Wskażnikiem, za pomocą którego możemy określić aktualny poziom rozwoju psychoruchowego dziecka jest wiek rozwojowy (WR). Wiek rozwojowy (WR) dziecka nie zawsze pokrywa się z wiekiem życia (WŻ). Bardzo często tempo rozwoju psychofizycznego jest nie jednakowe. Dlatego też, jedne dzieci rozwijają się szybciej, inne wolniej. W przypadku niewielkich wahań, mówimy o różnicach indywidualnych, jednak w przypadku poważniejszych zmian, mówimy o zaburzeniach napędu psychoruchowego.(1)
Tempo rozwoju może być szybsze lub zwolnione, mówimy wtedy o nieharmonijnym rozwoju. Formuła (WRWŻ) mamy do czynienia z rozwojem przyspieszonym, wtedy to (WR) jest wyższy od (WŻ).(2)
Wśród zaburzeń psychoruchowego napędu, możemy również spotkać dzieci z nierównomiernym rozwojem, dzieci takie sprawiają wiele trudności wychowawczych. "Pod jednym względem dorównują swoim rówieśnikom, pod innym natomiast "pozostają w tyle", bądź też przeciwnie - znacznie ich wyprzedzają. Zdarza się również, że dziecko w jakimś zakresie jest wyrażnie zaawansowane w rozwoju, w innym natomiast poważnie cofnięte".(3)
Do tego typu rodzaju zaburzeń psychoruchowych należą również głębokie, rozległe zaburzenia powszechnie określane mianem upośledzenia umysłowego. "Upośledzenie umysłowe, jest to stan charakteryzujący się istotnie niższym od przeciętnego, ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego i zaburzeniami w zakresie przystosowania się. zaburzenia w przystosowaniu przejawiają się w postaci zaburzeń w zakresie dojrzewania, uczenia się i (lub) przystosowania społecznego".(4)
Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła następującą klasyfikację upośledzenia umysłowego;
1.Bardzo wysoka inteligencja (prawidłowy rozwój umysłowy) - II powyżej 146 wg skali Wechslera;
- wysoka inteligencja (prawidłowy rozwój umysłowy) - II wg skali Wechslera 131-145;
- inteligencja powyżej przeciętnej (prawidłowy rozwój umysłowy) - II wg skali Wechslera 85-115;
2. Inteligencja niższa niż przeciętna (pogranicze normy) - II wg skali Wechslera 70-84;
3. Upośledzenie w stopniu lekkim (lżejsze upośledzenie) - II wg skali Wechslera 55-69;
4. Upośledzenie w stopniu umiarkowanym (głębsze upośledzenie) - II wg skali Wechslera 40-54;
- upośledzenie w stopniu znacznym (głębsze upośledzenie) - II wg skali Wechslera - 39;
- upośledzenie w stopniu głębokim (głębsze upośledzenie) - II wg skali Wechslera (-).(5)
W przypadku gdy poziom funkcjonowania procesów orientacyjno-poznawczych jest niższy od przeciętnego a poziom społecznej dojrzałości jest wysoce zaburzony, mamy do czynienia z upośledzeniem umysłowym. Jednak jak słusznie zauważają I.Kostrzewski i I.Wald " (...) w upośledzeniu umysłowym stwierdza się nie tylko istotnie niższy niż przeciętny poziom funkcjonowania procesów orientacyjno -poznawczych, intelektualnych i wykonawczych, ale również procesów emocjonalno-motywacyjnych. Upośledzenie wszystkich sprawności intelektualnych wywiera wpływ na kształtowanie się całej osobowości".(6)
U dzieci upośledzonych umysłowo rozwój myślenia osiąga stadium operacji konkretnych. Mowa rozwija się ze znacznym opóżnieniem, długo utrzymują się agramatyzmy. A mowa czynna i bierna przez dłuższy czas jest bardzo uboga.Występują również różnego rodzaju wady wymowy. Rozwój funkcji poznawczych (spostrzegania, pamięci, uwagi) jest również zaburzony. Dojrzałość społeczna dzieci upośledzonych umysłowo może mieć różny poziom, uzależnione to jest od podjętych działań rewalidacyjnych. Dzieci z upośledzeniem umysłowym mają trudności z wyrażeniem emocji, ich reakcja jest nieadekwatna do rodzaju i siły bodżca, który je wywołał.
Przypisy:
1 - Zob. H.Spionek: Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka. Warszawa 1965, s.98
2 - Zob. M. Bogdanowicz: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa 1991,s.80
3 - H. Spoonek :Zaburzenia psychoruchowego..., Op. Cit.,s. 80
4 - Por. K.Kierejczyk (red): Upośledzenie umysłowe.Warszawa 1981,s.67
5 - M.Bogdanowicz: Psychologia kliniczna...,Op.cit.,s.80
6 - J. Kostrzewski (red): Z zagadnień psychologii dziecka umysłowo upośledzonego.Warszawa 1987, s. 71.
mgr Beata Rupala | 
