Poziom rozwoju mowy i myślenia dziecka są głównymi wskaźnikami jego ogólnego rozwoju psychicznego. Mowa dziecka rozwija się ( dzięki ogromnej współpracy rodzica) już od urodzenia. Dzieci łatwiej opanowują mowę, jeśli słyszą zawsze wokół siebie prawidłową, wyraźną mowę dorosłych, bez „spieszczeń”, czy też naśladowania przez dorosłych nieprawidłowej dziecięcej wymowy.
Rodzice, opiekunowie powinni stwarzać takie warunki, aby dzieci chciały i miały możliwość mówienia z dorosłymi i starszymi dziećmi, prowadzić z nimi rozmowy, pobudzać je do opowiadania bajek, opowiadań, wydarzeń dnia codziennego. Rozwija to umysł dziecka, dostarcza mu coraz to nowych wiadomości, uczy przeżywania i społecznego współżycia, pozwala na przyswojenie przez dziecko prawidłowej wymowy języka ojczystego. Małe dziecko używa swoich pierwszych słów dla obcowania z najbliższymi. W okresie przedszkolnym dzieci wyrażają się już gramatycznie i rozporządzają dostatecznym zasobem słownictwa. Rozwój mowy nabiera specjalnie wielkiego znaczenia, gdy dziecko rozpoczyna naukę szkolną. Wtedy to każde dziecko powinno prawidłowo wypowiadać wszystkie głoski języka polskiego, jak również umieć poprawnie budować wypowiedzi słowne. Jest to uwarunkowane rozwojem aparatu mownego, a co się z tym wiąże - powstawaniem poszczególnych głosek.
Jeżeli trudności w wymawianiu dźwięków przeciągną się do końca okresu przedszkolnego lub występują jeszcze w młodszym wieku szkolnym, mówimy wtedy o zahamowaniu lub opóźnieniu w rozwoju motorycznej strony mowy powszechnie zwanymi wadami wymowy. Niestety rodzice często myślą, że "to przejdzie" niczym grypa, katar lub inna choroba wieku dziecięcego. Nic bardziej błędnego. Prawie wszystkie dzieci z zaburzeniami wymowy mają kłopoty w nauce, w szczególności w zakresie czytania i pisania. Uczniowie klas początkowych najczęściej przejawiają:
Trudności w wymawianiu poszczególnych dźwięków spowodowane niedorozwojem słuchu fonemowego: nie dostrzegają i nie potrafią rozróżnić poszczególnych dźwięków mowy. Zaburzenie to łączy się z zaburzeniami w funkcji mózgowych procesów analizy dźwięków mowy – nie rozróżnia dźwięków obocznych ( k-g, t-d, sz-ż, p-b, itp.), przez co używa ich błędnie zarówno w mowie ustnej jak i pisemnej.
Trudności w wymawianiu poszczególnych dźwięków spowodowane zaburzeniami motoryki artykulatorów: wykazują się niską sprawnością narządów mowy ( np. języka, warg, policzków...) lub wadami genetycznymi (np. wszelkie rozszczepy, wadliwe budowy, itp.).
Trudności w wymawianiu poszczególnych dźwięków wynikające z naśladownictwa złego wzoru mowy, nieprawidłowych nawyków utrwalonych w okresie kształtowania się mowy.
Trudności w wymawianiu poszczególnych dźwięków spowodowane opóźnieniami rozwoju słowno – pojęciowego, zniekształceniami niektórych głosek spowodowane niedosłuchem, jąkaniem, ( dyslalią): seplenienie, reranie, kekanie, nosowanie.
Każde dziecko z zaburzoną mową powinno być dokładnie przebadane przez logopedę.
Wady wymowy utrudniają dziecku nie tylko rozwój mowy, lecz również naukę czytania, pisania, a nawet liczenia, rzutuje na przyszłość dziecka, na jego możliwość osiągania sukcesów szkolnych. Wszystkie zaburzenia negatywnie wpływają na kształtowanie się osobowości dziecka, a w szczególności na rozwój kontaktów społecznych i poznawanie świata. Prawie wszystkie dzieci z zaburzeniami wymowy maja kłopoty w nauce, w szczególności w zakresie czytania i pisania.
Wnioski dla ...
Należy uświadamiać rodzicom fakt konieczności terapii logopedycznej w profilaktyce trudności szkolnych.
Niewyeliminowane wady w wieku przedszkolnym powodują spiętrzenie istniejących trudności w mówieniu z trudnościami w nauce ( Do istniejących trudności w mówieniu, czytaniu, pisaniu dołączają się w znacznym stopniu zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń zachowania - utrudniają osiąganie sukcesów w szkole.)
Terapia logopedyczna pozwala na złagodzenie napięć i pobudzenie, zachęcenie dzieci na osiąganie sukcesów szkolnych.
Węgrzynowska Beata
Szkoła Podstawowa
Czaplinek
- Jaklewicz H. "Zaburzenia mowy pisanej u dzieci" w "Zaburzenia mowy u dzieci" ( pod red.J. Sztumskiej), W-wa, 1982r,PZWL,
- Sawa B. "Jeżeli dziecko źle czyta i pisze" W-wa, 1987r, WSiP
- Styczek I. "Logopedia", W-wa,1981r. PWN
- Grabias S.(red.) "Mowa. Teoria – Praktyka"t.1, "Zaburzenia mowy" Lublin, 2001r, Wyd. UMCS
