www.szkolnictwo.pl

"Błąd w mowie to jak tłusta plama na fotografii matki, którą kochasz, to jak niestarannie przyszyta łata na jej ubraniu, w którym idziesz w goście. Źle mówić lub pisać to znaczy krzywdzić swoją mową wszystkich, którzy ją zbudowali".

Janusz KorczakI. WSTĘP

     Program został opracowany, przedstawiony na zebraniu Rady Pedagogicznej i zatwierdzony, ze względu na potwierdzone wieloletnimi obserwacjami, zapotrzebowanie uczniów przybywających do naszej szkoły. Posiadają oni ogromne braki edukacyjne (przejawiające się między innymi w pisowni), często zaniedbaniom szkolnym towarzyszą dysleksja i dysgrafia, a nabyta fobia szkolna utrudnia dodatkowo przyswajanie materiału programowego.
     Ortografia polska nie jest łatwa do opanowania, poprawne pisanie sprawia wiele trudności nawet uczniom przeciętnym pozbawionym wyżej wymienionych dysfunkcji.
     Zdarza się niekiedy, że błędy ortograficzne popełniają także dorośli. Dlatego tak ważną sprawą jest, aby cytowane słowa Korczaka towarzyszyły poczynaniom każdego nauczyciela i na każdym etapie edukacji.
     Praca w zakresie ortografii jest złożoną pracą umysłową. Podstawowym zadaniem nauczyciela ortografii jest opanowanie przez uczniów umiejętności zapisywania wyrazów w zakresie czynnego słownika, którym się posługują. Umiejętność tę powinien uczeń mieć opanowaną już po pierwszym etapie nauki, jednak z naszych doświadczeń wynika, że trafiająca do naszej szkoły młodzież przejawia w tym zakresie ogromne braki. Wynikają one w dużej mierze z nieznajomości zasad ortograficznych oraz nie wykorzystywania ich w praktyce (np. absencja szkolna, przerwy w realizacji obowiązku szkolnego- niekiedy kilkuletnie).
     Działania objęte programem powinny być prowadzone wśród wszystkich uczniów naszej szkoły, gdyż wyrobienie w nich wrażliwości ortograficznej zaprocentuje umiejętnością posługiwania się poprawną polszczyzną.
     Czynnikiem decydującym o powodzeniu we wszelkiej nauce, w tym i nauczaniu ortografii, jest dobra organizacja pracy. Polega ona na planowaniu, które obejmuje dobór i rozłożenie w czasie materiału oraz zastosowanie ogólnych zasad, z których najważniejsze są:

• zasada systematyczności
• zasada indywidualizacji
• zasada stopniowania trudności

     Program "Zostań szkolnym mistrzem ortografii", to działanie nastawione na doskonalenie umiejętności praktycznego zastosowania zasad pisowni języka polskiego i wykorzystanie przez uczniów posiadanej wiedzy.
     Celem edukacji polonistycznej jest poznawanie języka mówionego i pisanego (jednym z jego składników jest ortografia), w kontekście kontaktów ze światem zewnętrznym i otoczeniem społeczno- przyrodniczym, tak istotnym w przypadku naszych uczniów.
     Sformułowanie programu poprzedziła analiza podstawy programowej oraz treści kształcenia i przypisanych im poziomów umiejętności zawartych w realizowanym szkolnym programie nauczania.

II. CELE KSZTAŁCENIA

Cele ogólne:

1. Kształtowanie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy.
2. Motywowanie do aktywności poznawczej.
3. Zmniejszenie ilości błędów w pracach uczniowskich.
4. Kształtowanie świadomego użytkownika języka.

Cele szczegółowe:

1. Rozbudzanie zainteresowań ortograficznych.
2. Doskonalenie umiejętności poprawnej pisowni.
3. Rozwijanie umiejętności analizowania trudności ortograficznych.
4. Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego, pobudzanie ciekawości poznawczej.
5. Mobilizowanie do wykorzystania posiadanej wiedzy w praktyce.
6. Poszerzenie wiadomości zdobytych na lekcjach.
7. Wytworzenie stanu czujności oraz spostrzegawczości ortograficznej.
8. Przygotowanie do udziału w konkursach ortograficznych.
9. Zapoznanie z możliwościami wykorzystywania komputera w rozwijaniu umiejętności ortograficznych.

III. ZADANIA NAUCZYCIELA I SZKOŁY

1. Zapewnienie wszechstronnej pomocy uczniom mającym trudności z opanowaniem treści wynikających z programu nauczania.
2. Wspieranie rozwoju uczniów, wdrażanie do samodzielności i świadomego podejmowania decyzji.
3. Zapewnienie zdobycia wiedzy na poziomie umożliwiającym kontynuowanie nauki na następnym poziomie edukacji.
4. Zapewnienie warunków sprzyjających rozwojowi indywidualnych uzdolnień i zainteresowań uczniów.
5. Inspirowanie aktywności ucznia.
6. Umożliwienie korzystania z pracowni komputerowej szkoły.
7. Satysfakcja z podejmowanych dodatkowych działań.
8. Atrakcyjność zajęć.
9. Przygotowanie ćwiczeń oraz opracowanie treści dyktand dostosowanych do potrzeb i możliwości uczniów.

IV. FORMY KSZTAŁCENIA

     Praca powinna opierać się na ćwiczeniach ortograficznych zintegrowanych z ćwiczeniami w mówieniu, pisaniu i czytaniu ze zrozumieniem na zajęciach języka polskiego, a także w miarę możliwości, także innych przedmiotach nauczania.
     Należy stosować następujące formy:

• praca indywidualna
• praca w grupach
• konkursy obejmujące dyktanda o tytuł "Klasowego mistrza ortografii" oraz corocznie odbywające się dyktanda o wysokim stopniu trudności wyłaniające "Szkolnego mistrza ortografii".

     Dyktando coroczne powinni pisać wszyscy uczniowie, a zwycięzcy zostać nagrodzeni i wyróżnieni na forum szkoły. Teksty dyktand powinny być o wysokim stopniu trudności, dostosowane jednak do możliwości młodzieży.
     Konkurs ten należy przeprowadzać w terminie zbliżonym do czasu, w którym odbywa się "Dyktando Ogólnopolskie".

• gry i zabawy edukacyjne z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego
• psychozabawy i zadania kształcące spostrzegawczość i pamięć wzrokową

V. TREŚCI PROGRAMU

1. Zapoznanie z podstawowymi regułami ortograficznymi.
2. Praca ze słownikiem, programem komputerowym.
3. Ćwiczenia utrwalające porządkowanie wyrazów w kolejności alfabetycznej.
4. Uzupełnianie luk wyrazami z "ó "i "rz" wymiennym i niewymiennym według zasad pisowni.
5. Rozwiązywanie krzyżówek i rebusów.
6. Pisanie wyrazów pokrewnych, tworzenie rodzin wyrazów.
7. Układanie rymowanek.
8. Grupowanie wyrazów w zbiory. Uzasadnianie pisowni.
9. Pisownia "nie" z czasownikiem i przymiotnikiem.
10. Stosowanie wielkich liter.
11. Pisownia końcówek.
12. Stosowanie poznanych skrótów.
13. Układanie tekstów dyktand.
14. Pisanie pism użytecznych- samokontrola.
15. Zastosowanie w praktyce zdobytych wiadomości.

VI. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

UCZEŃ:

• umiejętnie i sprawnie radzi sobie z pisownią wyrazów zawierających trudności ortograficzne,
• zna reguły dotyczące pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną,
• potrafi uzasadnić pisownię wyrazów poprzez utworzenie innej formy wyrazu,
• pamięta pisownię często używanych wyrazów niewymiennych oraz wyjątków,
• wykazuje spostrzegawczość i czujność ortograficzną,
• sprawie i samodzielnie posługuje się słownikiem ortograficznym,
• poprawnie zapisuje najczęściej używane skróty,
• stosuje znaki interpunkcyjne w wypowiedziach,
• rozumie potrzebę poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie,
• stosuje zdobytą wiedzę w różnych sytuacjach życiowych.

VII. PROCEDURY OSIĄGANIA ZAŁOŻONYCH CELÓW

1. Poznanie przez nauczyciela uczniów: stanu ich wiedzy, braków, zaburzeń poprzez obserwację, rozmowy, dyktando diagnostyczne, zapoznanie się z aktami, rozmowę z pedagogiem szkolnym.
2. Dobra organizacja pracy: planowanie, obejmujące dobór i rozłożenie materiału w czasie.
3. Stosowanie środków dydaktycznych tj.:
   • bogatego zestawu ćwiczeń ortograficznych,
   • psychozabaw, rebusów, krzyżówek, kodowanych haseł, rymowanek, eliminatek, tekstów z lukami, zabaw logicznych, zadań kształcących spostrzegawczość i innych
   • pomocy naukowych.
4. Znajomość przez nauczyciela programu nauczania, prawidłowe wykorzystywanie zasad i metod nauczania ortografii, właściwy dobór środków dydaktycznych, sprawdzanie i ocenę prac konkursowych ucznia.
5. Indywidualizacja pracy z uczniami.

VIII. EWALUACJA PROGRAMU

1. Oceny pracy uczniów należy dokonywać na podstawie:
   • napisania przez uczniów dyktanda sprawdzającego,
   • porównania uzyskanych wyników z początkowymi (z dyktanda diagnostycznego),
   • przedstawienia i przeanalizowania wyników uczniów na forum klasy i całej szkoły oraz spotkaniu Rady Pedagogicznej,
   • obserwacji uczniów w czasie zajęć i konkursów,
   • udziale uczniów w szkolnym konkursie ortograficznym.
   Praca ucznia powinna być zawsze oceniana pozytywnie, gdyż podejście takie wzmacnia motywację i chęć do działania.
2. Program należy wzbogacać na bieżąco o nowe treści wynikające z zainteresowań młodzieży.
3. Aby zapewnić atrakcyjność programu należy nieustannie pozyskiwać nowe gry edukacyjne, stosowną literaturę oraz zestawy ćwiczeń.
4. Bieżące spełnianie oczekiwań uczniów to droga prowadząca do realizacji postawionych celów.
5. Sukcesy osiągane w konkursach ortograficznych i radość z nich płynąca będą sposobem oceny powodzenia programu.

IX. BIBLIOGRAFIA

1. Program nauczania dla gimnazjum i szkoły zawodowej.
2. Program komputerowy: "Dyktando w praktyce".
3. Samouczek ortograficzny.
4. W. Ślikierska:"Zestawy ortograficzne"
5. B. Zakrzewska: "Ortografia- twój sukces" WSiP Warszawa 1998
6. Program komputerowy: "Ortografia na wesoło"

OPRACOWAŁY:

mgr Małgorzata Pięta
mgr Małgorzata Laska
mgr Halina Samołyk