Jestem nauczycielką nauczania zintegrowanego. Analizując kilka przypadków z jakimi dotychczas się spotkałam, jeden zasługuje na szczególną uwagę. Postaram się go państwu przybliżyć w poniższym artykule.
Wpływ rozbitej rodziny na funkcjonowanie dziecka w edukacji wczesnoszkolnej.
Opis i analiza przypadku edukacyjnego
I IDENTYFIKACJA PROBLEMU
Problem stanowi uczennica, która przebywała w zespole klasowym przez trzy lata nauki w klasach I –III nauczania zintegrowanego. Paulina pochodzi z rozbitej rodziny: jej rodzice mają rozwód. Gdy dziewczynka była w pierwszej klasie, rodzice „walczyli” między sobą o to, gdzie będzie przebywać. Paulina ma trójkę młodszego rodzeństwa: siostrę Justynę, która ma tego samego ojca i dwoje dzieci z konkubinatu matki z innym mężczyzną. Paulina jest najstarszym dzieckiem w rodzinie, zajmuje się opieką nad młodszym rodzeństwem. Matka jest osobą lubiącą towarzystwo i często nadużywa alkoholu. Sprawia wrażenie osoby, która źle traktuje własne dzieci. Paulinka jako dziecko najstarsze najbardziej odczuwa niepoprawne traktowanie przez matkę. Jednakże nigdy nie wyraziła się źle o matce, ukrywała wszystkie domowe awantury. Nigdy też nie stwierdziła, że nie chce mieszkać z matką.
Głównymi objawami wskazującymi na istnienie problemu są:
- brak kontaktu z dziećmi w klasie i szkole; - trudności w czytaniu i pisaniu; - trudności w zapamiętywaniu krótkich tekstów i piosenek; - obliczenia wykonywane tylko na konkretach; - trudności ze zrozumieniem pojęcia liczby; - brak umiejętności rozwiązywania zadań tekstowych; - brak poczucia pewności siebie; - brak koncentracji uwagi; - brak motywacji do nauki; - nagminny brak pracy domowej; - bardzo wysoka absencja. Ponadto uczennica bardzo rzadko aktywnie uczestniczyła w zajęciach, do nikogo się nie odzywała, zapytana na lekcji udzielała odpowiedzi bardzo cicho, niepewnie i była przestraszona.
II GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA
Na podstawie analizy dokumentów, wywiadu, rozmowy z matką, rozmowy z nauczycielką przedszkola, kuratora sądowego oraz własnych obserwacji stwierdzić należy, że rozwój ukazanego problemu postępował w czasie. Głównym powodem znacznych trudności w nauce jest sytuacja rodzinna Pauliny. Matka traktuje ją jako opiekunkę młodszych dzieci. Ojciec żyje z kobietą w drugim związku i ma wyznaczone spotkania z Pauliną. Nadmierne obciążenie dziewczynki obowiązkami domowymi i znikome kontakty z ojcem w znacznym stopniu przyczyniły się do opanowania wiedzy i umiejętności w niższym stopniu niż jest to przewidziane w programie nauczania zintegrowanego. Poza tym uczennica i jej matka nie pozwoliły sobie pomóc w czasie trwania zajęć zintegrowanych lub dydaktyczno – wyrównawczych. Nie były szczere w rozmowie ze mną oraz nie stosowały się do moich poleceń. Zasugerowałam, że Paulina nie powinna otrzymać promocji, ale matka nie wyraziła na to zgody, ponieważ kurator sądowy odebrałby jej dzieci. Po interwencji mojej i kuratora sądowego ojciec Pauliny zainteresował się córką. Przez tydzień dziewczynka mieszkała z nową rodziną ojca, wtedy stała się innym dzieckiem - próbowała nawiązać kontakt z dziećmi, była pogodna, wesoła i przygotowana do zajęć.
III ZNACZENIE PROBLEMU
Do prawidłowego rozwoju osobowości człowieka konieczna jest m.in. odpowiednia atmosfera, akceptacja najbliższej rodziny i grupy, w której dziecko przebywa. W pierwszych latach nauki szkolnej dzieci nie posiadają zdolności do samodzielnej oceny swoich umiejętności i obiektywnej oceny postępowania rodziców. Dlatego w nauczaniu zintegrowanym źródłem wiedzy o sytuacji rodzinnej i poziomie pracy szkolnej ucznia jest nauczyciel i dołączająca się do niego dość szybko ocena kolegów, a w przypadku Pauliny także działania kuratora sądowego. W edukacji wczesnoszkolnej, w której podstawowym założeniem jest nauka czytania, pisania i liczenia, niepowodzenia szkolne w tym zakresie decydują o dalszych losach szkolnych dziecka. Wczesna interwencja wyeliminuje w mniejszym bądź większym stopniu powstałe trudności.
IV PROGNOZA
Prognoza pozytywna · należy wpłynąć na decyzję sądu i dziewczynka wraz z siostrą zamieszkają u ojca; · uda się zrekonstruować w umyśle dziecka zachwiany system wartości; · na skutek oddziaływań dydaktyczno – wychowawczych nauczyciela Paulina poprawi wyniki w nauce; · umocni się jej pozycja w grupie klasowej; Prognoza negatywna · ojciec po decyzji sądu niechętnie czyni starania, by dzieci były w jego nowej rodzinie; · na skutek przeszkód ze strony urzędów, zaniechania oddziaływań dydaktyczno – wychowawczych nauczyciela i utrudnień ze strony matki uczennica nie poprawi wyników w nauce lub ulegną one jeszcze pogorszeniu; · dziewczynka pozostanie odrzucona przez grupę; · w efekcie mogą wystąpić zaburzenia w rozwoju emocjonalnym; niedostosowanie społeczne; · brak promocji do klasy następnej w drugim etapie nauczania.
V PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ
Główne założenia pracy z Pauliną są następujące: - pomoc w opanowaniu wiadomości i umiejętności w stopniu umożliwiającym promocję do klasy czwartej poprzez pracę dodatkową w małej grupie lub indywidualnie; - indywidualizacja uczennicy; - integracja zespołu klasowego – gry, zabawy; - uświadomienie, że matka postępuje niezgodnie z normami społecznymi i krzywdzi córkę.
VI WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ I ICH EFEKTY
W ciągu trzech lat nauki dziewczynka przebywająca w mojej grupie otrzymała promocję do klasy czwartej. Stwierdzić należy, iż pomimo starań, dodatkowej pracy i indywidualizacji uczennicy jestem zadowolona z osiągnięć dziecka. Dziewczynka osiągnęła podstawowe umiejętności w zakresie czytania, pisania i liczenia. Starałam się wpłynąć na matkę i jej córkę, ale wszystkie wysiłki z mojej strony nie dały większych rezultatów, które mogły pogłębić podstawowe wiadomości. Było to spowodowane brakiem dostosowania się z ich strony do moich próśb, poleceń i reakcją na delikatne próby ingerowania w życie prywatne. Owszem, wysłuchały moich rad oraz opinii, ale w ogóle nie zmieniały sposobu zachowania i postępowania. Z przykrością muszę stwierdzić, że Szkoła jako instytucja oraz wychowawca klasy poniosły porażkę, która nie pozwoliła w jeszcze większym stopniu dostosować dziecko do poziomu klasy. Do tej porażki zaliczyć trzeba również starania ojca o własne dziecko i powierzenie przez Sąd opieki matce. Jednakże cieszę się z tego, że choć w niewielkim stopniu pomogłam przebrnąć dziewczynce w pierwszym etapie nauczania poprzez opanowanie wiadomości i umiejętności w stopniu propedeutycznym. W mojej grupie uczniów Paulinka była dzieckiem specjalnej troski.
Elżbieta Ciżman
Szkoła Podstawowa w Warpunach
z siedzibą w Zyndakach
|
