Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Praca z dzieckiem z lekką niepełnosprawnością intelektualną na lekcjach przyrody

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 21894 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Dzieci z lekką niepełnosprawnością intelektualną realizują swój obowiązek szkolny z różnych przyczyn w szkołach masowych.Pracuję w wiejskiej szkole. Nie ma możliwości stworzenia klas integracyjnych w pełnym tego słowa znaczeniu. Dążenie do integracji ze zdrowymi rówieśnikami jest bardzo odczuwalne. Nie mogę pomijać tych faktów w swej pracy. Uwzględniam, choć jest to bardzo trudne potrzeby i możliwości takiego dziecka. Adaptowałam program przyrody.
Jak pracuję z dzieckiem z lekką niepełnosprawnością intelektualną na lekcjach przyrody w szkole masowej.

1. Niepełnosprawność intelektualna - definicja

     Obecnie termin niepełnosprawność intelektualna jest przyjęty w teorii jak i w praktyce w miejsce terminu upośledzenie umysłowe. Argumentem przemawiającym za wprowadzeniem terminu niepełnosprawność intelektualna jest mniej stygmatyzując charakter nowej nazwy oraz fakt włączenia osób z upośledzeniem umysłowym w wielką rodzinę ludzi niepełnosprawnych.
     Zjawisko niepełnosprawności intelektualnej jest złożone, z czego wynikają różne definicje i sposoby ujmowania.
     W podejściu klinicznym niepełnosprawność intelektualna jest traktowana jako stan trwały, niezmienny, odporny na wszelkiego rodzaju oddziaływania inne niż biologiczne.
     Z punktu widzenia rozwojowego niepełnosprawność intelektualna jest rozpatrywana jako niepowodzenie w rozwoju człowieka. Traktuje się ją nie jako zaburzenie organiczne, ale psychologiczne, jako stan, do którego człowiek dochodzi w wyniku nieprawidłowego procesu rozwojowego. Właściwością tego procesu jest zablokowanie funkcji poznawczych.
     W perspektywie społecznej niepełnosprawność intelektualna jest rozpatrywana pod kątem odbiegających od norm zachowań, które są uważane jako zachowania upośledzone.
     Amerykańskie Towarzystwo Niedorozwoju Umysłowego (AAMR) opublikowało definicję niepełnosprawności intelektualnej w perspektywie wieloaspektowej.
Definicja ta mówi: "Niepełnosprawność intelektualna charakteryzuje się istotnie niższym, niż przeciętnym funkcjonowaniem intelektualnym z jednocześnie współwystępującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności poznawczych: porozumiewania się, samoobsługi, trybu zajęcia domowego, uspołecznienia, korzystania z dóbr społeczno – kulturalnych, samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności szkolnych, organizowania czasu wolnego i pracy. Niedorozwój umysłowy ujawnia się przed 18 rokiem życia."2. Charakterystyka osób z niepełnosprawnością intelektualną lekkiego stopnia
      Osoby upośledzone w stopniu lekkim charakteryzują się najłagodniejszą formą niedorozwoju umysłowego. Niedorozwojowi ulegają u nich przede wszystkim czynności poznawcze, takie jak: spostrzeganie, wyobraźnia, pamięć, uwaga, myślenie i orientacja społeczna (Sękowska, 1982, s. 148). Spostrzegają one wolniej, mniej dokładniej w węższym zakresie. Ich wyobrażenia są również mniej dokładne, posiadają one również słabszą pamięć. Nie rozumieją wielu słów, zwłaszcza symbolizujących przedmioty oraz bardzo złożone i skomplikowane zjawiska. Mają często trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób. Często nie potrafią wykrywać istotnych różnic i podobieństw między przedmiotami. Powoduje to u nich trudności w wydawaniu sądów i wyciąganiu wniosków.
     Często także nie rozumieją bardziej skomplikowanych zjawisk i sytuacji trudnych, których nie potrafią rozwiązać. Z reguły nie podejmują działań z własnej inicjatywy, lecz starają się naśladować innych. W rozwiązywaniu swoich problemów nie potrafią wykorzystać własnego doświadczenia, lecz stosują metodę prób i błędów. W ich działaniu brak jest planowości, inwencji i samodzielności. Często podejmują działania pod wpływem aktualnego nastroju, emocji, nie przewidując dokładnie skutków swoich decyzji. O ile chodzi o sferę emocjonalną, to charakteryzują się niezrównoważeniem emocjonalnym (B. Górecki, 1972,s. 96 i nast.)
     Najbardziej typowym przykładem upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim jest odchylenie ujemne od normy w rozwoju umysłowym, a szczególnie funkcji: spostrzegania, myślenia, pamięci, orientacji społecznej i uczenia się. U jednostek tych można zauważyć tzw. dyfuzyjny, totalny charakter niedorozwoju, który obejmuje wszystkie osobowości: zachowanie, myślenie, mowę i motorykę. Szczególnie upośledzona jest funkcja myślenia abstrakcyjnego; procesy analizy, syntezy i uogólnienia. Bardzo często występuje niedorozwój mowy zaburzenia motoryki, który koreluje w stopniu znacznym z głębokością upośledzenia. Za typowe objawy upośledzenia umysłowego uważa się schematyzm i bezwład myślenia, mały krytycyzm.
     Myślenie tych dzieci, ujmując problem opisowo, charakteryzują trudności w ujmowaniu związków pomiędzy zjawiskami. Dzieci z trudem chwytają istotę jakiegoś zdarzenia, przy opowiadaniu czy oglądaniu filmu gubią "wątek", mają utrudnione zrozumienie nowych zadań trudności w przestawianiu się z jednej czynności umysłowej na inną, są mało pomysłowe, nie poszukują rozwiązań, są myślowo bierne, nie wykazują zainteresowań poznawczych itp. Wszystkie te trudności ujawniają się z całą wyrazistością podczas szkolnego uczenia się, gdy dziecko nie może dokonywać wyboru. Wybitny uczony niemiecki H. Bach podaje następującą charakterystykę dzieci lekko upośledzonych umysłowo z punktu widzenia ich uczenia się:
  • opanowany materiał jest zawężony - dzieci są zdolne do przyswojenia tego, co konkretne i mające związek z ich potrzebami;
  • zdolność do abstrakcji jest zredukowana - zainteresowanie dzieci wywołują zjawiska związane z motoryką i sensoryką;
  • możliwości kategoryzowania (porządkowania) przyswojonego materiału są ograniczone- dzieci wymagają pod tym względem pomocy;
  • proces uczenia się jest spowolniony i ograniczony czasowo występuje nieregularna dynamika uczenia się;
  • spontaniczność jest słaba i nieokreślona- dzieci potrzebują permanentnej stymulacji (H. Bach1971,s.11).
     Jak można zauważyć, u podstaw wymienionych przez H.Bacha właściwości uczenia się leżą różne procesy umysłowe, nie tylko myślenie, są one, bowiem ściśle ze sobą związane.
      Dodatkowymi objawami oligofrenii mogą być anomalie w budowie głowy, twarzy, dysproporcje ciała oraz takie anomalie jak: zaburzenia wzroku, słuchu i innych zmysłów. Jednostki te są znacznie upośledzone w dziedzinie przeżywania uczuć wyższych (społecznych, moralnych, estetycznych i patriotycznych).

3. Adaptacja programu nauczania przyrody do pracy z uczniem z lekką niepełnosprawnością intelektualną
     Dążenie dzieci do integracji ze zdrowymi rówieśnikami jest bardzo odczuwalne, jednak jeszcze bardziej dążenie rodziców tych dzieci do integracji, choć czasami tylko w sensie ukrycia odmienności swojego dziecka przed otoczeniem.
     Tak silne dążenie do normalizacji życia, skłoniło mnie do pracy nad zacieśnieniem związków między kształceniem specjalnym a powszechnym poprzez pokazanie tożsamości celów, które w niektórych przypadkach są jednak osiągane odmiennie.
     Najistotniejszym jest jednak, kierowanie się w pracy ze specyficznym zespołem klasowym, powszechnie przyjętymi zasadami ortodydaktyki – życzliwej pomocy, kształtowania pozytywnej atmosfery, aktywności w nauce, dominacji wychowania nad nauczaniem, indywidualizacji i właściwym doborze treści kształcących.
     Dziecko z lekką niepełnosprawnością intelektualną w pełni może uczestniczyć w zajęciach edukacyjnych przyrody i to w sposób aktywny, pomimo, że niektóre treści nie są dla niego istotne i zrozumiałe, bo wykraczają poza jego możliwości intelektualne.
     Uczeń taki często staje się aktywnym pomocnikiem nauczyciela w wykonywaniu doświadczeń pokazowych. Pracując w zespole w wielu przypadkach potrafi "wtopić" się w zespół i efektywnie pracować. Wobec napotkanych trudności wynikających często z luk edukacyjnych, kilkakrotnie obserwowałam próby cierpliwego wyjaśniania niezrozumiałych zadań przez uczniów bardzo dobrych, a przede wszystkim dojrzałych do akceptacji. Uczniowie przejawiający niezdyscyplinowanie w pracy, brak dążenia do osiągnięcia sukcesu zespołowego i cechy nadpobudliwości najczęściej opuszczają zespół. I tutaj znaczna rola nauczyciela, aby znaleźć takie rozwiązanie, aby uzyskać choćby minimalny efekt pedagogiczny, a uczeń swoim zachowaniem nie rozpraszał klasy.
     Zabiegi wychowawcze, edukacyjne muszą przebiegać w sposób przemyślany. Do każdej lekcji w takiej klasie muszę się starannie przygotować, aby znaleźć "chwilę" dla dziecka specjalnej troski i wyeksponować na forum klasy choćby minimalny jego sukces. Mobilizuje to dziecko do podejmowania dalszych czynności, dzięki którym rozwija się w nim poczucie własnej wartości.
      Przyroda jest akurat takim przedmiotem, gdzie uczniowie raczej nie są narażeni na niepowodzenia. W wielu przypadkach można wykorzystać wiedzę i umiejętności wyniesione z życia codziennego, najbliższego otoczenia, aby wzmocnić pozycję ucznia w klasie.
     W takim specyficznym zespole klasowym, wszyscy uczą się wzajemnej tolerancji. Są świadomi, że lekcja powtórzeniowa to dla nich praca samodzielna, bo nauczyciel w tym czasie wspiera ich kolegę.
     Karty powtórzenia, sprawdziany testy, są opracowywane adekwatnie do postawionych wymagań i możliwości dziecka.
     Na lekcjach dzieci korzystają z podręczników i materiałów takich samych jak pozostali uczniowie, co pozwala uniknąć zamieszania i etykietowania uczniów.
     W szkole, w której pracuję, na poziomie klas IV-VI program szkoły specjalnej dla upośledzonych stopniu lekkim realizuje siedmioro uczniów. Dwóch uczniów posiada orzeczenia o kształceniu specjalnym, jednak rodzice nie wyrażają zgody na takie kształcenie.
     Uczniowie z lekką niepełnosprawnością intelektualną jako członkowie zespołu klasowego w szkole masowej uczestniczą we wszystkich przewidzianych w ramowym planie nauczania godzinach przyrody. Jest to wymiar 3 godzin w tygodniu w kl. IV – VI. Są aktywnymi uczestnikami procesu nauczania – uczenia się, jednak w związku z posiadanymi dysfunkcjami procesów poznawczych i intelektualnych nie są w stanie opanować wiadomości i umiejętności określonych przez program nauczania. Zaburzone emocje i motywacje dziecka a także zachowania społeczne wymagają indywidualizacji w procesie nauczania.
     Adaptacja programu przyrody polega na dostosowaniu treści, metod i organizacji lekcji do możliwości psychofizycznych ucznia.
Wyraża się to w:
  • doborze treści programowych zgodnych z podstawą programową w aspekcie możliwych do osiągnięcia przez ucznia umiejętności. Jest to materiał konkretny, przystępny i praktyczny w życiu
  • przyjęciu i realizacji szczegółowych zasad pracy w specyficznym zespole klasowym na jednostce lekcyjnej prowadzonej przez jednego nauczyciela
  • wspomaganiu i uwzględnianiu indywidualnego rozwoju dziecka poprzez dostosowanie do jego możliwości kart pracy samodzielnej – karty powtórzenia, sprawdziany, testy
4. Zasady realizacji programu nauczania przyrody z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie
  • uczeń uczestniczy we wszystkich zajęciach z zespołem klasowym
  • korzysta z takich samych podręczników, ćwiczeń, materiałów dodatkowych
  • uczestnicząc w toku lekcji jest angażowany do wypowiadania się na tematy związane ze znajomością zjawisk i zagadnień przyrodniczych znanych z życia codziennego wynikających z bezpośrednich obserwacji
  • wykorzystuje się jego wiedzę praktyczną
  • otrzymuje pomoc indywidualną od nauczyciela w miarę możliwości, gdy cały zespół klasowy pracuje samodzielnie
  • uczeń uczestniczy w pracach grupy wg zasady " pracuję tylko z tymi których lubię i darzę sympatią"
  • uczniowie bierni są przydzielani do zespołu w którym jest uczeń bardzo dobry, samodzielny mogący służyć pomocą
  • uczniowie, którzy nie są zainteresowani osiągnięciem sukcesu grupy, pracują z nauczycielem
  • są angażowani jako asystenci w wykonywaniu doświadczeń i demonstracji
  • mają prawo wg własnego uznania, w pierwszej kolejności prezentować swoje prace na forum klasy
  • stosuje się natychmiastowe, pozytywne wzmocnienia w formie oceny, plusa, wpisu do zeszytu pochwały skierowanej do rodzica
  • na lekcje powtórzeniowe uczniowie otrzymują karty pracy uwzględniające ich możliwości /przykładowe przedstawiono w formie załączników/
  • testy i sprawdziany są przygotowywane adekwatnie do możliwości ucznia, uwzględniają wcześniejsze osiągnięcia i kształtowane umiejętności
  • w ocenie osiągnięć każdego ucznia bierze się pod uwagę:
    • kształtowane umiejętności
    • poziom wiedzy o środowisku przyrodniczym ucznia (bliższym i dalszym)
    • aktywność na zajęciach lekcyjnych
    • zainteresowanie przyrodą i zachowania świadczące o stosunku do przyrody i jej ochronie
    • zaangażowanie i inicjatywy własne
Opracowała i wdrożyła: mgr Maria Wiśniewska

Literatura:
Żółkowska T.: Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Szczecin 2004
J. Sowa.: Pedagogika specjalna w zarysie. Rzeszów1999
Praca zbiorowa pod redakcją I. Obuchowskiej.: Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1999

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie