Dziecko nadpobudliwe - objawy i sposoby wychowywania dziecka nadpobudliwego w wieku przedszkolnym.
Nadpobudliwość psychoruchowa- to jedna z postaci zaburzeń dynamiki procesów nerwowych, wywołanych brakiem równowagi między procesami pobudzania i hamowania.
Przewaga procesów pobudzenia wyraża się nadpobudliwością psychoruchową w sferze ruchowej, emocjonalnej i poznawczej. Dzieci takie są więc nadmiernie ruchliwe, niespokojne, impulsywne, często zmieniające formę swojej aktywności. Podejmują czynności, których nie kończą przerzucając się na inne. Dzieci te są najczęściej bardzo krzykliwe, często w sposób niezamierzony agresywne, niejednokrotnie dręczące dla otoczenia, stają się powodem wielu konfliktów. Wczesne objawy nadpobudliwości bywają często bagatelizowane co powoduje utrwalenie się niewłaściwych form zachowania.
W sferze emocjonalnej nadpobudliwość wyraża się jako skłonność do zbyt silnego i zmiennego sposobu reagowania uczuciowego. Są to dzieci płaczliwe, obrażalskie, kłótliwe, o dużej labilności uczuciowej. W sferze poznawczej nadpobudliwośc jest przyczyną trudności koncentrowania uwagi przez dłuższy czas. Są to dzieci o "wzmożonym odruchu orientacyjnym" – co oznacza, że wszystkie bodźce pobudzają je do aktywności. Nadpobudliwość psychoruchowa, której nie przeciwdziałano we wcześniejszych okresach w wieku przedszkolnym przejawia się w całej działalności dziecka, powodując dalsze kłopoty.
Wraz z wiekiem wymagania stawiane dziecku są stopniowo coraz większe, którym dziecko nadpobudliwe nie może sprostać i nie dlatego, że jest "uparte" "trudne" czy "złośliwe", lecz dlatego, że samo nie może sobie poradzić z regulowaniem własnego działania. Tak się dzieje w przypadku dzieci nadmiernie ruchliwych od których wymaga się spokojnego siedzenia przy stole, słuchania bajki, rysowania itp.
Niemożność spełnienia wymagań rodziców czy wychowawców, ciągłe narzekanie, strofowanie powoduje wzmożone napięcie emocjonalne, które dziecko rozładowuje w płaczu, w wybuchu złości lub agresji. Gdy tym negatywnym ocenom towarzyszy niechętna postawa, oziębłość, odrzucenie uczuciowe, dziecko czując się osamotnione, stara się różnymi sposobami zwrócić na siebie uwagę. Nieakceptowanie w/w zachowań powoduje nowe konflikty i nowe napięcia. Dlatego też dzieci nadpobudliwe przedkładają ponad wszystko zabawy ruchowe, w które angażują się emocjonalnie z taką siłą, że często wtórnie pobudzają się jeszcze bardziej. Dlatego tak ważnym jest by stwarzać sytuacje w których mogłyby w sposób kontrolowany i akceptowany zaspokoić ich wzmożoną potrzebę ruchu. Z drugiej zaś strony wdrażać dziecko do zajęć i czynności wymagających spokoju i skupienia.
Tylko spokojne, planowe i świadome , regulowane przez rodziców i pedagogów skierowane na ukierunkowanie uwagi dziecka, zwolnienie tempa jego działania, włączenie się do zajęć dziecka( rysowanie, malowanie), indywidualnej rozmowy , najczęściej przynosi pożądane efekty, a co najważniejsze pomaga i pozwala dziecku doprowadzić daną czynność do końca. Ważnym elementem wychowawczym dziecka nadpobudliwego jest to by uwagi i wskazówki były krótkie, jasne i zwięzłe bez nakazów czy oznak zniecierpliwienia, które w dużym stopniu udzielają się dziecku. Nie można pozwolić na to aby rozgorączkowanie i niepokój dziecka udzieliły się opiekunowi, aczkolwiek, jest to jeden z najtrudniejszych do spełnienia warunków prawidłowego postępowania z dzieckiem nadpobudliwym.
Ogólnie można powiedzieć, że opiekunowie i rodzice dzieci nadpobudliwych powinni przy nich działać flegmatycznie, powoli i spokojnie .Wszelkie zajęcia i zabawy powinny być ograniczone bądź regułami gry, bądź ściśle określonym czasem, gdyż dziecko nadpobudliwe nie jest w stanie wytrwać w spokoju, a rysunek staje się bezładną mazaniną wykonaną w ciągu kilku sekund. W przypadku gdy dziecko łatwo się męczy zarówno nadmiarem bodźców jak i koniecznością samokontroli, należy raczej skrócić jego czas pobytu. W przypadku dziecka nadpobudliwego bardzo istotny jest bliski kontakt rodziców z wychowawcą udzielającym informacji na bieżąco o reakcji dziecka na różne sytuacje w grupie. Współpraca rodziców z przedszkolem powinna obejmować również wzajemne informowanie i porozumiewanie się w sprawach wychowania dziecka.
Tylko ujednolicone formy oddziaływania mogą przynieść pożądane efekty.
W procesie wychowawczym dziecka z nadpobudliwością ruchową metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne zajmuje ważne miejsce, przynosząc zamierzone efekty.
W dużej mierze pomaga dzieciom w uświadomieniu ich nadmiernej energii i siły, a właściwie dobrane ćwiczenia, umożliwiają im wyładowanie nadmiernej aktywności.
Do ćwiczeń takich zaliczyć można : bieganie, łapanie, przewracanie, szamotanie na materacach. Szereg ćwiczeń zawartych w metodzie W. Sherborne, pomaga dzieciom nadpobudliwym w rozwijaniu właściwych zachowań. Ważnym jest uspołecznienie dzieci nadpobudliwych psychoruchowo nadmiernie skupionych na realizacji własnych potrzeb.
Zajęcia w grupie pomagają im w rozwijaniu empatii i uczeniu się współdziałania z innymi. H. Nartowska poświęciła wiele pracy i publikacji dzieciom nadpobudliwym ruchowo, a w jednej z książek pisze, że "tylko od nas, dorosłych zależy czy dziecko nadpobudliwe będzie tylko wychowawczo trudniejszym dzieckiem, czy też dzieckiem o zaburzonym zachowaniu"
Opracowała:
mgr Dąbrowska Urszula |
