Azory (
port.
Açores, Arquipélago dos Açores) –
archipelag
dziewięciu
wysp
wulkanicznych
należących do
Portugalii
, położony ok. 1500 km od wybrzeży
Półwyspu Iberyjskiego
. Na przestrzeni 650 km rozciągają się trzy główne grupy wysp (grupa zachodnia:
Flores
i
Corvo
, grupa centralna:
Faial
,
Pico
,
São Jorge
,
Graciosa
i
Terceira
, grupa wschodnia:
São Miguel
i
Santa Maria
). Zróżnicowana rzeźba terenu ze stromymi, skalistymi wybrzeżami i jeziorami kraterowymi to świadectwo wulkanicznego pochodzenia wysp. Archipelag jest nadal obszarem aktywnym
sejsmicznie
.
Powierzchnia wysp – ok. 2,3 tys. km² (największa
São Miguel
– 759 km²), liczba ludności – 243 tys. (2007). Ośrodek administracyjny:
Ponta Delgada
. Od roku
1976
mieszkańcy wyspy cieszą się częściową, a od
1980
jeszcze szerszą
autonomią
.
Wyspy, znane w
starożytności
Fenicjanom
, zostały ponownie odkryte w
1427
roku przez
Portugalczyków
, którzy przeprowadzili szybką
kolonizację
niezamieszkanego wcześniej archipelagu. Od czasów
II wojny światowej
mieści się tu
amerykańska
baza lotnicza i morska.
Etymologia nazwy
Nazwa "Azory" wywodzi się najpewniej od
portugalskiego
słowa Açor, oznaczającego
Jastrzębia
, którego przedstawienie widnieje na
fladze
regionu. Wątpliwości uczonych budzi jednak fakt, iż wskazany ptak nie występuje i nigdy nie występował na tych wyspach. Najprawdopodobniej chodzi o
endemiczny
gatunek
myszołowa
, jaki zamieszkuje wyspy, i pierwszym przybyszom skojarzył się właśnie z jastrzębiem. Niektórzy historycy łączą Azory ze starym portugalskim azures, które w tłumaczeniu oznacza liczbę mnogą od słowa niebieski. Wskazywałoby to na charakterystyczny, błękitny odcień wody obmywającej
archipelag
.
Historia
Azory były prawdopodobnie odwiedzane w starożytności przez
Kartagińczyków
, a w
średniowieczu
przez
Arabów
i
Normanów
, pozostały jednak niezamieszkane do ich ponownego odkrycia w
1427
przez
Portugalczyków
, którzy około
1432
roku rozpoczęli kolonizację wysp osadnikami z prowincji
Alentejo
i
Algarve
. Zajęcie Azorów przypisuje się adeptowi szkoły morskiej
Henryka Żeglarza
, Gonçalo Velho. Od
1466
na
archipelag
przybywa wielu Flamandów i Francuzów z północy. Za pierwszą większą osadę uważa się założoną w
1478
Angra do Heroísmo
, której zabytkowe centrum wpisane jest na
listę światowego dziedzictwa
UNESCO
, podobnie jak krajobrazy winnic na pobliskiej wyspie
Pico
. W
1872
roku dwóch emigrantów z portugalskiej kolonii w
Makau
założyło na wyspie
São Miguel
czynną do dzisiaj, jedyną w
Europie
plantację
herbaty
.
Do
1984
roku ostatnie miejsce w
Europie
, w którym dozwolone było
wielorybnictwo
. Głównym źródłem dochodu wielu mieszkańców archipelagu stało się obecnie organizowanie wycieczek, w trakcie których pokazywane są turystom
delfiny zwyczajne
,
sejwale
i
kaszaloty
, zamieszkujące w dużej liczbie okoliczne wody. Począwszy od
1868
roku istotne dochody przynosi także sprzedaż cenionych w świecie
filatelistyki
znaczków.
Ważna stacja morska dla statków i jachtów przepływających przez
Ocean Atlantycki
. Podczas jednej ze swoich podróży przebywał tu
Krzysztof Kolumb
. W miejscowości
Horta
na wyspie
Faial
znajduje się sławna pośród miłośników
żeglarstwa
Café Sport – prowadzona nieprzerwanie od
1918
roku tawerna, do której wciąż można przesyłać korespondencję pocztową, za pomocą której żeglarze komunikowali się dawniej z rodziną.
W czasie obu wojen światowych na Azorach znajdowały się liczne alianckie bazy lotnicze i morskie, których prawo użytkowania mają od
1951
Stany Zjednoczone
. Od
1976
roku wyspom nadano częściową
autonomię
, rozszerzoną następnie w
1980
o uprawnienia organów regionalnych w zakresie zarządzania gospodarką i finansami. W
2003
roku na wyspie
Terceira
odbyło się spotkanie Prezydenta
USA
,
George W. Busha
, premiera
Wielkiej Brytanii
,
Tony'ego Blaira
i ówczesnego szefa
hiszpańskiego
rządu,
José Maríi Aznara
, poprzedzające bezpośrednio
drugą wojnę w Iraku
.
Najbardziej znanym Azorczykiem jest piłkarz reprezentacji Portugalii –
Pedro Pauleta
.
Gospodarka
Gospodarka
wysp opiera się na w dużej mierze na
turystyce
, a także na
rolnictwie
(uprawa
winorośli
,
owoców cytrusowych
,
kukurydzy
,
pszenicy
,
trzciny cukrowej
) i
rybołówstwie
.
Geografia
Wyspy archipelagu położone są w odległości ok. 900
mil morskich
od
Lizbony
i ponad 2000 od brzegów
Ameryki Północnej
, na 39º 43' stopniach
szerokości geograficznej
północnej, co nadaje im stosunkowo łagodny
klimat
. Temperatura nie przekracza 23 °C latem, a zimą nie spada poniżej 10 °C. Dość wysokie opady i bardzo intensywne wiatry, wiejące na Azorach nieprzerwanie od lutego do listopada (tzw.
Wyż Azorski
), sprawiają, że pogoda jest bardzo nieprzewidywalna. Z powodu częstych mgieł lotniska nie obsługują pasażerów przez wiele dni w roku, a mieszkańcy żartują często, że burza, która zostanie zapowiedziana w prognozie pogody na następny dzień, nadchodzi nad Azory najczęściej po tygodniu. Archipelag powstał w
trzeciorzędzie
wskutek serii wstrząsów
tektonicznych
. Ten sam
uskok
, znajdujący się na dnie
Oceanu Atlantyckiego
, był również przyczyną
trzęsienia ziemi
w
1755
roku, które spustoszyło
Lizbonę
. Na wyspach znajduje się wiele
wulkanów
; jeden z nich,
Pico
jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem
Portugalii
(2351 m
n.p.m.
). Ostatnia erupcja wulkaniczna miała miejsce w
1957
roku, kiedy wybuch Vulcão dos Capelinhos powiększył powierzchnię wyspy
Faial
o ok. 1,5 km². Dzięki żyznej, wulkanicznej glebie i umiarkowanego klimatu
szata roślinna
wysp jest wyjątkowo bogata. Większość z rosnących na Azorach roślin sprowadzili jednak osadnicy; oddalenie wysp od kontynentu sprawiło, że
fauna
w zasadzie nie jest reprezentowana, a Gonçalo Velho zastał w
1427
roku głównie karłowate sosny i brzozy. Na wyspach występują wody
geotermalne
,
gejzery
i śródlądowe jeziora, powstałe w kraterach wygasłych wulkanów. Ciekawostką jest sposób przyrządzania niektórych
miejscowych potraw
, takich jak cozido – warzywa i mięso zapiekane są w gorących źródłach
siarkowych
[1][2].
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne