Przyjście po raz pierwszy do przedszkola jest dla dzieci ale również dla rodziców ważną fazą w życiu.Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu można w istotny sposób ułatwić dziecku przyzwyczajenie się do przedszkola. Z taką oto myślą powstał program adaptacjacyjny dla grupy trzylatków
W p r o w a d z e n i e
Adaptacja jest rozumiana jako proces uzyskiwania równowagi miedzy potrzebami jednostki, a warunkami otoczenia - inaczej mówiąc jest to przystosowanie.
Przedszkole jest instytucją, która uzupełnia wychowanie rodzinne. Ma ono pomóc dzieciom w tym, aby poradziły sobie poza ramami rodziny. Dziecko opuszczając gniazdo rodzinne, trafia do obcej sobie grupy ludzi z nowymi twarzami zwyczajami. Nie zna ich, nie wie czego może się po nich spodziewać. Nauczycielka, która jest mu obca nie może zastąpić mu matki, choćby się mocno starała .Nie wszystkie dzieci w wieku trzech lat potrafią poradzić sobie z tego rodzaju sytuacją. Udane włączenie do grupy przedszkolnej ma ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka. Jeżeli początkowy okres pobytu dziecka w przedszkolu związany jest przyjemnymi przeżyciami, wówczas jest ono pozytywnie nastawione na odbiór świata. Jest ufne i nie reaguje lekiem gdy poznaje coś lub kogoś nowego. Dla wielu dzieci pierwszy kontakt z przedszkolem jest niezmiernie bolesny, ponieważ muszą rozstać się z najważniejszymi osobami w swoim życiu, mamą i tatą.
Aby pomóc dzieciom, ich rodzicom i nam nauczycielkom, postanowiłyśmy roku szkolnym 2003/04 wdrożyć do realizacji własny program adaptacyjny.
Program ten jest zgodny z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 21 maja 2001 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego (Dz. U. Nr 61 poz. 625).
Materiał zawarty w programie własnym został ułożony w sposób tabelaryczny. W pierwszej tabeli zostały pokazane treści programowe, w drugiej zadania stojące przed dziećmi nauczycielkami, w trzeciej spodziewane efekty, które wystąpią po zakończeniu programu. Program będzie realizowany w grupie trzylatków w ciągu roku szkolnego 2003/04. Proces adaptacyjny zakończy się wówczas gdy dziecko chętnie i bez płaczu będzie pozostawało w przedszkolu, równocześnie będzie podejmowało zabawę samodzielnie bądź z udziałem osób trzecich.
C e l e
Nadrzędnym celem programu adaptacyjnego jest umożliwienie dziecku "łagodnego" startu w grupie rówieśniczej oraz bezbolesnego rozstania się z rodzicami. Z tak sformułowanego celu wynikają cele szczegółowe i zadania stojące przed nauczycielkami, dziećmi rodzicami.
- budowanie wzajemnej więzi między nauczycielkami a rodzicami i dziećmi, opartej na zaufaniu
- rozwijanie umiejętności społecznych, takich jak zdobywanie przyjaciół
- poznanie otoczenia przedszkolnego
- wspomaganie dziecka w budowaniu pozytywnego obrazu siebie
- ukazanie mocnych stron, możliwości i sukcesów dziecka
- rozumienie i stosowanie się do norm i zasad życia w grupie
- wspomaganie dziecka w opanowaniu czynności samoobsługowych
- umożliwienie rodzicom uczestnictwa w codziennym życiu przedszkola
M e t o d y
We wspomagani dziecka w procesie adaptacyjnym dobór metod zależny jest od wielu czynników tj. materiału, który realizujemy, wieku podopiecznych, celów i zadań stawianych przed dziećmi nauczycielkami.
Wiek przedszkolny charakteryzuje się dużym ładunkiem emocjonalnym. Dzieci najlepiej przyswajają wiedzę, która jest formą ich własnej działalności i wywołuje silne emocje. Dlatego realizując program adaptacyjny zostały zastosowane metody oparte na działaniu, bezpośrednim spostrzeganiu i przeżywaniu oraz na słowie. Zostały również zastosowane metody których dostarcza pedagogika zabawy.
podająca - oparta na przyswajaniu
aktywizująca - oparta na przeżywaniu różnorodnych treści i wartości
problemowa - oparta na odkrywaniu nowych wiadomości podczas rozwiązywania problemów samodzielnego poszukiwania
praktyczna - oparta na działaniu polegającym na zmienianiu rzeczywistości i samego siebie poprzez sprawdzanie wiadomości w praktyce
P r o c e d u r y o s i ą g a n i a c e l ó w
W pracy z małym dzieckiem podstawową formą działalności jest zabawa. W zabawie w sposób naturalny nie stresujący dziecko poznaje otaczającą go rzeczywistość, swoje słabe i mocne strony a także prawa rządzące w grupie rówieśniczej.
Proponujemy następujące działania :
- zabawy ułatwiające integrację grupy (pedagogika zabawy)
- zabawy pozwalające poznać nowe otoczenie oraz zmniejszające dystans między dziećmi
- zabawy pozwalające poznać swoje ciało i innych
- zabawy w kontakcie z innymi dziećmi
- zabawy wykorzystujące dramę
- ćwiczenia i zabawy ruchowe
- zabawy naśladowcze
- opowieści ruchowe
- opowiadania, bajki, inscenizacje dostarczające wzorów pozytywnych zachowań
- spacery i wycieczki
- wykorzystywanie sytuacji dnia codziennego
- uroczystości przedszkolne
- zajęcia z rodzicami
W s p ó ł p r a c a z r o d z i c a m i
Rodzice stanowią integralną część programu adaptacyjnego, dlatego współpraca z nimi jest bardzo ważna. Aby ujednolicić działania mające na celu przystosowanie się dziecka do przedszkola proponujemy różne formy kontaktów nas nauczycielek z rodzicami :
- zebrania z rodzicami
- kontakty indywidualne
- zajęcia dla rodziców
- rodzinne spotkania i uroczystości przedszkolne
- gazetka "Co nas słychać"
- grupowe tablice informacyjne
Najczęstszą formą współpracy z rodzicami, obok zebrań są kontakty indywidualne. Muszą one przebiegać w odpowiednich warunkach. Nie mogą być przypadkowe, na przykład w trakcie odbioru dziecka z przedszkola. W celu uniknięcia chaotyczności i ubóstwa przekazywanych treści, zostały ustalone stałe dni (każda czwarta środa miesiąca) w czasie, których rodzice będą mogli zasięgnąć informacji o swoim dziecku.
Dużą popularnością wśród rodziców cieszą się uroczystości przedszkolne i zajęcia otwarte podczas, których mogą oni obserwować swoje dziecko w działaniu i kontaktach z innymi dziećmi. Tego typu spotkania są doskonałym sposobem poznania umiejętności społecznych swojego dziecka, oceny jego wiadomości, a co najważniejsze stopnia przystosowania się dziecka do przedszkola.
E w a l u a c j a
Przedszkole jest specyficzną składową procesu edukacyjnego. Aby sprawdzić poziom wiedzy dzieci oraz stopień przystosowania się do nowych warunków nie można zastosować (tak jak w przypadku dzieci starszych) testu, klasówki czy ankiety. Nauczyciel musi sięgnąć po inne środki. W procesie tym bardzo ważna rolę odgrywa bezpośrednia i obiektywna obserwacja dziecka. Nauczyciel musi być w ciągłej gotowości, aby obserwować dziecko, jego umiejętności, wiadomości oraz zachowanie w relacjach z innymi dziećmi. Bardzo ważną częścią procesu adaptacyjnego są rodzice. Ich wiedza na temat stopnia przystosowania się dziecka do przedszkola jest dopełnieniem analizy przebiegu procesu adaptacyjnego.
N a r z ę d z i a e w a l u a c j i :
Arkusz obserwacji dziecka
Ankieta dla rodziców
Arkusz obserwacj i do programu adaptacyjnego
- Samodzielnie korzysta z pomieszczeń przedszkolnych ( łazienka, szatnia, sala)
- Samodzielnie spożywa posiłki i posługuje się łyżką
- Samodzielnie ubiera i rozbiera się na leżakowanie
- Bawi się z innymi dziećmi w grupie
- Potrafi podzielić się zabawkami z innymi
- Samodzielnie i spontanicznie nawiązuje kontakty z innymi dziećmi
- Zna imiona pań z grupy, posługuje się nimi
- Szuka kontaktu z nauczycielkami
- Przestrzega norm i zasad grupowych .
- Reakcja w sytuacjach trudnych
- radzi sobie samo
- oczekuje pomocy
- Zna i używa zwroty grzecznościowe
- Rozpoznaje i nazywa proste emocje (strach, radość, złość) u siebie i innych
- Chętnie występuje ( w miarę swoich możliwości) w uroczystościach przedszkolnych
- Zachowuje się adekwatnie do sytuacji na zajęciach otwartych (nie ucieka, nie płacze )
- Chętnie chodzi do przedszkola.
+ czynność opanowana lub występuje zjawisko
0 częściowo opanowana czynność lub występowanie zjawiska
? czynność nie opanowana lub nie występuje zjawisko
Opracowanie :
mgr Beata Sitkowska
mgr Renata Sawicka
( nauczycielki Miejskiego przedszkola Nr 27 w Siedlcach)
