Związek Australijski to przykład , sądzę, że ciekawej lekcji geografii, prowadzonej aktywnymi metodami nauczania. Myślę, że z propozycji tej skorzysta wielu nauczycieli geografii.
Opracowała Maria Wejman – nauczyciel mianowany, Gimnazjum nr 2 w Bytowie KONSPEKT LEKCJI GEOGRAFII W KLASIE I Temat: Związek Australijski Hasło programowe: Przegląd kontynentów- Australia- Charakterystyka wybranych państw Klasa: I Zakres treści: Charakterystyka państwa Australijskiego pod względem gospodarczym. Cel ogólny:
Poznanie zagadnień społeczno-ekonomicznych Australii;
Zależności gospodarki człowieka od czynników naturalnych. Cele szczegółowe:
- Wiadomości:
A – Uczeń zna:
- terminy: Aborygen, ogólne dane państwa ,surowce mineralne, główne rośliny uprawne oraz zwierzęta hodowane w Australii ;
B - Uczeń wyjaśnia:
- skąd pochodzi ludność ówczesnej Australii,
- dlaczego Australia bogata jest w surowce mineralne;
- Umiejętności:
C- Uczeń potrafi:
- wyszukać w tekście żądane informacje;
- charakteryzować rdzenną ludność Australii;
- wyjaśnić dlaczego Aborygeni zostali zepchnięci na najtrudniejsze dla osadnictwa tereny Australii;
- Obliczyć średnią gęstość Australii;
- wyróżnia cechy Australii: państwo-kontynent, mała gęstość zaludnienia, koncentracja ludności w wielkich miastach, usytuowanych w korzystnych warunkach środowiskowych, dobrze rozwinięte wszystkie dziedziny gospodarki, światowa rola kraju w przemyśle wydobywczym;
- dlaczego Australia jest państwem dobrze rozwinięty gospodarczo
D – Uczeń potrafi:
- ocenić możliwości rozwoju gospodarczego w poszczególnych regionach;
- wyjaśnić , w jaki sposób dokonała się przemiana Australii z kraju rolniczego- zacofanego w kraj wysoko rozwinięty gospodarczo;
Formy pracy:
Metody:
- metoda problemowa, mapa mentalna;
- analiza map gospodarczych ( surowce mineralne, główne uprawy, gałęzie przemysłu );
- analiza danych liczbowych ;
- praca z mapą ;
- praca z podręcznikiem, gotowym tekstem, innymi źródłami informacji geograficznej;
Środki dydaktyczne:
Mapy: gospodarcza , gęstości zaludnienia , głównych upraw ,podręczniki , inne źródła: czasopisma, wycinki gazet , duże arkusze białego papieru i pisaki;
Przebieg zajęć:
Faza wprowadzająca
- Czynności organizacyjne;
- nauczyciel nawiązuje do poprzednich tematów lekcji- środowiska geograficznego Australii ( cech klimatycznych i ukształtowania powierzchni Australii )
- Jakim kontynentem, pod względem wielkości jest Australia?
- Jakie spotyka się w Australii główne formy terenu?
- Jaką rolę w klimacie Australii odgrywa południkowy przebieg Wielkich Gór Wododziałowych?
- Dlaczego Australia jest najbardziej suchym kontynentem świata?
- nauczyciel dzieli klasę na grupy 3 grupy ; każda z grup wybiera lidera , który losuje zestaw zadań i koordynuje pracę swojego zespołu;
- nauczyciel podaje czas na wykonanie zadań ( ok. 10 min.) i prezentację każdej z grup ( ok. 5 min.)
Faza realizacyjna:
- nauczyciel wyjaśnia zasady i przydziela tematy:
- Ludność Australii;
- Gospodarka Australii- surowce mineralne i główne gałęzie przemysłu;
- Rolnictwo Australii- uprawy i hodowla;
- uczniowie wykonują przydzielone zadania;
- nauczyciel kontroluje ich pracę, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości;
- praca w grupach;
- przedstawiciele poszczególnych grup prezentują kolejno efekty swojej pracy zespołowej;
Faza podsumowująca:
- uczniowie wspólnie nauczycielem sporządzają mapę mentalną Związek Australijski-ludność i gospodarka oraz krótką notatkę ;
- nauczyciel ocenia pracę uczniów;
Rys. Mapa mentalna –Zagadnienia ludnościowe i gospodarcze Australii
Grupa 1- Ludność Australii
Korzystając z podręcznika oraz materiałów pomocniczych spróbujcie odpowiedzieć na następujące pytania oraz zaproponujcie dla reszty klasy krótką notatkę wg podanych punktów
- Jak nazywa się rdzenna ludność Australii?
- Scharakteryzuj ich wygląd.
- Do jakiej rasy zalicza się rdzenną ludność Australii?
- Jakie tereny zamieszkuje obecnie?
- Z jakich krajów przybyła do Australii ludność biała? ( Potomkami jakich narodów jest większa część obecnie zamieszkującej ludności Australii ?)
- Scharakteryzuj ogólne dane Australii: podaj powierzchnię, liczbę ludności, stolicę, wskaźnik urbanizacji. oblicz gęstość zaludnienia;
- Jaki wpływ na rozmieszczenie ludności Australii wywiera klimat?
- Gdzie najczęściej koncentruje się ludność Australii?
- Australia, Związek Australijski, państwo na kontynencie australijskim
- Stolica: Canberra
- Powierzchnia: 7682,3 tys. km2
- Ludność: 20,0 mln mieszk. (2003).
- Język urzędowy: angielski
- Jednostka monetarna: dolar australijski
- Podział administracyjny: 6 stanów i 2 terytoria federalne, mające autonomię; liczne terytoria zamorskie — wyspy: Norfolk, Bożego Narodzenia, Kokosowe, wyspy na M. Koralowym; stacje nauk.-badawcze na Antarktydzie.
- Australia.
Ludność. W 2003 obszar Australii zamieszkiwało 20 mln osób. W 1788 liczbę ludności rdzennej (Aborygeni) szacowano na ok. 300 tys. osób (wg ostatnich badań archeol. — ok. 750 tys.); w ciągu 145 lat nastąpił katastrofalny jej spadek (do 67 tys., 1933); 1991 ludność rdzenna stanowiła ok. 1,5% ogółu ludności (ok. 260 tys.). Współczesne społeczeństwo austral. powstało w wyniku imigracji; ludność Australii była w większości pochodzenia bryt. (; urodzeni poza granicami Australii stanowili ok. 20,4% ogółu ludności (w tym w W. Brytanii i Irlandii — 7,2%); Polonia austral. liczy 130–180 tys. osób. Przyrost naturalny 10‰ ; imigracja netto utrzymuje się na poziomie ok. 20,4% rocznie; ludność Australii jest młodsza niż w większości krajów Europy (średnia wieku 31,5 lat); grupa poniżej 20 lat stanowi ok. 1/3 ogółu ludności; przeciętna długość życia zwiększyła się do 75,4 lat dla mężczyzn i do 81,1 lat dla kobiet. Australia jest najsłabiej zaludnionym kontynentem świata; 75% ludności mieszka na pd. od linii Newcastle–Adelaide (tj. na 9% pow.); największą gęstość zaludnienia mają: Wiktoria (20,1 osób/km 2) i Austral. Terytorium Stołeczne (120). Australia jest najsilniej zurbanizowanym kontynentem, odsetek ludności miejskiej wynosił 74%; od 1971 tempo wzrostu ludności miejskiej maleje; 1967–86 odsetek ludności na obszarach rolniczych zwiększył się z 13,5% do 17,5%; migracje do regionów rzadko zaludnionych są związane z rozwojem górnictwa i hodowli bydła. W 10 miastach liczących ponad 100 tys. mieszk. skupia się 74% ludności Australii; największe zespoły miejskie: Sydney, Melbourne, Brisbane, Perth, Adelaide. Grupa II - Gospodarka Australii
Korzystając z podręcznika oraz materiałów pomocniczych spróbujcie odpowiedzieć na poniższe pytania oraz zaproponujcie dla reszty klasy krótką notatkę wg podanych punktów .
- Dlaczego Australia bogata jest w surowce mineralne?
- W jakie surowce mineralne zasobna jest Australia ?
- W której części Australii one występują?
- Jakie gałęzie przemysłu rozwinęły się w Australii?
- Przykładem jakiego państwa pod względem rozwoju gospodarczego jest Australia?
Gospodarka. Australia należy do krajów rozwiniętych; gospodarkę Australii cechuje daleko posunięta koncentracja produkcji oraz centralizacja kapitału; największe organizacje produkcyjno-usługowe. W okresie powojennym nastąpiła silna ekspansja kapitału USA i Japonii (do II wojny świat. Australia była terenem ekspansji gł. kapitału bryt.); kapitał krajowy, z wyjątkiem górnictwa, ma we wszystkich działach gospodarki ponad 50% udziału. W 2002 produkt krajowy brutto na 1 mieszk. wg parytetu siły nabywczej wynosił 26 495 dol. USA. Gospodarka Australii w dużym stopniu jest uzależniona od koniunktury na rynku świat. (ok. 70% wartości eksportu stanowią surowce miner. i produkty rolne); kolejne rządy dążą do rozszerzenia i stabilizacji rynków zbytu, wymiany technologii i współpracy z krajami Pacyfiku, zwł. z Japonią i państwami ASEAN. Dezintegracja światowego systemu komunistycznego (1989) wpłynęła na osłabienie tempa wzrostu gospodarczego Australii; nasiliły się procesy inflacyjne, zmniejszyło się bezrobocie (ok. 9 %), spadła wartość dol. austral.; 1989 zadłużenie zagraniczne Australii przekroczyło 110 mld dol. USA. Reformy zainicjowane w związku z tą sytuacją stworzyły warunki do ożywienia gospodarki i wzrostu jej konkurencyjności, gł. przez obniżenie ceł i podatków od przedsiębiorstw, a także rozwój przemysłu przetwórczego.
Australia. Przemysł. Eksploatacja bogatych zasobów różnorodnych surowców mineralnych w pełni pokrywa zapotrzebowanie krajowe; rosnący popyt na surowce w gospodarce świat. przyczynił się do szybkiego rozwoju górnictwa w Australii; warunki geologiczne umożliwiają wysoko zmechanizowane wydobycie wielu surowców mineralnych metodą odkrywkową. W Australii wydobywa się: rudy żelaza, boksyty i rudy ołowiu, rudy cynku, rudy niklu i manganu, złoto srebro; poza tym Australia jest największym światowym producentem opali oraz jednym z większych — szafirów i diamentów. 3/4 wartości produkcji górniczej przypada na Nową Pd. Walię, Queensland i Australię Zachodnią. Australia jest największym producentem węgla kam. na półkuli pd.; złoża występują w sąsiedztwie morza, w stanie Queensland i w Nowej Pd. Walii (w zagłębiu Newcastle wydobywa się węgiel spod dna mor.); węgiel brun. jest wydobywany tylko w stanie Wiktoria .Najważniejsze złoża ropy naft.: w Cieśn. Bassa, na Wyspie Barrowa oraz na pn.-zach. szelfie, gazu ziemnego w Terytorium Pn., na pograniczu Australii Pd. i stanu Queensland oraz w Australii Zachodniej. Kopalnie rud żelaza Mount Tom Price i Mount Whaleback w regionie Pilbara (Australia Zachodnia) należą do największych na świecie; rudy miedzi wydobywa się we wszystkich stanach z wyjątkiem Wiktorii; gł. złoża rud cynku, ołowiu i srebra znajdują się w Nowej Pd. Walii, w stanie Queensland i na Tasmanii; eksploatacja boksytów na płw. Jork, w górach Darling i na płw. Gove; górnictwo rud niklu w stanie Australia Zach. (złoże Kambalda); wydobycie złota zwiększyło się od pocz. lat 80. Rząd federalny przeciwdziała nadmiernej koncentracji przemysłu przetwórczego, m.in. przez prowadzenie umów wiązanych (za udzielenie licencji na eksploatację określonych surowców licencjobiorca zobowiązuje się wybudować zakład przetwórczy w miejscu wskazanym przez rząd); gł. gałęzie przemysłu przetwórczego (wg wartości produkcji): spoż., hutnictwo, chem., środków transportu, maszyn., papiern. i poligraf., metal., drzewny, miner., odzież. i obuwn., włók.; największe ośr. przem.: Sydney, Melbourne, Adelaide, Wollongong, Newcastle, Port Pirie, Whyalla, Kwinana.
Grupa III - Rolnictwo Australii - uprawy i hodowla
Korzystając z podręcznika oraz materiałów pomocniczych spróbujcie odpowiedzieć na poniższe pytania oraz zaproponujcie dla reszty klasy krótką notatkę wg podanych punktów .
- Co uprawia się w Australii?
- Jakie zwierzęta hoduje się w Australii?
- W której części Australii one występują ?
Australia. Rolnictwo. Rolnictwo australijskie odznacza się wysoką towarowością; wykorzystanie ziemi ma charakter ekstensywny, ale wydajność na 1 zatrudnionego dzięki mechanizacji pracy jest wysoka. Plony pszenicy — wartość 3,3 mld dol. USA (1997), zbiory na 1 mieszk. — 594 kg (4. miejsce w świecie). Struktura użytkowania ziemi (w % — 1993): grunty orne i sady — 6,1, łąki i pastwiska — 54 (najwyższy spośród kontynentów odsetek użytków zielonych), lasy i zadrzewienia — 19, nieużytki — 21. W prywatnym posiadaniu jest ok. 12% ziemi, 8,2% przywrócono ludności rdzennej, pozostała stanowi własność Korony bryt., z tego 57% jest oddane w dzierżawę. Brak wody jest gł. czynnikiem ograniczającym produkcję rolną; długotrwałe susze oraz plaga szarańczy w stanach pd. powodują duże straty w hodowli i sezonowe wahania w produkcji rolnej. 60% wartości produkcji rolnej dostarcza hodowla; w świat. pogłowiu owiec (123,3 mln sztuk — 1997) Australia zajmuje 1. miejsce; ok. 4/5 pogłowia stanowią merynosy; na Australię przypada 1/3 świat. produkcji wełny nieoczyszczonej (1,1 mln t); hodowla bydła rozwinięta w pasie przybrzeżnym, typu mlecznego na pd.-wsch. i w pn. Tasmanii, typu mięsnego (ok. 75% pogłowia) — na pn.; na wybrzeżu zbudowano wielkie rzeźnie eksportowe oraz porty wywozu mięsa i żywych zwierząt do krajów Bliskiego Wschodu, USA, Japonii, Malezji i Brunei. Areał gruntów ornych wynosi ok. 49 mln ha (z tego ponad 1/2 w Nowej Pd. Walii i Australii Zach.); zbiory zbóż 26,6 mln t (1995). Australia należy do najważniejszych obszarów pszenicznych świata; zbiory rozpoczynają się we wrześniu–październiku w stanie Queensland, trwają do stycznia w Australii Zach.; uprawia się białe gat. pszenicy bogate w białko (70–80% zbiorów przeznacza się na eksport). Zboża, z wyjątkiem ryżu, kukurydzy i sorgo, są uprawiane we wszystkich stanach; uprawa ryżu w stanach Nowa Pd. Walia i Queensland (2 zbiory w ciągu roku); zwiększył się areał roślin oleistych, a zwł. bawełny (gł. roślina oleista w Australii) i słonecznika; z roślin przem. największe znaczenie ma trzcina cukrowa uprawiana w stanie Queensland; w dorzeczach Murray i Murrumbidgee, dzięki sztucznemu nawadnianiu, powstały rozległe plantacje drzew owocowych i cytrusowych oraz wielkie winnice; sady jabłoniowe znajdują się gł. na Tasmanii.
Lasy zajmują 156 mln ha, ponad 3/4 ich powierzchni to lasy eukaliptusowe; wprowadza się zalesianie terenów pozrębowych importowanymi gat. drzew iglastych (gł. sosny Pinus radiata i Pinus elliotti oraz araukaria).
Rybołówstwo w Australii ma znaczenie drugorzędne; roczne połowy ok. 200 tys. t, w tym także: ostrygi, kraby, homary i krewetki; gł. gat. ryb: tuńczyki, makrele, łososie; w wodach akwenów międzyzwrotnikowych (od Broome do Cairns) poławia się i hoduje perłopławy.
Materiały pomocnicze do pracy w grupach czerpałam z Kolekcji Edukacyjnej "Przyjaciółki" –Szkolny Przewodnik Multimedialny-Geografia.
Opracowała Maria Wejman –nauczyciel geografii -Gimnazjum nr 2 w Bytowie
|
