inicjowanie i wspomaganie zastępczej opieki rodzinnej ;szkolenie i kwalifikowanie kandydatów na rodziny zastępcze i adopcyjne.

Rodzice adopcyjni i dzieci adoptowane:
Osoby zainteresowane adopcją dziecka zgłaszające się do ośrodków adopcyjno-opiekuńczych odbywają szereg rozmów z pracownikami ośrodka, są odwiedzane także w domach. Wychowanie w warunkach rodzinnych jest dla dzieci szansą na wyrównanie deficytów rozwoju emocjonalnego, psychicznego, intelektualnego i fizycznego, ma zapewnić szczęśliwe dzieciństwo i przygotowanie do samodzielnego dorosłego życia. Zanim kandydaci zobaczą dziecko i dojdzie do pierwszego kontaktu, mogą prosić o jakieś dodatkowe informacje, aby świadomie i odpowiedzialnie podjąć decyzję o przyjęciu dziecka, lub tę propozycję odrzucić. Odmowa przyjęcia zgłoszonego dziecka nie dyskwalifikuje kandydatów .

Problemy wychowania w rodzinach adopcyjnych:
Z chwilą pojawienia się dziecka w domu najważniejszą staje się sprawa nawiązania i kształtowania więzi emocjonalnej. Bardzo trudnym problemem jest konieczność przełamania bariery obcości. Rodziców zaskakują reakcje i zachowanie dziecka, które często znacznie różnią się od zachowania i reakcji dzieci wychowujących się w naturalnych rodzinach .Takie zachowania i brak pozytywnych relacji między dzieckiem a jego przybranymi rodzicami bardzo rodziców niepokoi i utrudnia nawiązanie pozytywnych więzi emocjonalnych. Następnym problemem, z którym muszą poradzić sobie rodzice adopcyjni jest tajemnica adopcji. Muszą zdecydować, czy i kiedy powiedzieć dziecku, że zostało adoptowane, jeśli samo nie pamięta tego faktu, oraz czy i jak szeroki krąg osób poinformować o tym, że adoptowali dziecko. Otwartość wobec dziecka pozwala na prawidłowe kształtowanie jego tożsamości. Doświadczenie uczy, że niezwykle traumatycznym przeżyciem dla adoptowanych nastolatków, także dorosłych adoptowanych było uświadomienie im faktu adopcji w sytuacjach przypadkowych, często przez osoby obce lub niechętne.

Adopcja zagraniczna:
Adopcja zagraniczna jest szczególnym rodzajem przysposobienia. Dzieci wychowujące się w Polsce poza rodziną własną, których sytuacja prawna dopuszcza adopcję i dla których nie zdołano zapewnić odpowiedniego zastępczego środowiska rodzinnego, mogą być adoptowane przez obywateli innych państw. Od 1995 r. po nowelizacji kodeksu rodzinnego, określającego, kiedy dzieci mogą być adoptowane poza granice kraju liczba adopcji nie przekracza 10%.

Rodzina zastępcza jako instytucja pomocy społecznej
Próby otoczenia opieką porzuconych niemowląt i dzieci opuszczonych zapoczątkowała w Polsce w 1652 roku Maria Ludwika. Sprowadziła ona z Francji siostry miłosierdzia, zwane siostrami szarymi lub szarytkami powierzając im urządzenie i prowadzenie przytułku dla dzieci. W 1717 r. Wraz z grupą sióstr i misjonarzy przybył z Francji ksiądz Piotr Gabriel Baudouin, który jako rzecznik opieki nad niemowlęciem uważany jest za prekursora tworzenia rodzin zastępczych w Polsce. Wychowaniem w zastępczym środowisku rodzinnym zaczęto interesować się dopiero w XX wieku, gdyż w czasie zaborów rządy zaborców nie przywiązywały większej wagi do ochrony polskich sierot. Wytrwałym organizatorem systemu wychowania rodzinnego sierot i dzieci opuszczonych w tzw. gniazdach sierocych stał się Kazimierz Antoni Jeżewski [1880-1948]. Opracował program wychowania sierot, który praktycznie zastosował w gniazdach. Były to wzorowe gospodarstwa rolne prowadzone przez małżeństwa. Tworzenie rodzin zastępczych planowało również Towarzystwo ,,Pomoc dla Sierot”, w którego zarządzie od 1908 roku zasiadał Janusz Korczak. W okresie centralizacji działalności opiekuńczo-wychowawczej w naszym kraju, w latach 1950-1955, akcentowano rozwój zakładowych form opieki, co zahamowało rozwój rodzin zastępczych. Rodzina zastępcza, mając cechy normalnej rodziny, staje się lepszym środowiskiem opieki i wychowania niż zakład opiekuńczy. Rodzina ma największe szanse zapewnienia dziecku bliskich więzi międzyludzkich, zaspokajających przede wszystkim potrzeby bezpieczeństwa, miłości i przynależności do określonego środowiska. Na podstawie zdobywanych doświadczeń podejmowano starania, aby w dokumentach normatywnych określających model rodziny zastępczej uściślić warunki prawidłowego powoływania i funkcjonowania tych rodzin. W rodzinie zastępczej umieszcza się dzieci całkowicie lub częściowo pozbawione opieki rodzicielskiej, które nie mogą być przysposobione. Wśród nich bywają też dzieci odbiegające od normy rozwojowej, wymagające kształcenia specjalnego, pomocy profilaktyczno-wychowawczej i resocjalizacyjnej oraz dzieci do dwóch lat, oczekujące na przysposobienie. Rodzina zastępcza ma do spełnienia takie zadania, jak:

1-stworzenie w domu atmosfery wzajemnego zaufania, zrozumienia i życzliwości;

2-zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i opieki lekarskiej, racjonalnego żywienia, odpowiedniej odzieży i kulturalnych warunków życia codziennego;

3-umożliwienie dziecku systematycznego uczęszczania do szkoły i motywowanie do kontynuowania nauki i zdobycia zawodu

4-zapewnienie dziecku warunków wszechstronnego rozwoju osobowości, kształcenie umiejętności i nawyków pracy, rozwijanie wrażliwości estetycznej;

5-przygotowanie dziecka do życia społecznego i udzielenie pomocy w starcie do samodzielnego życia, a w szczególności w uzyskaniu pracy i mieszkania. Międzynarodowe standarty prawny dotyczące opieki pozarodzinnej, przyjęte w Konwencji praw dziecka i w dokumentach Komitetu Ministrów Rady Europy, stanowią , iż optymalnym sposobem wspierania dziecka jest udzielenie pomocy jego rodzinie, najlepszy dla dzieci jest ich powrót do własnych rodziców. W styczniu 1999 r. w powiatach powołano centra pomocy rodzinie, a w lutym 2000 roku znowelizowano ustawę o pomocy społecznej, wprowadzając rozdział Opieka nad rodziną i dzieckiem. Do rodziny zastępczej wykonującej zadania pogotowia rodzinnego kieruje się dzieci na pobyt okresowy, do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 12 miesięcy. Pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej udziela starosta gminy, gdzie zamieszkuje rodzina zastępcza. Rodziny zastępcze przestają istnieć z mocy prawa w chwili ukończenia przez wychowanka 18 roku życia. Młodzi ludzie powinni być objęci pomocą mającą na celu ich życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem. Formę i zakres pomocy ustala się w indywidualnym programie, który opracowuje wyznaczony opiekun-w tym wypadku może to być rodzic-wraz z osobą usamodzielnianą. Zakres programowy szkolenia rodzin zastępczych obejmuje elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej dziecka, kształcenie umiejętności opiekuńczych , znajomość praw i obowiązków dziecka oraz organizacji opieki nad dzieckiem. Rozporządzenie podkreśla że rodzina zastępcza kieruje się dobrem przyjętego dziecka, szanuje jego prawa, w szczególności prawo do wiedzy o swoim pochodzeniu i do podtrzymywania kontaktu emocjonalnego z rodziną naturalną. Reforma systemu opieki nad dzieckiem zagrożonym zmierza w kierunku udzielania pomocy dziecku łącznie ze wspieraniem jego rodziny.

Struktura działalności rodzinnych domów dziecka. W praktycznej działalności opiekuńczo-wychowawczej i w rozwoju polskiej pedagogiki opiekuńczej doniosłą rolę odegrał Kazimierz Jeżewski [1880-1958]. Koncepcja jego systemu opierała się na następujących założeniach:

1-stworzenie gniazd sierocych w gospodarstwach wiejskich,

2-podstawwą ,,opieki domowej”- mądra ojcowska i macierzyńska dobroć,

3-wymaganie od wychowanków odpowiedzialności za domowników , samoodpowiedzialności ,

4-praca podstawową zasadą samowystarczalności gniazda i ważną metodą wychowania, 5- wychowanie koedukacyjne, aby proces socjalizacji dziewcząt i chłopców przebiegał prawidłowo .

U podstaw powstania i rozszerzania się inicjatywy tworzenia rodzinnych domów dziecka leżała potrzeba wyprowadzenia wychowanka ze swoistej izolacji w placówce opiekuńczo-wychowawczej do normalnych warunków życia społecznego. Ogólnie koncepcja rodzinnych domów dziecka opiera się na założeniu, że można stworzyć środowisko wychowawcze dla kilkorga dzieci pozbawionych własnej rodziny, pod serdeczną opieką odpowiedzialnej pary małżeńskiej czy samotnej kobiety. Proces opiekuńczo-wychowawczy uzależniony jest od potrzeb dzieci w zakresie: dbanie o higienę i porządek; przygotowania i spożywania posiłków; pobytu w przedszkolu lub nauki w szkole; nauki własnej; różnego rodzaju prac w gospodarstwie domowym ; udziału w życiu społeczności lokalnej; kontaktów rodzinnych i koleżeńskich.

Wyznacznikiem atmosfery wychowawczej rodzinnych domów są takie cechy, jak:

-przekonanie rodziców o lepszych efektach wychowania w domu rodzinnym niż w placówce wychowania zbiorowego;

-postawa akceptacji dziecka takiego, jakie jest;

-świadomość, że każde dziecko, a szczególnie osierocone, potrzebuje miłości i poczucia bezpieczeństwa;

-dążenie do zaspokojenia ambicji i pragnień dziecka, bez akcentowania własnych ambicji rodzicielskich, typowych w rodzinach naturalnych;

-podtrzymywanie więzi z rodziną naturalną dziecka, jeżeli nie wpływają negatywnie na proces wychowania.

Te dzieci zranione przez swoich rodziców wykazują typowe zachowania dzieci odrzuconych: zamknięcie się w sobie, nadpobudliwość nerwową lub zahamowania, bardzo słabą koncentrację, nieufność wobec dorosłych, trudności w nawiązywaniu kontaktów rówieśniczych, agresję, lekceważący stosunek do nauki i pracy czy niechęć do jakiegokolwiek wysiłku umysłowego i fizycznego. Trudności w pracy wychowawczej z wychowankami rodzinnych domów dziecka potęguje często negatywny stosunek nauczycieli, którzy nie wykazują zrozumienia dla tych dzieci. Rodzinne domy zyskały uznanie i aprobatę jako kameralna, prorodzinna - a więc nowoczesna forma opieki nad sierotami społecznymi .Rozwiązanie problemów, z jakimi borykają się rodzinne domy dziecka, nie będzie możliwe, jeżeli nie uwzględni się następujących postulatów rodziców – wychowawców:

-ograniczenie liczby wychowanków, aby umożliwić prowadzenie tej formy wychowania przez osoby mające duże mieszkania;

-kierowanie do domów rodzinnych rodzeństw i takich dzieci, które nie mają szans na powrót do własnego rodzinnego domu, przywracanie bowiem praw rodzicielskich tylko na wniosek rodziców naturalnych często krzywdzi dziecko i zaburza jego spokój, gdyż więzi z rodzicami przybranymi są silniejsze;

-ustalenie jasnych warunków dotyczących usamodzielnienia się wychowanków przez zapewnienie im materialnego wsparcia w pierwszym okresie samodzielnego życia;

-zapewnienie pomocy materialnej rodzicom – opiekunom w sytuacjach szczególnie trudnych, jak opłacenie zajęć rehabilitacyjnych czy dodatkowe fundusze dla dzieci specjalnej troski;

Rodzinne domy dziecka mają ogromne zasługi w ratowaniu i uzdrawianiu dzieci, dając im możliwości życia w rodzinie , gdzie otrzymuje się ,,głaski” i całusy zamiast upokorzenia i razów.


Zasady funkcjonowania wiosek dziecięcych w Polsce
Polską koncepcję wiosek dziecięcych opracował Kazimierz Jeżewski – twórca ,,gniazd sierocych,,. Inicjatywa i pomysł założenia Wioski Dziecięcej SOS w Polsce były ściśle związane z działalnością Koła Przyjaciół Dzieci im. Kazimierza Jeżewskiego utworzonego w 1959 roku w Kraśniku Fabrycznym. Twórcą pedagogicznej koncepcji wiosek dziecięcych SOS był Herman Gmeiner (1919-1986). Odchodząc od modeli masowych placówek wychowawczych, które nie zapewniały indywidualnego rozwoju dziecka, optymalnych warunków zaspokajania jego potrzeb, H .Gmeiner zaczął realizować swoją ideę wychowania osieroconych dzieci w środowisku zbliżonym do rodziny. Koncepcja pedagogiczna wiosek dziecięcych SOS H. Gmeinera opierała się na czterech zasadach:

1, MATKA. Grupę dzieci 7 – 8 letnich różnej płci do czasu ich usamodzielnienia wychowuje jedna kobieta, którą dzieci mogą nazywać matką. Kobiety, które chcą zostać matkami , powinny oprócz talentu pedagogicznego odznaczać się miłością do dzieci. W prowadzeniu gospodarstwa domowego i opiece nad dziećmi pomaga ,,ciocia”, która również jest osobą nie zamężną i współtworząc atmosferę domu, odciąża ,,matkę” od jej pracy z dziećmi.

2. RODZEŃSTWO. Gromadka dzieci, najczęściej rodzeństwo, mieszka z matkami, ucząc się nawiązywania prawidłowych kontaktów międzyludzkich, poszanowania wspólnoty, solidarności, rozwijając poczucie przynależności i identyfikacji w grupie. Stanowi to, zwłaszcza w okresie dojrzewania, podstawę kształtowania się odpowiedzialności, altruizmu, właściwej samooceny.

3.DOM. H. Gmeiner pisał: ,,Dom jest dla dziecka punktem oparcia, ostoją, do której może zawsze bezpiecznie wrócić po spotkaniu ze światem, gdyby ten okazał się niebezpieczny, niedostępny czy bezlitosny”. Dom jest podstawą organizacji życia ,,rodziny”. We własnym jednorodzinnym budynku, w którym prowadzi się osobno gospodarstwo domowe , dzieci doświadczają odrębności swojej wspólnoty, tworząc razem z matką atmosferę domu.

4. WIOSKI. Poszczególne rodziny mieszkające w kilkunastu jednorodzinnych domach tworzą wspólną wioskę, w skład której wchodzi także budynek administracyjny z pomieszczeniami biurowymi, świetlicą i gabinetami pracowników pedagogicznych oraz budynki gospodarcze. Dzieci z wioski uczęszczają do szkół publicznych.

Warunkiem powodzenia działalności opiekuńczo – wychowawczej i reedukacyjnej w wioskach jest właściwy dobór matek oraz pomoc zatrudnionego personelu pomocniczego – cioć. W wioskach zatrudnieni są pedagodzy, psychologowie, terapeuci, logopedzi i inni specjaliści. Dyrektor mieszkający wraz ze swą rodziną na terenie wioski, odpowiada za jej funkcjonowanie. Brak mężczyzny w procesie wychowawczym różni tę koncepcję pedagogiczną od modelu rodziny. Funkcję wychowawczą ojca sprawują mężczyżni zatrudnieni w wiosce. W wiosce zaspokajane są w pełni potrzeby materialne i zdrowotne dziecka, rozbudza się zainteresowania nauką i samowychowaniem.

Dom Dziecka.

Jest to placówka opiekuńczo – wychowawcza socjalizacyjna zapewniająca całodobową opiekę i wychowanie dzieciom, których rodzice trwale lub okresowo nie mogą, nie potrafią lub nie chcą stworzyć właściwych warunków życia i rozwoju; rozwiązywanie instytucjonalne może mieć miejsce dopiero po wyczerpaniu możliwości znalezienia dla dzieci rodzin adopcyjnych czy zastępczych , co jest zgodne z Konwencją o Prawach Dziecka i rezolucjami Ministrów Spraw Społecznych Rady Europy; umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczej powinno służyć reintegracji rodziny, przywróceniu kompetencji wychowawczych rodzicom.

Historia domów dziecka:
Prototypy powstały w Polsce w XVII w. kiedy to w szpitalach i przytułkach zaczęto wyodrębniać oddziały dla dzieci oraz tworzyć zakłady opiekuńcze przy zakonach, majątkach ziemskich i gromadach włościańskich. Była to działalność oparta przede wszystkim na dobroczynności i filantropii osób prywatnych oraz grup religijnych i świeckich. Podczas I wojny światowej wiele zakładów zlikwidowano, wzrosła natomiast liczba dzieci wymagających opieki. Po odzyskaniu niepodległości przeważały w placówkach sieroty wojenne i dzieci zagubione, z czasem zwiększyła się liczba dzieci porzuconych i bezdomnych. W okresie dwudziestolecia międzywojennego zorganizowano wiele nowych zakładów opiekuńczych różniących się charakterem i zakresem sprawowanej opieki, sposobami działania, źródłami finansowania, liczebnością i wiekiem wychowanków, nazewnictwem itd. Były to m.in. domy matki i dziecka, domy wychowawcze, przytułki, sierocińce, ochronki, tworzone i prowadzone przez zgromadzenia zakonne. Najbardziej znane placówki były związane z nazwiskiem i działalnością takich pedagogów jak Janusz Korczak (Dom Sierot) , Maryna Falska (Nasz Dom) , czy Czesław Babicki (system rodzinkowy), Kazimierz Jeżewski(system gniazd sierocych),ks. Gabriel Baudouin (dom małego dziecka). W 1926 r. ukazała się instrukcja Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej o organizacji pracy w zakładach opiekuńczych, jak również ramowy regulamin tych placówek. Zgodnie z nim zakład miał zapewnić wychowankom prawidłowy rozwój fizyczny, umysłowy, moralno-religijny i przygotować do pracy zawodowej. Zalecano także wzajemny szacunek między wychowawcą a wychowankiem, podział na grupy wychowawcze, organizowanie rekreacji, umiar w stosowaniu kar cielesnych. Zarządzeniem Ministra Oświaty z 31 stycznia 1946 r. utworzono Departament Opieki nad Dzieckiem obejmujący całokształt zadań opiekuńczo-wychowawczych i jego odpowiedniki w kuratoriach okręgów szkolnych i w inspektoratach oświaty. W miejsce dotychczasowych sierocińców, przytułków miały powstawać domy dziecka ściśle powiązane z systemem oświatowym.

Dom dziecka – opieka i wychowanie:
Dom dziecka jest to placówka opieki całkowitej nad dzieckiem, typu zakładowego, przeznaczona dla dzieci całkowicie lub częściowo pozbawionych opieki rodzicielskiej, prawidłowej z punktu widzenia społecznego i prawnego.

Decyzja o umieszczeniu w domu dziecka opiera się na indywidualnej diagnozie sytuacji życiowej dziecka i jego rodziny oraz perspektyw rozwoju. Powinna ona brać pod uwagę zarówno interes dziecka jak i społeczeństwa utrzymującego placówki opiekuńcze. Typowymi przyczynami decyzji o umieszczeniu w placówce opieki całkowitej bywają : sieroctwo biologiczne, dysfunkcjonalność czy wręcz patologia rodzin na różnym tle i w różnych zakresach, wytwarzająca zjawisko tzw. sieroctwa społecznego, różne zdarzenia losowe, kryzysy indywidualne, rodzinne i ogólnospołeczne, burzące normalny bieg życia. Statystyczną przewagę mają w domach dziecka przypadki spowodowane tą drugą grupą przyczyn, czyli niewydolnością rodzin. Z różnych badań wynika, że większość badanych wychowanków domów dziecka nie akceptuje swojego pobytu w nim. W wypowiedziach ankietowych piszą oni, że woleliby wychowywać się w domu rodzinnym , bez względu na to, jaki ten dom dla nich był. Najtrudniej dzieciom uwierzyć w to, że winę za ich sieroctwo ponoszą ludzie im najbliżsi, czyli rodzice.

Opieka i wychowanie ,,zakładowe” są realizowane przez osoby posiadające przygotowanie zawodowe, których codzienna praca jest zorganizowana podobnie jak w innych zawodach. Zbiorowość placówki stanowią więc pracownicy , z reguły codziennie dochodzący do tej pracy oraz wychowankowie mieszkający w domu dziecka względnie stale. W placówce dzieci mają możność poznać więzi sformalizowane, charakterystyczne dla celowo tworzonych instytucji społecznych i organizacji życia dużych grup społecznych. Podział pracy między osoby zatrudnione w placówce do opieki nad dziećmi i ich nie unikniona specjalizacja sprawiają, że wychowankowie stykają się z innymi wzorcami osób niż w typowym, dobrym domu rodzinnym. To, co w życiu rodzinnym może się dokonać samorzutnie, tu często musi być przedmiotem racjonalnych oddziaływań , celowych zabiegów organizacyjno-wychowawczych.

Trudności i porażki:

W warunkach domów dziecka bardzo są utrudnione następujące zadania:

- nauczenie wychowanków społecznych form życia, tych bardziej prywatnych i osobistych ,

- nauczenie samodzielnego nawiązywania i utrzymywania stabilnych stosunków interpersonalnych,

- zaspokojenie potrzeb psychicznych ,

Brak stałego opiekuna dziecka, poczynając od kilku miesięcy jego życia do końca wieku przedszkolnego, zbyt częste zmienianie go, niezaspokajanie potrzeb dziecka – szczególnie bezpieczeństwa i miłości - deformuje rozwój. W związku z tym dom dziecka ocenia się jako placówkę mniej korzystną dla dzieci młodszych niż starszych. Zwłaszcza dla najmłodszych wychowanków niekorzystne jest także ogólnie większe ubóstwo środowiska zakładowego w bodźce zmysłowe i psychiczne, starsi bowiem są już bardziej zdolni do samodzielnego poszerzania swego świata doznań. W obiektywnych cechach tego rodzaju placówki tkwi trudność zorganizowania dzieciom możliwości obserwowania ,,na żywo” przejawów i równoczesnego z tym udziału w pełnieniu różnych komplementarnych ról, związanych z wiekiem i płcią, zwłaszcza ról rodzinnych: syna czy córki – matki, ojca; wnuka – dziadka, babci; brata – siostry; żony – męża itp. Wymieniony zakres utrudnień w prowadzeniu procesu wychowawczego rzutuje na całość przygotowania wychowanka do samodzielnego życia, ale w szczególności na jego rozwój uczuciowy, motywacyjny, społeczny. Trudność zorganizowania pozytywnych dla dziecka doświadczeń wymienionego typu znika nawet wtedy , gdy dom dziecka utrzymuje kontakty z rodzinami pochodzenia swoich wychowanków.

Dom dziecka a rodzinne formy opieki:
Zakładowy charakter opieki i wychowania w domu dziecka odróżnia tę placówkę od również całkowitych, ale rodzinnych form opieki zastępczej – rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, gdzie grupa społeczna ( opiekunowie i dzieci ) jest zdecydowanie mniejsza, a jej skład współcześnie jest niekiedy tworzony wg zasady pokrewieństwa. Największa różnica dotyczy organizacji życia codzinnego, które w rodzinnych formach opieki zastępczej toczy się wg modelu rodzinnego. Model rodzinny sprzyja wytwarzaniu się między opiekunami a dzieckiem, któremu zastępują rodziców różnorakich więzi – osobistych i rzeczowych. Prymat więzi interpersonalnych w rodzinnych formach opieki zastępczej wychodzi naprzeciw prawidłowości rozwojowej odkrytej przez psychologię: uświadomienie sobie przez rozwijającą się osobę stosunków między osobniczych przygotowuje poznanie przez nią bardziej złożonych stosunków społecznych. Do tej obiektywnej różnicy pomiędzy rodzinnymi i zakładowymi formami opieki nad dzieckiem dołączają się niekiedy: opinia społeczna naznaczająca wychowanków domu dziecka ( zwanego np. ,,bidulem”), i jako czynniki subiektywne, odczucia wychowanków , dotyczące ich pobytu w placówce. Stosunek dziecka do placówki jest ważkim czynnikiem psychologicznym współwyznaczającym skuteczność wychowawczą tejże placówki. Większe szanse istnieją tam, gdzie dzieci rozumieją sens swego pobytu w placówce, dostrzegają jej walory, znajdują ludzi bliskich, czują się bezpiecznie, prowadzą interesujące rodzaje aktywności, dostrzegają perspektywy dla siebie.



Pogotowie opiekuńcze

Pogotowie opiekuńcze powinno przede wszystkim obejmować swą działalnością mniejszy niż obecnie teren – np. miasta, gminy lub powiatu (ziemskiego), w zależności od potrzeb środowiska. Zmniejszenie odległości pomiędzy placówką a domem rodzinnym dzieci pozwoli nie tylko udzielić rodzinie szybkiego wsparcia terapeutycznego, ale i oddziaływać na nią korygująco. Wielozakresowa pomoc świadczona rodzinie bezpośrednio w domu ( m.in. edukacyjna, wychowawcza, zdrowotna, psychologiczna) umożliwi wcześniejsze rozwiązanie problemów zanim sprawy dzieci trafią do sądów rodzinnych. Wzrasta liczba osób i rodzin oczekujących pomocy społecznej. Kryzys wychowawczy dotyka nie tylko dzieci z rodzin ubogich. Doświadczenia w pracy z dziećmi z rodzin zamożnych pozwalają stwierdzić, że brak czasu na wychowanie i kontakt emocjonalny z dziećmi, spowodowany nadmierną koncentracją na karierze zawodowej i zarabianiu pieniędzy, staje się źródłem patologii rodziny. Dzieci często reagują na zaburzenia funkcji rodziny ucieczką, sięganiem po narkotyki, włączaniem się w życie sekt.

Pomoc świadczona w pogotowiu przewiduje:

- wczesną interwencję psychopedagogiczną, realizowaną w dziale diagnostyczno –konsultacyjnym(bez pobytu w pogotowiu),

- pomoc dziecku i rodzinie w czasie przebywania dziecka w pogotowiu ( diagnoza problemu, socjoterapia, pomoc w rozwiązywaniu kryzysu).

W pogotowiu nie przewiduje się oddziaływań o charakterze resocjalizacyjnym.

Formy pomocy pogotowia:
Koncentracja na niesieniu pomocy rodzinie, a nie tylko dziecku, pozostaje w zgodzie z potrzebami emocjonalnymi dzieci i ich najbliższych. Wprawdzie większość wychowanków pogotowia pochodzi z rodzin tzw. dysfunkcyjnych, jednak często nie godzą się na długotrwałe odizolowanie od najbliższych. Rodzice w początkowym okresie pobytu dziecka w pogotowiu mobilizują się do wprowadzenia korekt w swoje postępowanie i życie rodziny. Jest to czas sprzyjający terapii rodzinnej. Przedłużanie go ponad miarę, z uwagi np. na długotrwałe postępowanie sądu, działa niszcząco na psychikę dzieci, powodując jednocześnie u ich rodziców szybką rezygnację z dalszych konstruktywnych przedsięwzięć. Praktyka wskazuje, że nie zawsze interwencja pogotowia kończy się na pierwszym etapie, tj. bezpośrednią interwencją w rodzinie. Już podczas rozpoznania problemu rodziny może okazać się, że dobro dziecka jest w niej poważnie zagrożone i konieczne jest wyłączenie z niej dziecka poprzez zapewnienie rodziny zastępczej bądź opieki instytucjonalnej na czas głębszych zmian w rodzinie ( np. w trakcie leczenia odwykowego rodziców ).

Do pogotowia często kierowane są dzieci z wieloletnimi opóźnieniami szkolnymi. Powinno się im stworzyć szansę na uregulowanie ich sytuacji szkolnej; potrzebny jest im czas na odbudowanie motywacji do nauki.

Resocjalizacja i rehabilitacja:
Wśród wychowanków pogotowia liczną grupę stanowią nieletni, którzy popełnili przestępstwa. Są zaniedbani pod wieloma względami, a ich rozwój moralny i społeczny jest poważnie zakłócony. Nie ulega wątpliwości, że nieletni nie mogą przebywać razem z dziećmi wymagającymi pomocy w kryzysie lub zaledwie korekty wychowawczej. Ich negatywnych wpływów nie daje się pohamować. Bywają sprawcami przestępczości ,,wewnątrzplacówkowej” oraz przejawów tzw. drugiego życia, stwarzając zagrożenie dla pozostałych wychowanków. Dzieci, które trzeba osłaniać podczas kryzysu, stają się ofiarami.

Pogotowie opiekuńczo-wychowawcze:

Zgodnie z proponowaną ideą pogotowia wyróżnia się w jego strukturze: dział konsultacyjno-diagnostyczny, grupy ,,pobytowe” dla dzieci ( adaptacyjną, opiekuńczo-kryzysową, dzienną, stacjonarną). Niewątpliwym walorem tej struktury jest możliwość organizowania poszczególnych działów pogotowia jako samodzielnych i autonomicznych, w zależności od lokalnych potrzeb środowiska.

Szkoła:

Do istniejących pogotowi opiekuńczych coraz częściej trafiają dzieci, które mają kilkuletnie( nawet 5-letnie) opóźnienia szkolne, o których można powiedzieć, że porzuciły naukę. Z trudem piszą i czytają, nie potrafią liczyć, nie mają orientacji w otaczającym świecie. Wynika to z:

- niedostatecznej gotowości do podjęcia nauki (obniżona dojrzałość emocjonalna i społeczna, osłabiony rozwój intelektualny, parcjalne deficyty rozwojowe),

- braku pomocy w przygotowaniu dziecka do podjęcia nauki,

- braku wsparcia ze strony rodziny (niedostateczne zaspokajanie potrzeb dziecka, zagrożenie bezpieczeństwa, brak stymulowania rozwoju itp.)

- niewystarczającej pomocy szkoły.

Nasuwają się pytania:

1.Jak odbudować motywację do nauki u dziecka, któremu nauka przychodzi z trudem, a najbliżsi nie są w stanie mu pomóc lub wręcz nie są zainteresowani udzieleniem pomocy ?

2.Jak przygotować do dorosłości 16-letnie dziecko, które nie ukończyło jeszcze szkoły podstawowej i jest już wtórnym analfabetą ?

3.Co można zaproponować dziecku 13, 14-letniemu, które z trudem ukończyło sześcioklasową szkołę podstawową i nie ani motywacji, ani odpowiedniego poziomu gotowości do dalszej nauki ?

4.Czy jeszcze jest czas, by przyuczyć takie dziecko do prostych, mało skomplikowanych czynności zawodowych ?

5.Jak zapobiec zjawisku pasożytnictwa społecznego, którego wystąpienie można przewidzieć na pewnym etapie rozwoju społecznego u dzieci z rodzin patologicznych ?

6.Jak potoczy się los dziecka w okresie dorosłości oraz jego przyszłej rodziny ?



Na uwagę zasługuje propozycja objęcia opieką dzieci, które będąc w sytuacji kryzysowej same zgłaszają się po pomoc. Działający w Poznaniu Oddział Komitetu Ochrony Praw Dziecka od kilku lat zabiega o uruchomienie Ośrodka Interwencji Kryzysowej, gdyż dostrzega narastającą potrzebę krótkotrwałego zaopiekowania się dziećmi w nagłych, traumatycznych sytuacjach życiowych. Mimo przychylności decydentów nie zdołano powołać takiej placówki. Pogotowie opiekuńczo-wychowawcze lukę tę wypełnia.














Bibliografia:
1.Encyklopedia pedagogiczna XXI w.

(red.) prof. dr.hab.Tadeusz Pilch

Wydawnictwo akademickie ŻAK

2.Urszula Kamińska

,,Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w rodzinnych i instytucjonalnych formach wychowawczych”

Wyd. Uniwersytet Śląski 2002 r.

3.Elżbieta Błaszak, Maria Kapica-Szczepanek. Nowa formuła pogotowia opiekuńczego (projekt) w czasopiśmie ,,Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1999/ nr 7


  - opracowała Beata Lisicka

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie