www.szkolnictwo.pl

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY
– GMNAZJUM NR … –

USTAWY I ROZPORZĄDZENIA DAJĄCE PODSTAWĘ PRAWNĄ DO DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH:

• Ustawa o systemie oświaty (zapis postulujący wprowadzenie programu profilaktycznego).
• Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
• Ustawa z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
• Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.
• Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31.01.2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół /§ 2, ust. 1, pkt. 1/

WSTĘP I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Wskaźnikami do budowania programu profilaktycznego była wstępna diagnoza rzeczywistych problemów środowiska uczniów, rodziców i nauczycieli:

• problemy uczniów widoczne na terenie szkoły (przejawiane w ich zachowaniach),
• problemy edukacyjne i wychowawcze rejestrowane przez pedagoga i nauczycieli,
• problemy zgłaszane przez rodziców,
• problemy sygnalizowane przez opiekunów, kuratorów sądowych.

Program profilaktyki przystosowany jest do wymagań "Podstawy programowej" proponowanej przez MEN /3 etap edukacyjny/ i potrzeb zreformowanej szkoły. Jego treści są skorelowane i spójne z programem wychowawczym szkoły – wzajemnie się przenikają i uzupełniają.

Program zawiera następujące działy:

I WIZJA PROFILAKTYKI W SZKOLE

1. Idea profilaktyki w szkole.
2. Koncepcja absolwenta szkoły (w obszarze profilaktyki).
3. Podmioty szkoły – współpraca w realizacji programu.
4. Ogólne zadania szkoły w dziedzinie profilaktyki.
5. Priorytety działań profilaktycznych wybrane przez szkołę.

II PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH SZKOŁY

1. Propozycje szkoły w dziedzinie p[profilaktyki (treści).
2. Osoby odpowiedzialne za każde zaplanowane działanie.
3. Formy i metody zastosowane przez szkołę w działaniach profilaktycznych.
4. Terminy realizacji.

III REALIZACJA

1. Sposoby wdrażania programu.
2. Formy stałej kontroli realizacji planu i sposób weryfikacji programu (monitoring i ewaluacja).

AD. I WIZJA PROFILAKTYKI W SZKOLE

1. Idea profilaktyki w szkole
   Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, dziecka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju, promowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zagrożeniom. Stanowi ona nieodłączną część wychowania, które jest stałym procesem doskonalenia się młodego człowieka. Rozwija się on poprzez swoje wybory i działania, usprawnia swoje zdolności do bycia w pełni człowiekiem.
   
   
2. Koncepcja absolwenta szkoły /w obszarze profilaktyki/
   
   Absolwent naszego gimnazjum:
   • zna i stosuje prawidłowe normy w dziedzinie zachowań społecznych (m.in. ład i porządek w miejscach publicznych),
   • zna własne prawa i obowiązki, jest świadomy konsekwencji wynikających z nieprzestrzegania (łamania) prawa,
   • dostrzega korzyści i zagrożenia związane z rozwojem zastosowań komputerów,
   • dokonuje krytycznej analizy wartości oferty mediów oraz właściwego wyboru w korzystaniu ze środków masowej komunikacji,
   • uświadamia sobie własną odpowiedzialność za ochronę swojego zdrowia i bezpieczeństwo innych,
   • rozumie współzależność między wymiarami zdrowia, np. psychicznym, fizycznym i duchowym,
   • rozpoznaje czynniki chroniące i czynniki ryzyka wpływające na zdrowie i rozwój człowieka,
   • uświadamia sobie związek między używaniem substancji psychoaktywnych a innymi problemami pojawiającymi się w życiu człowieka,
   • umie specyfikę oddziaływania substancji psychoaktywnych na fizjologię i psychikę człowieka,
   • umie dokonywać wyborów wartości, wyraża szacunek dla siebie oraz innych,
   • posiada umiejętność planowania rozwoju własnego kształcenia oraz zdolność rozpoznawania swoich predyspozycji (zna swoje mocne i słabe strony).
   
   
3. Podmioty szkoły – współpraca w realizacji programu /kadra szkoły, nauczyciele, wychowawcy, rodzice/
   
   
   • kadra szkoły:
     • podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
     • dbanie o prawidłowy obieg informacji,
     • planowanie i sprawna organizacja,
     • czuwanie nad spójnością oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych,
     • szukanie sponsorów,
     • tworzenie odpowiedniej atmosfery w środowisku szkolnym,
   • wychowawca
     • integracja zespołu klasowego,
     • dbałość o poczucie bezpieczeństwa i akceptacja ucznia w klasie,
     • współpraca z rodzicami,
     • wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach),
     • praca na rzecz estetyki i higieny pomieszczeń szkolnych,
   • rodzice
     • udział w realizacji programu
     • udział w pedagogizacjach,
     • podejmowanie wspólnych celów i zadań.
   Głównym podmiotem oddziaływań edukacyjnych, wychowawczych i profilaktycznych szkoły jest uczeń. Wizja absolwenta szkoły została ujęta w R. I, p. 2.
   
   
4. Ogólne zadania szkoły w dziedzinie profilaktyki:
   
   • wzmacnianie mocnych stron rozwoju osobowego,
   • budowanie poczucia wartości,
   • wzmacnianie więzi emocjonalnej w rodzinie,
   • kształcenie umiejętności komunikacyjnych,
   • wspieranie w sytuacjach trudnych,
   • wychowanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji,
   • wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
   
   
5. Priorytety działań profilaktycznych wybranych przez szkołę:
   
   5.1. przeciwdziałanie i eliminowanie zachowań agresywnych,
   
   5.2. przeciwdziałanie uzależnieniom od środków psychoaktywnych:
   
   • papierosy,
   • alkohol i narkotyki,
   
   5.3. promocja zdrowego stylu życia,
   
   5.4. profilaktyka w zakresie:
   
   • wulgaryzacji języka,
   • poszanowanie mienia.

AD. II PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH SZKOŁY

Obszary, przedstawione poniżej, zostały poprzedzone badaniem ankietowym w klasach I-III, co pozwoliło zdiagnozować problem.

5.1. PRZECIWDZIAŁANIE I ELIMINOWANIE ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH

ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI ODPOWIE-DZIALNY TERMIN

1. Diagnoza aktualnej sytuacji wychowawczej.
   1. Kierowanie uczniów sprawiających problemy wychowawcze (np. nadpobudliwość, agresywne zachowanie) do PPP-P, instytucji specjalistycznych.
   2. Analiza opinii psychologiczno – pedagogicznych /zakwalifikowanie uczniów do określonych form pomocy pedagogiczno - psychologicznej w szkole i poza nią, stosowanie się do wskazań poradni/.
   3. Rozpoznawanie środowiska pozaszkolnego uczniów, którzy zachowują się agresywnie
      • wywiady domowe, konsultacje z rodzicami,
      • ustalenie rodzaju i form pomocy, których oczekuje uczeń i jego rodzina.
   4. Konsultacje z kuratorami w przypadku uczniów wychowujących się w rodzinach objętych dozorem kuratorskim.
   5. Współpraca z opiekunem uczniów znajdujących się w pogotowiu opiekuńczym.
   6. Przeprowadzanie szczegółowej ankiety na temat przemocy w szkole w klasach I /analiza raportu/.
   7. Konsultacje z psychologami i pedagogami oraz dzielnicowym właściwego komisariatu policji w sprawie uczniów zachowujących się agresywnie lub będących ofiarami agresji.
   
   pedagog / wychowaw.
   
   wychowaw. / nauczyciel przedmiotu
   
   wychowaw. / pedagog
   
   pedagog szkoły
   pedagog / wychowaw.
   
   wychowaw. / pedagog
   
   ped. / wych. świetlicy
   
   wychowaw. / pedagog
   
   IX
   
   i na bieżąco
   
   na bieżąco
   
   na bieżąco
   
   na bieżąco
   
   na bieżąco
   
   listopad
   
   na bieżąco
   
2. Uczenie nieagresywnych metod rozwiązywania konfliktów /kształtowanie postaw empatii/
   1. Warsztaty psychoterapeutyczne organizowane w Bibliotece Miejskiej prowadzone ‘przez psychologa.
   2. Przeprowadzenie konkursu plastycznego na plakat pod hasłem: "Nie bądź obojętny" lub "Czy obojętny znaczy niewinny".
   3. Zajęcia warsztatowe służące tworzeniu postaw asertywnych w sytuacjach trudnych organizowane w jednostkach społecznych: "Powrót z U...". dyrektor / wychowaw.
   nauczyciel plastyki
   
   dyrektor / wychowaw. grudzień
   
   marzec
   
   styczeń / luty
   
3. Dostarczanie uczniom wiedzy na temat:
   • odpowiedzialności karnej i cywilnej nieletnich za popełnione czyny,
   • sytuacji zagrażających niebezpieczeństwu.
     1. Zapoznanie uczniów z Konwencją Praw Dziecka.
     2. Spotkania klasowe z policjantem / przedstawicielem Straży Miejskiej / kuratorem sądowym / prawnikiem.
     3. Wizyta w Policyjnej Izbie Dziecka
     4. Zorganizowanie konkursu: "Czy znasz swoje prawa i obowiązki, czy respektujesz prawa innych?"
     5. Wywieszenie w każdej sali lekcyjnej i na tablicy szkoły następujących informacji: adresy, numery telefonów poradni, ośrodków udzielających pomocy ofiarom przemocy i sposoby kontaktowania się w przypadku zagrożeń.
        
        nauczyciel WOS-u /
        
        wychowaw.
        
        pedagog
        
        Pedagog, /wych. świetlicy
        
        pedagog / wychowaw. klas / wych. świetlicy listopad
        
        na bieżąco
        
        marzec
        marzec / kwiecień
        
        luty
4. Wypracowanie procedury reagowanie (postępowania) w sytuacjach kryzysowych /np. pobicia/.
   Opracowanie procedury zachowań, które należy podjąć po zaistnieniu aktu przemocy.
   zespół wychowaw.
   II połowa marca
   
5. Wzmacnianie poczucia wartości ucznia /kształtowania poczucia współodpowiedzialności – kształtowanie umiejętności samooceny i autorefleksji/.
   Integrowanie zespołów klasowych
   • organizowanie uroczystości klasowych: Wigilia, Mikołajki, Dzień Chłopaka, itd.
   • organizowanie grup samopomocy koleżeńskiej,
   • rajdy, wycieczki szkolne, wyjazdy na "zielona szkołę".
   1. Stosowanie pochwał, wyróżnień ucznia na forum klasy i szkoły zgodnie z obowiązującymi w szkole regulaminami (statutem).
   2. Przeprowadzanie ankiet socjometrycznych w zespołach klasowych, np.: "Atmosfera w naszej klasie", "Niepopularne zachowania", "Idole w klasie".
      Analiza wyników na forum klasy.
      
   3. Uwzględnianie w tematyce godzin do dyspozycji wychowawcy modułów o przeciwdziałaniu agresji poprzez budzenie postaw empatii, odpowiedzialności, współodpowiedzialności /zastosowanie aktywnych metod i form pracy, dokonywanie samooceny uczniów "Moje mocne i słabe strony"/ wychowaw.
      
      wychowaw. / dyrektor
      
      wychowaw. / pedagog
      
      wychowaw. na bieżąco
      
      na bieżąco
      
      zgodnie z planem pracy wych.
      1 raz w semestrze
      
6. Pomoc uczniowi w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami (będącymi źródłem zachowań agresywnych).
   1. Indywidualizacja toku lekcji.
   2. Organizowanie zajęć dla uczniów zdolnych (koła zainteresowań, przygotowywanie do olimpiady, konkursów).
   3. Przydzielanie do zespołów wyrównawczych.
   4. Uwzględnianie w tematyce godzin do dyspozycji wychowawcy i / lub w tematyce języka polskiego i obcego nowożytnego zagadnień: telewizja, gry komputerowe, niektóre czasopisma – źródłem zachowań agresywnych /krytyczna ocena/, /opracowanie scenariusza zajęć/.
   5. Zamieszczenie w gazetce szkolnej artykułu uczniów /ich propozycji/, np.: "Nie poddaje się stresowi – moje sposoby radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami" lub "Nie poddawaj się ...".
      wychowaw. / nauczyciele
      
      nauczyciele przedmiotów wychowaw. / nauczyciele przedmiotów
      
      Opiekun zespołu red. na bieżąco
      
      na bieżąco
      
      na bieżąco
      
      marzec / kwiecień
7. Pomoc uczniowi w znalezieniu miejsca w pozytywnej grupie, stwarzanie możliwości należenia do konstruktywnych organizacji i struktur /troska o rozwój zainteresowań uczniów/.
   1. Zachęcanie uczniów do działalności w organizacjach szkolnych i pozaszkolnych /SKKT, PCK, LOP, koła zainteresowań, gazetka szkolna, MAŻ, organizacje młodzieżowe działające przy kościele parafialnym/.
   2. Organizowanie dodatkowych zajęć sportowych: SKS, sekcja judo, boksu, łucznictwo.
   3. Przeprowadzenie konkursów szkolnych:
      • konkurs wiedzy o książce J.R.R.Tolkien, "Władca pierścieni",
      • opracowanie i prezentacja poezji gimnazjalistów G.17 – wydanie tomików wierszy.
      • przeprowadzenie konkursu czytelniczego przez bibliotekę szkolną.
        opiekunowie kół i organ. / katecheci / pedagog
        dyrektor / trenerzy sekcji
        
        na bieżąco
        
        na bieżąco
        
        luty (elim. szkolne), marzec / kwiecień kwiecień / maj
        
        maj
8. Pedagogizacja rodziców
   1. Przygotowaniu planu pedagogizacji rodziców.
   2. Poinformowanie rodziców o rodzajach i formach pomocy psychologiczno – pedagogicznej oferowanej w szkole i instytucjach wspierających szkołę.
   3. Prelekcja na temat radzenia sobie ze złością i negatywnymi emocjami u dzieci na tym etapie rozwoju /13-16 lat/ pt: "Zagrożenia wieku dojrzewania".
      • charakterystyczne cechy tego etapu rozwoju,
      • percepcja postaw dorosłych przez dzieci,
      • znaczenie więzi emocjonalnych z rodziną – czynnikiem chroniącym.
   4. Indywidualne konsultacje z rodzicami /bieżące rozwiązywanie problemów, konfliktów/. pedagog
      pedagog / wychowaw.
      
      psycholog z poradni / pedagog
      
      wychowaw. / pedagog wrzesień
      październik, cyklicznie w trakcie ze-brań z rodzi-cami
      listopad
      
      na bieżąco
   
   
9. Poszerzanie wiedzy wśród nauczycieli
   1. Szkolenia związane z szeroko rozumianą profilaktyką.
   2. Konsultacje w ramach powołanych zespołów samokształceniowych, wychowawczych, warsztatów WDN.
      przew. zespołów
      na bieżąco

5.4. PROFILAKTYKA W ZAKRESIE:

• wulgaryzacji języka,
• poszanowanie mienia.

ZADANIA SZCZEGÓŁOWE FORMY REALIZACJI
ODPOWIE-DZIALNY TERMIN

1. Uświadomienie roli języka polskiego w życiu narodu /szacunek dla tradycji/.
   • akademie szkolne, uroczystości państwowe i kościelne
   • kółko polonistyczne, lekcje historii, WOS-u, religii, zajęcia w kole dziennikarskim, wg harmonogra-mu odpow. za uroczyst.
     osoby odpow.
     
     cały rok
2. Wyrabianie poczucia estetyki językowej, wskazanie przykładów i wzorców osobowych używających pięknej polszczyzny.
   • dbałość o poprawność językową na wszystkich zajęciach lekcyjnych,
   • słuchanie i/lub oglądanie audycji radiowych, telewizyjnych poświęconych czystości języka polskiego,
   • udział uczniów w międzyszkolnym konkursie dotyczącym poprawności językowej,
   • udział uczniów w konkursach recytatorskich i poetyckim, krasomówczych,
   • udział w spektaklach teatralnych, filmowych,
     nauczyciele uczący
     nauczyciele języka polskiego
     cały rok
     
     zgodnie z planem
     
     zgodnie z planem
3. Wyrabianie postaw dezaprobaty wobec wulgaryzmów w środkach masowego przekazu.
   • dyskusja i krytyczna analiza języka programów młodzieżowych, liderów grup muzycznych, filmów akcji
   • zajęcia j. polskiego, WOS-u, godziny do dyspozycji wychowawcy,
   • pomoc instytucji kościelnych, np. udział we mszy św. bożonarodzeniowej. nauczyciele przedmiotów
     
     katecheci zgodnie z planem
     
     na bieżąco

AD. III REALIZACJA

1. Program zostanie wdrożony po zatwierdzeniu przez Radę Pedagogiczną i pozytywnym zaopiniowaniu przez Radę Rodziców i Samorząd Uczniowski.
2. Środki finansowe do realizacji programu mogą być również pozyskiwane z zewnątrz (sponsoring).
3. Formy stałej kontroli realizacji planu (ewaluacja).
3.1. Przeprowadzenie ankiety dla uczniów, rodziców na temat realizacji programu.
3.2. Wystawienie prac konkursowych powstałych w trakcie realizacji programu, np. na festynie szkolnym (przypomnienie także zwycięzców innych konkursów).
3.3. Porównanie agresywnych zachowań wśród uczniów w poszczególnych miesiącach trwania roku szkolnego w oparciu o zeszyty uwag oraz rozmowy z wychowawcami i pedagogiem.

Program opracowała : Izabella Paliwoda
Nauczyciel gimnazjum