Narodziny Rusi
Narodziny RusiNarodziny Rusi Pochodzenie i powstanie pierwszego państwa
Słowian wschodnich
. Pochodzenie nazwySłowa "Ruś", "
Rusini
" oraz przymiotnik "ruski" pochodzą najprawdopodobniej od
ugrofińskiego
wyrazu Ruotsi, które znaczy "wojownik, mieszkaniec pobrzeża".
Finowie
do dzisiaj nazywają tak również
Szwedów
, od których nazwą tą mogli przejąć, gdyż roslag oznacza w
staronordyjskim
"wybrzeże" [1]. Inne teorie - Nazwa ta pochodzi od
greckiej
nazwy
Wołgi
Ρώς (Rhos) - dokładnie tak samo, jak brzmiała grecka nazwa Rusi i
Rusów
. Stąd też
łacińskie
Rha.
- Nazwa ta pochodzi od nazwy rzeki
Roś
przepływającej nie opodal
Kijowa
.
- Nazwa ta pochodzi od nazwy hipotetycznego skandynawskiego plemienia -
Rusów
.
- Nazwa ta pochodzi od nazwy starożytnego plemienia
sarmackiego
-
Roksolanów
. Hipoteza ta została wypracowana przez
Szymona Zimorowica
w
XVII wieku
. Podobną hipotezę przedstawił w
XX wieku
Gieorgij Wiernadskij
.
- Nazwa ta pochodzi od wschodniosłowiańskiego wyrazu rossieje, co oznacza "po ziemi, daleko"; stąd też miałby pochodzić wyraz Rossija (
Rosja
). Hipoteza ta była stworzona przez
Macieja Stryjkowskiego
w
XVI wieku
.
- Nazwa pochodzi od szwedzkiego wybrzeża Roslagen na północ od
Sztokholmu
[2]. Jest to relikt po staronordyjskim roslag, które oznacza jakiekolwiek wybrzeże[1].
- Nazwa pochodzi od nordyckich słów Ropsmenn albo Ropskalar, oznaczających sterników[2].
Słowiańszczyzna wschodnia przed przybyciem RusiZiemie wschodniej Europy między Bałtykiem a Morzem Czarnym zamieszkane były przed
VIII w.
przez rozproszone plemiona
wschodniosłowiańskie
. Ludność
słowiańska
trudniła się łowiectwem i rolnictwem, karczując lasy pod grunty orne. Plemiona zamieszkujące to terytorium, są znane przede wszystkim z
kroniki
Nestora
–
Powieść minionych lat
, gdzie wymienia on następujące ludy wraz z miejscem ich zamieszkania:
Polanie
– mieszkający nad
Dnieprem
, założyciele
Kijowa
,
Drewlanie
– zamieszkujący bliżej nie określone
lasy
, również położone nad Dnieprem,
Dregowicze
– żyjący między
Prypecią
a
Dźwiną
,
Połoczanie
– zajmujący terytorium nad Dźwiną,
Słowienie
– nad jeziorem
Ilmień
,
Siewierzanie
– nad
Desną
,
Sejmem
i
Sułą
,
Radymicze
– nad
Sożą
i
Wiatycze
, nad
Oką
, przy czym dwa ostatnie plemiona mają, według niego, wywodzić się z Lachów, czyli
Słowian zachodnich
, co potwierdzają odkrycia archeologiczne. Poza tym byli jeszcze
Dulebowie
nad
Bugiem
,
Ulicze
i
Tywercy
– nad
Dniestrem
,
Chorwaci
– nad Dniestrem i
Krywicze
nad
Dźwiną
,
Wołgą
i Dnieprem. O ich ustroju nic nie wiemy, brak jest danych o jakichkolwiek książętach a także o wojnach przez te ludy toczonych (wiadomo jedynie o jakichś prześladowaniach Polan, przez Drewlan i innych sąsiadów). Późniejsze zdarzenia wskazują, że plemiona północne tworzyły luźną federację, wraz z sąsiednimi plemionami ugrofińskimi z centrum w okolicach jeziora Ilmeń. Dań ChazarskaWiększość tych ludów znajdowała się w strefie wpływów
Kaganatu Chazarskiego
i płaciło
Chazarom
daninę po srebrnej monecie i po wiewiórce od dymu[3]. Według Nestora daninę tę płacili: Polanie, Siewierzanie, Wiatycze i Radymicze, przy czym niektórzy naukowcy uważają, że plemion płacących dań było więcej, być może nawet w strefie wpływów kaganatu, znajdowała się, przez pewien czas, cała wschodnia Słowiańszczyzna[4]. Pojawienie się
Waregów
W początkach
IX
wieku, północne tereny przyszłej Rusi zaczęli infiltrować przybysze ze
Skandynawii
, zwani Waregami, wśród których najważniejszą rolę miało odgrywać hipotetyczne plemię
Rusów-Rusinów
. W latach 30. tego wieku miało istnieć już pierwsze państwo Rusów[5], którego lokalizacja jest jednak nieznana (przy czym najbardziej prawdopodobną wydają się okolice jeziora Ilmeń, skąd rozpoczęła się późniejsza ekspansja Rusów, według Nestora). Ich władca nosił chazarski tytuł chakanusa (kagana), stąd niektórzy uczeni wysuwają wniosek o ich uzależnieniu od Chazarów[6]. W
IX wieku
Kijów
znany jako Könugard stał się centrum
normańskiego
handlu na
Rusi
. Był jednocześnie głównym składem daniny, ściąganej przez Normanów z plemion ruskich. Stąd Normanowie spławiali towary i niewolników szlakiem greckim w dół
Dniepru
na
Morze Czarne
.[7] Wiadomo jeszcze, że w roku
860
Rusowie podjęli niespodziewany atak na
Konstantynopol
. Poza tym o wczesnych Rusach, nic nie wiemy. Nestor pisze za to o jakichś nieokreślonych Waregach, którzy pod koniec lat pięćdziesiątych
IX
wieku ściągali daninę z północnych plemion słowiańskich i
ugrofińskich
: Słowenów, Krywiczów, Mery, Wesów i Czudów. W roku
862
plemiona te wygnały owych Waregów za morze, ale wobec walk wewnętrznych, postanowiły sprowadzić sobie
kniazia
spośród Rusi (przy czym wśród plemion przyzywających, spośród płacących wcześniej dań, nie ma Merów). Na to wezwanie przyszła do nich cała Ruś pod przywództwem
Ruryka
, który dał początek dynastii
Rurykowiczów
. Ruryk ok. 862 roku zjednoczył część Rusi, Słowenów Ilmeńskich, Krywiczan, Połoczan (ludy słowiańskie) oraz Muromę i Weś (ludy fińskie), dając tym samym początek pierwszemu znanemu państwu ruskiemu –
Rusi Nowogrodzkiej
. Stolicą swego państwa uczynił Nowogród Wielki. Do najważniejszych grodów ruskich w okresie rządów Ruryka należały:
Nowogród Wielki
, Izborsk,
Połock
,
Biełoziersk
,
Rostów
i
Murom
, w których zasiadali podlegli Rurykowi możni sprawując rządy w przyznanych im przez Ruryka dzielnicach[8][9] Część wojów ruskich pod przywództwem
Askolda i Dira
odłączyła się od Ruryka i udała się w dół Dniepru zajmując państwo plemienne Polan z ich największym grodem – Kijowem. W okresie niepełnoletności syna Ruryka -
Igora
, rządy na Rusi sprawował doradca Ruryka
Oleg Mądry
. W 882 roku Oleg przyłączył do Rusi Gniezdowo (obecnie
Smoleńsk
) i wkrótce po tym wydarzeniu podporządkował sobie również państwo Askolda i Dira, którzy zostali zabici. Oleg z przyczyn geopolitycznych przeniósł wkrótce stolicę Rusi z Nowogrodu Wielkiego do Kijowa, przy czym stara stolica pozostawała do końca XII wieku największym miastem ruskim. Od początku swego istnienia Ruś Kijowska miała ożywione kontakty, głównie handlowe, z
Cesarstwem Bizantyjskim
, przy czym korzystne traktaty handlowe, wraz z daniną, były wymuszane przez Rusów kolejnymi napaściami na Konstantynopol w latach
907
,
941
,
944
,
971
,
1043
. Księstwo szybko się rozrastało i powiększyło znacznie swe terytorium, zwłaszcza za panowania
Światosława I
(
945
-
972
), walczącego zwycięsko z
Chazarami
,
Pieczyngami
i Bułgarami. Zaś jego syn
Włodzimierz I Wielki
(
980
-
1015
) poślubił księżniczkę bizantyjską Annę, siostrę cesarza
Bazylego II Bułgarobójcy
, po czym w
988
r. dokonana została
chrystianizacja Rusi
przez greckich duchownych z
Konstantynopola
.
Kijów
stał się odtąd siedzibą metropolity i centrum religijnym Rusi, wcześniej w
860
i
955
Rusowie na krótko przyjmowali chrześcijaństwo, jednak szybko powracali do pogańskich wierzeń. Oprócz wiary chrześcijańskiej Rusini przejęli również z Bizancjum zasady powiązania religii i władzy, natomiast zastosowali własny, nieco odmienny, porządek liturgiczny. Za panowania księcia
Jarosława Mądrego
(
1019
-
1054
) jego wojska w wyprawach wojennych docierały na
Mazowsze
,
Litwę
i ziemie Estów (Estonię). Książę dbał o rozwój miast, rozwijała się bujnie kultura chrześcijańska, głównie piśmiennictwo w języku starocerkiewnym, wybudowany został sobór Sofijski w Kijowie. Jarosław podzielił w testamencie państwo między swych synów przy zachowaniu senioratu. Za panowania tego władcy sprowadzono ostatnią drużynę wareską ze Skandynawii, po czym odrębność Rusów i podległych im Słowian szybko zanikła i obie grupy stanowiły już jeden lud. Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Brückner, Aleksander: Słownik etymologiczny języka polskiego, hasło "Ruś" (Kraków: Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1927).
- ↑ 2,0 2,1
Richard Pipes
, Rosja carów, Warszawa 2007, s. 33
- ↑ Powieść minionych lat
- ↑ Patrz: Władysław Duczko - "Ruś Wikingów"
- ↑
Stefan Bratkowski
kwestionuje rozdzielność obu państw Rusów uznając datę sprowadzenia Ruryka podaną przez Nestora, za błędną
- ↑ Patrz: Władysław Duczko Ruś Wikingów
- ↑
Richard Pipes
, Rosja carów,
Warszawa
,
2006
, s. 29-30.
- ↑
Powieść minionych lat
, część zwana Opowieścią o zaproszeniu kniaziów
- ↑ Istnienie Nowogrodu w tym czasie bywa kwestionowane z powodu braku dowodów archeologicznych. Istnieją koncepcje, że chodziło raczej o
Starą Ładogę
, lub Rurykowe Grodziszcze. Patrz: Władysław Duczko Ruś Wikingów
Zobacz też Bibliografia- Dzieje Rosji,
Feliks Koneczny
, Antyk, Komorów 2003,
- Najstarsza Kronika Kijowska. Powieść Minionych Lat,
Nestor
, Ossolineum 2005,
- Od Rusi do Rosji, Lew Gumilow, PIW, Warszawa 2004,
- Pan Nowogród Wielki,
Stefan Bratkowski
, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1999,
- Ruś Wikingów, Władysław Duczko, Wydawnictwo TRIO, warszawa 2006,
Inne hasła zawierające informacje o "Narodziny Rusi":
Dzień Zmarłych
...
Mieszko II Lambert
...
Neoplatonizm
...
Archeologia
...
Kwartnik
...
Adolf Hitler
...
Wielkie Księstwo Moskiewskie
cara
Rosji
22 października
1547
Religia
dominująca
prawosławie
Mapa Wielkiego Księstwa MoskiewskiegoTo jest artykuł z cyklu
Historia Rosji
Narodziny Rusi
Rurykowicze
Ruś Kijowska
Chrzest Rusi
Rozbicie dzielnicowe Rusi
Podbój Rusi przez Mongołów
Ruś Włodzimierska
Księstwo Moskiewskie
Wielkie Księstwo ...
Religioznawstwo
...
William-Adolphe Bouguereau
...
Małopolska Droga św. Jakuba
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Narodziny Rusi":
204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 7)
...
11. Geneza i istota demokracji (plansza 9)
...
019. Narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa (plansza 11)
...
|