Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Psychologiczne koncepcje motywacji i ich zastosowanie w praktyce nauczyciela

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8118 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Motywacja jes postrzegana jako jeden z najważniejszych czynników wpływających na odniesienie sukcesu w nauce przez każdego ucznia.   "Dla zdecydowania, jakim człowiek jest naprawdę, nie wystarczało nigdy ludziom śledzenie postrzegalnych przejawów jego postępowania, lecz wymagali oni sięgania do jego motywów, i stąd pojęcie motywu odgrywało zawsze w dyskusjach nad naturą ludzką rolę bardzo doniosłą". Odgrywa ono także znaczącą rolę w procesie nauczania, zarówno ze strony ucznia jak i nauczyciela. Motywacja jest postrzegana jako jeden z najważniejszych czynników wpływających na odniesienie sukcesu w nauce przez każdego ucznia. A czym tak właściwie jest motywacja? Motywacja to "zespół czynników uruchamiających celowe działanie". Według Reykowskiego jest to "proces regulacji, który pełni funkcję sterowania czynnościami, tak, aby doprowadziły one do osiągnięcia określonego wyniku, którym może być zarówno zmiana zewnętrznego stanu rzeczy, jak zmiana w samym sobie, czy też zmiana własnego położenia". Co więcej, wyróżnia on dwa podstawowe warunki, które muszą być spełnione, aby powstał proces motywacyjny. Są to: użyteczność danego procesu oraz poczucie pewności przez osobę, że istnieje dodatnie prawdopodobieństwo osiągnięcia danego celu.
     Można wyróżnić podział uwzględniający motywację wewnętrzną i zewnętrzną. Klasyfikacja ta kieruje się źródłem, z jakiego dana motywacja wypływa – czy jest to sam człowiek czy też uczeń i jego wnętrze, czy otoczenie reprezentowane przez innych ludzi, takich jak rodzice, nauczyciele, rówieśnicy, itp. Jednakże należy pamiętać, że motywacja zewnętrzna to nie tylko taka, którą uczeń stara się znaleźć u innych. To także nagrody, jakie otrzymuje po poprawnym wykonaniu danego zadania. Mogą to być oceny, nagrody w postaci rzeczowej, bądź w każdej innej formie, którą dziecko pragnie i doceni. Perspektywa nagrody na pewno pobudzi ucznia do działanie, do wzmożonego wysiłku umysłowego, aby wypaść jak najlepiej w danym zadaniu. Co więcej, jeżeli dziecko zostanie nagrodzone, istnieje większa szansa, że będzie ono starało się wypaść dobrze, jeżeli nie lepiej, w kolejnej próbie, aby ponownie dostać nagrodę. Należy pamiętać, że uczeń, podobnie jak każdy człowiek, bardzo łatwo przyzwyczaja się do bycia wynagradzanym, a to może prowadzić do porzucenia wszelkich wewnętrznych czynników motywujących. Uczniowie, szczególnie młodsze dzieci, mogą koncentrować się tylko na wynikach ich uczenia, lecz nie w formie wewnętrznej satysfakcji i dumy płynącej z faktu, iż umiejscowienie motywu jest inne – wypływa ono z zewnątrz, a nie z wewnątrz – i dlatego też prowadzi do obniżenia poczucia współodpowiedzialności i osobistego wpływu na dane postępowanie. Zewnętrznymi czynnikami motywującymi, czyli tym, "co pobudza jednostkę do działania albo podtrzymuje już działanie i nadaje mu kierunek" jest wiedza o wyniku, który pełni funkcję motywu. Może on wpłynąć na wykonanie danego zadania i zachowanie ucznia w sposób pozytywny, szczególnie wtedy, gdy ewaluacja ze strony nauczyciela jest pozytywna, wtedy, gdy otrzymuje dobrą, satysfakcjonującą go ocenę. Istotą tego czynnika motywującego jest uwaga Skinnera, iż ocena ze strony nauczyciela powinna odbyć się w czasie jak najkrótszym po wykonaniu zadania, aby przynieść pozytywny wpływ na zachowanie ucznia.
     Jednakże nauczyciele powinni także wziąć pod uwagę fakt, iż negatywna ocena może być postrzegana przez uczniów bardzo niekorzystnie i może zniechęcać ich do dalszej nauki, rozwijania się i pracowania nad własnym zachowaniem. Dlatego też, nauczyciel planując zadania powinien wziąć pod uwagę umiejętności ucznia i dostosować poziom trudności zadania do jego zdolności. "Zbyt trudne zadania zniechęcą, spowodują być może kolejne poczucie porażki, obniżenie samooceny, zbyt łatwe natomiast – nie przyczynią się do nabycia nowych umiejętności, jedynie pomogą utrwalić już posiadane". Zadania nauczyciela muszą być osiągalne dla uczniów – uczniowie muszą czuć, że jeżeli tylko włożą wysiłek w rozwiązanie danego problemu bądź w naukę konkretnego materiału, nastąpi pomyślnie rozwiązane, a przez to podniesie się stopień ich samooceny spowodowany odniesieniem sukcesu i dalszy wzrost motywacji. Co ważniejsze, "dobrze jest, gdy cel postawiony przez nauczyciela jest uznany przez ucznia za jego własny, utożsamiany z jego prywatnymi dążeniami". Nagroda i kara, podobnie jak wiedza o rezultacie, wpływa znacząco na uczniów. Eksperyment przeprowadzony przez Hurlocka może stanowić dowód na to, że chwalenie przynosi lepsze rezultaty niż karanie uczniów, jednak pod jednym, ale jakże istotnym warunkiem – musi być ono wyważone. Należy zachować umiar w chwaleniu i równowagę w ilości stosowanych pochwał i kar. Każdy nauczyciel powinien pamiętać także o społecznym aspekcie wymienionych wyżej czynników motywujących, czyli o tym, że formą nagrodzenia bądź ukarania ucznia są nie tylko oceny, ale także uwagi słowne. Skarcenie ucznia na forum całej klasy będzie stanowiło dla niego ogromny ciężar, i to zarówno dla dziecka w młodszym wieku szkolnym, jak i nastolatka. Natomiast pochwała przed rówieśnikami ma bardzo silne działanie pozytywne, może działać aż do takiego stopnia, że nie potrzebna dla ucznia będzie nagroda rzeczowa. Ponadto, środowisko szkolne i współczesne metody nauczania w większym stopniu stymulują motywację zewnętrzną niż wewnętrzną. Uczniowie mają ograniczoną możliwość dokonywania wyborów, a głównym czynnikiem motywującym jest najczęściej ocena, czyli zewnętrzna forma nagrody bądź kary. Nauczyciel, chcąc zmienić tę sytuację, powinien kłaść większy nacisk na stosowanie przez uczniów samooceny, przez co nastąpi zwiększenie stopnia poczucia osobistego zaangażowania przez uczniów, a w konsekwencji powinno doprowadzić to do podniesienia poziomu motywacji wewnętrznej. Poza tym, należy przerzucić część odpowiedzialności za własny proces uczenia się na uczniów i pozwolić im dokonywać wyborów, eksperymentować, stosować metody aktywizujące, oczywiście na tyle na ile nauczyciel może sobie na to pozwolić. Metody aktywizujące mają na celu pobudzenie ucznia poprzez wprowadzenie elementów, które mają związek z jego osobowością i zainteresowaniami.
     Aktywizacja to sytuacja, która "wpływa na podwyższenie poziomu aktywności społecznej jednostki", przez co powoduje także wzrost zaangażowania, motywacji, czego następstwem są lepsze wyniki w nauce. "Znacznie bardziej angażuje zabranie głosu w dyskusji i obrona własnego stanowiska niż wysłuchanie wykładu prezentującego różne punkty widzenia w danej sprawie". Dobrym sposobem na zwiększenie motywacji wewnętrzne u uczniów jest także sytuacja, gdy uczniowie uczą się nawzajem. Trzeci czynnik motywujący, cytowany w tej pracy, odnosi się do stosunków panujących pomiędzy uczniami w klasie szkolnej i nie tylko. Współpraca i współzawodnictwo postrzegane są jako pobudki pozytywnie wpływające na uczniów, lecz tylko wtedy, kiedy nie zauważamy negatywnych postaw, a nawet agresji, prezentowanych przez uczniów stosunku do swoich rówieśników. Niekiedy, szczególnie w przypadku dzieci młodszych i o mniejszych zdolnościach, przegrana może powodować zniechęcenie, gdyż, jak podczas każdej rywalizacji, wygrywa tylko jedna osoba bądź grupa i jest to najczęściej zawsze ta sama "lepsza" osoba. Nauczyciel w swojej pracy powinien uwzględnić ten fakt i starać się wprowadzać różnorodne zadania, także takie, w których słabsi uczniowie będą mieli szansę się wykazać. Może podczas wprowadzania elementów rywalizacji (jak na przykład w konkursach) nagradzać różne zdolności – raz koncentrować się na tych, którzy szybciej się zgłaszają, raz na tych, których odpowiedzi są bardziej poprawne, mając na uwadze ponownie, że zachowanie balansu pomiędzy wszelkimi formami interakcji między nauczycielem a uczniem jest najlepsze.
     Drugim typem motywacji jest motywacja wewnętrzna, która polega na czerpaniu satysfakcji z wnętrza siebie.
     Wyzwanie to pierwszy czynnik motywujący, który niesie ze sobą wyzwanie przede wszystkim dla nauczyciela, który to musi znaleźć, dowiedzieć się o rzeczach najbardziej interesujących swoich uczniów i wprowadzić zadania związane z tymi potrzebami, które muszą być oczywiście dostosowane do umiejętności uczniów.
     Drugi czynnik wiąże się z podnoszeniem ciekawości u uczniów. Nauczyciel powinien urozmaicać swoje zajęcia i zadania, jakie przeprowadza z uczniami, aby "nie wywoływać nudy równie szkodliwej, jak brak zadania". To powoduje, iż uczniowie czują się bardziej dorośli i dojrzalsi, i przez to bardziej zainteresowani przedmiotem, nad którym mają pewną "kontrolę". Istnieją jednak pewne zastrzeżenia. W przedszkolu czy nauczaniu początkowym trudno pozwolić sobie na przekazanie większej kontroli uczniom, gdyż są oni zbyt młodzi i niedojrzali na podjęcie takiego wyzwania. Dlatego też, nauczyciel powinien dostosować poziom kontroli, jaką mogą uczniowie mieć nad własnym uczeniem się do ich wieku i rozwoju. Ostatnim motywatorem jest fantazja, która może pobudzać uczniów to aktywniejszego uczestniczenia w lekcji oraz do dłuższego utrzymywania koncentracji co także szczególnie odnosi się do młodszych dzieci, ponieważ to one mają największe problemy z utrzymaniem uwagi na zajęciach.
     Nauczyciel musi także brać pod uwagę wiek ucznia, gdyż w każdej grupie wiekowej inne motywy mają większe znacznie. Dzieci głównie motywowane są przez samą osobę i postawę nauczyciela. Jeżeli czują sympatię w stosunku do nauczyciela, to będą zmotywowane do nauki. Dlatego też nauczyciel uczący taką grupę uczniów powinien dbać przede wszystkim o utrzymanie miłej atmosfery w klasie, o wzajemną sympatię i zrozumienie pomiędzy nim oraz wśród grupy uczniowskiej. Nauczyciel powinien także być sprawiedliwy w formułowaniu ocen oraz powinien umieć przyznać się, jeżeli czegoś nie wie. Wołoszynowa twierdzi, iż dzieci przyciąga sam fakt, iż mogą się uczyć w szkole, a największe znaczenie mają dla nich zadania wymagające od nich jak największej aktywności. W przypadku młodzieży sprawa wygląda podobnie, jednakże ich stosunek do nauczyciela odgrywa mniejszą rolę, choć oczywiście dalej ma znaczenie. Głównym źródłem motywacji jest uczciwe zachowanie i ocenianie ze strony nauczyciela, jego kompetencja, możliwość autonomicznego uczenia się przez uczniów oraz zainteresowanie konkretnymi zajęciami. Trzecia grupa, dorośli, mają już wykształconą motywację, dlatego postawa nauczyciela wpływa na ich zachowanie w mniejszym stopniu. Dorośli zazwyczaj są zmotywowani pozytywnie, gdyż uczą się z własnej woli i rolą nauczyciela w tym przypadku jest tylko utrzymywanie odpowiedniego stopnia motywacji.
     Motywacja do osiągnięć ściśle związana jest z uczniem i rolą, jaką uczeń przyjmuje na siebie w szkole. Każdy człowiek czy też w szczególności uczeń stawia przed sobą cele i dąży do ich zrealizowania. Ta potrzeba zostaje zaspokojona, kiedy człowiek uświadomi sobie, iż faktycznie czuje się usatysfakcjonowany z wyniku postawionego przed sobą zadania. Jednak motywacja ta niesie ze sobą także pewne niebezpieczeństwo, które pojawia się wtedy, gdy cele zakładane przez daną osobę są zbyt duże jak na jej możliwości. Wszak wszystkiego nigdy nie można osiągnąć, nie można dostawać zawsze najlepszych ocen i być zawsze i wszędzie "naj". Dla niektórych ludzi, jak twierdził Atkinson, chęć osiągnięcia sukcesu dominuje przez całe życie i jest siłą napędową do tego, aby starać się coraz bardziej i osiągać coraz więcej, natomiast niektórym ludziom nie zależy na tym czy będą w czymś dobrzy, czy nie.
     Istotnym pojęciem, mającym związek z motywacją osiągnięć, jest atrybucją sukcesu i niepowodzenia. Każdy człowiek inaczej interpretuje swój sukces w danej dziedzinie czy zadaniu, a inaczej porażkę. Atrybucja ta stara się odpowiedzieć na pytanie:, "Do jakiego stopnia dana sytuacja i jej wynik wydają się stabilne i spójne lub niestabilne i zmienne?". Poszczególni uczniowie zupełnie inaczej interpretują przyczyny z powodu, których lub, dzięki którym w dany sposób spisali się rozwiązując określone zadanie czy rozwiązując dany test. Jedni upatrują je w czynnikach wewnętrznych, (czyli cechach osobowości), inni w wysiłku, jaki włożyli w to zadanie, (czyli wewnętrznych cechach zmieniających się w zależności od sytuacji). Mogą one być także skutkiem oddziaływania zewnętrznych czynników, np. trudności, stresu czy szczęścia. Przyczyny powodzenia lub niepowodzenia mogą także mieć charakter specyficzny (w konkretnym zadaniu) lub globalny, a stopień ich postrzegania może być kontrolowany i intencjonalny lub niekontrolowany i nieintencjonalny
     Istnieje wiele różnych możliwości atrybucji sukcesu bądź porażki, i różnią się one nie tylko u konkretnych ludzi, ale także w poszczególnych grupach wiekowych. Młodsze dzieci, dla przykładu, uważają, że praca i wysiłek włożony w to, aby czegoś się nauczyć, faktycznie procentują, przynoszą zamierzone efekty. Nauczyciel może tylko pochwalać takie zachowanie Natomiast w przypadku młodzieży rolą nauczyciela jest ich motywowanie i zmienianie pewnych poglądów. Młodzi ludzie często uważają, że sukces zależny jest od wrodzonego talentu i jeżeli im coś nie wychodzi, mimo że się starają, to zaczynają myśleć, że nie są po prostu utalentowani i w konsekwencji mogą przestać się starać i poszukiwać motywacji.
     Reasumując, chciałabym zakończyć moją pracę na temat motywacji i jej zastosowania w pracy nauczyciela cytatem J.S.Brunera, który trafnie podkreśla indywidualizm każdego dziecka i fakt, że nauczyciel poza znajomością teorii i sposobów radzenia sobie z motywacją we własnej klasie, powinien być wrażliwy na pewne zachowania dziecka, gdyż każdy uczeń, podobnie jak każdy człowiek jest inny i najlepszym rozwiązaniem jest indywidualne podejście do każdego ucznia i dostosowanie się do niego. Każdy uczeń jest motywowany inaczej i dlatego też każdemu uczniowi należy się personalne podejście ze strony nauczyciela.
     "Zawsze chyba będą występować u dzieci szkolnych rozmaite motywy, skłaniające do uczenia się: aby rodzice i nauczyciele byli zadowoleni, aby przestawać z rówieśnikami, aby mieć poczucie opanowania przedmiotu. Jednocześnie rozwijają się zainteresowania, otwiera się świat. Praca szkolna jest tylko częścią urozmaiconego życia dziecka. Dla różnych dzieci oznacza rozmaite rzeczy. Dla jednych jest sposobem uzyskania pochwały rodziców, dla innych zaś narzuconą przeszkodą, separującą od społeczeństwa rówieśników, którą trzeba pokonać przy minimum wysiłku, byleby się . Atmosfera danej szkoły może być antyintelektualna lub wręcz przeciwnie. Wewnątrz tego skomplikowanego świata działa bardzo subtelna siła przyciągająca – te przedmioty szkolne, które dziecko uważa za interesujące (…). Jak w każdej sytuacji wzbudzić zainteresowanie dziecka światem myśli?" (cytowane z Wołoszynowa)

Maria Pacan

Bibliografia:

  1. Wołoszynowa Lidia "Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży."
  2. Zimbardo Philip "Psychologia życia"
  3. Reykowski Janusz "Emocje i motywacja"
  4. Mejze Halina "Sztuka motywowania"
  5. Tomaszewski Tadeusz "Psychologia"
  6. Ossowska Maria "Motywy postępowania"

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie