W Polsce definiując media – czyli środki dydaktyczne posługujemy się najczęściej definicją zaproponowaną przez Czesława Kupisiewicza. Według tego autora środki dydaktyczne są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na bezpośrednie poznawanie rzeczywistości.
Termin "medium" (liczba mnoga – media) bywa różnie rozumiany i interpretowany. Wywodzi się od łacińskiego słowa "medium", oznaczającego środek, pośrednik.
Pojęciami pierwotnymi wobec terminu "media" są pojęcia – pomoce naukowe i środki dydaktyczne. Terminy te nadal występują w podręcznikach dydaktyki, w nazwach wielu instytucji medialnych, a także w praktyce szkolnej. W Polsce definiując media – czyli środki dydaktyczne posługujemy się najczęściej definicją zaproponowaną przez Czesława Kupisiewicza. Według tego autora środki dydaktyczne są to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na bezpośrednie poznawanie rzeczywistości.
Najczęściej jednak media określa się jako środki masowego oddziaływania – mass media. Władysław Okoń środki masowej komunikacji definiuje jako "urządzenia przekazujące określone treści (komunikaty) poprzez kontakty pośrednie; do urządzeń tych zalicza się zwykle radio, film, telewizję i prasę; przekazują one różne treści posługując się obrazami, słowami i dźwiękami".
Media określane są też jako środki masowej informacji i propagandy, urządzenia, instytucje, za pomocą których kieruje się określone treści do bardzo licznej i zróżnicowanej publiczności.
Do środków masowego przekazu zalicza się przede wszystkim wysokonakładową prasę, radio, telewizję, fonografię i komputery.
Obecnie coraz częściej używa się terminu "nowe media", czyli te, które operują kodem cyfrowym do utrwalania i transmisji informacji. Do nowych mediów zalicza się odtwarzacze laserowe, telekopiarki, fotoskład, teletekst, wideotekst, telewizję wysokiej rozdzielczości (HDTV), telewizję satelitarną, telewizję kablową, magnetowidy i technologie teleinformatyczne.
Nowe media są swoistym rozszerzeniem możliwości mózgu. Myślenie i odczuwanie zdeterminowane przez technikę i wspomagane przez to co się nazywa "rzeczywistością wirtualną" staje się coraz częściej integralną częścią duchowego środowiska człowieka.
O masowym charakterze każdego środka decyduje jego upowszechnianie, możliwe tylko dzięki wysokiemu poziomowi techniki i technologii, zapewniającemu tanią produkcję nośników informacji drukowanych, wizualnych, dźwiękowych i audiowizualnych.
Masowymi środkami stawały się kolejno:
XIX wiek – prasa,
Lata 20 XX wieku – film,
Lata 30 XX wieku – radio,
Lata 50 XX wieku – telewizja,
W latach 90 XX wieku – komercjalizacja technologii internetowych.
Termin mass media powstał w USA w latach 40, określając masowy charakter produkcji odbioru przekazu, a także jego stereotypowość, schematyzm, łatwą dostępność połączoną ze skłonnością do uproszczeń. Zabiegiem planowo stosowanym w środkach masowego przekazu jest wymieszanie, a następnie ujednolicenie pierwotnie niejednorodnych elementów zawartych w jednym przekazie, który ma ułatwić odbiór i przyciągnąć uwagę różnych grup publicznych, zwłaszcza najliczniej reprezentowanych, a w konsekwencji przynieść jak największy zysk.
Poprzez media przekazywane są aktualności polityczne, gospodarcze, wykłady naukowe, reklamy, transmisje sportowe, itp. Mnogość przekazów docierających do współczesnego człowieka z mediów tworzy ogromnym zalew informacyjny, który dla przeciętnego odbiorcy staje się wręcz szumem. Obserwuje się dwie reakcje typowe, zwłaszcza dla osób starszych, wobec takiego natłoku informacji. Pierwsza to gorączkowe przerzucanie od przekazu do przekazu, druga zaś to uporczywe trwanie przy swoich dotychczasowych przyzwyczajeniach – pozostawanie przy jednym kanale radiowym lub telewizyjnym, kupowanie tej samej gazety.
Ilustrowana prasa, film i telewizja są środkami przekazywania informacji i kształtowania opinii. Wpływają na przemianę obyczajów i postawy społeczne, zmieniają stosunek człowieka do kultury i natury, przeszłości i przyszłości.
Media są dzisiaj głównym źródłem informacji, likwidują problem przestrzeni i czasu, są także kreatorem ludzkiego systemu wartości i postaw społeczno moralnych. Bez umiejętności posługiwania się mediami nie jesteśmy profesjonalistami, zostajemy w tyle, wypadamy z gry.
Media masowe, dzięki swej powszechności, jednoczesności odbioru oraz atrakcyjności przekazów, potrafią w sprzyjających warunkach szybko pobudzać społeczne oczekiwania a tym samym stwarzać podatny grunt dla większych osiągnięć.
Nie należy poddawać się mediom wierząc w ich dobre intencje, one często nas ogłupiają i zniewalają. Najczęściej wskazywanym przykładem jest realizacją w 1938 r. słuchowiska wg powieści H.G. Wellsa Wojna światów, które wywołało panikę w New Jersey z powodu rzekomej inwazji Marsjan. Wtedy też przekonano się po raz pierwszy, jak opiniotwórczym medium mogą być środki masowego przekazu.
Rolę mediów w życiu współczesnego człowieka trzeba widzieć nie tylko w aspekcie ich możliwości i stwarzania ogromnych szans ale również w aspekcie niebezpieczeństw i zagrożeń, zwłaszcza społecznych i wychowawczych.
Marta Jarno
|
