Ruch Chorzów
Ruch ChorzówRuch Chorzów – polski klub sportowy założony
20 kwietnia
1920
w
Bismarkhucie
(
niem.
Bismarckhütte, od
1 stycznia
1923
Wielkie Hajduki
; dziś
Chorzów Batory
, dzielnica
Chorzowa
) jako jednosekcyjny klub piłkarski[1]. Jeden z najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich w Polsce. 14-krotny
mistrz Polski
, 3-krotny zdobywca
Pucharu Polski
oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów
Pucharu UEFA
w historii (edycja
1973/74
). Zajmuje pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej
Mistrzostw Polski
w piłce nożnej. Obecnie gra w
ekstraklasie
(70 sezon w historii). W tabeli wszech czasów tych rozgrywek prowadził do połowy lat 90., aktualnie plasuje się na 3 miejscu[2]. Do sezonu
1986/87
był jedynym klubem, jaki uczestniczył we wszystkich sezonach polskiej ekstraklasy. Ruch Chorzów jest pierwszym historycznym mistrzem Górnego Śląska w oficjalnych rozgrywkach
PZPN
. Jako pierwszy klub piłkarski reprezentował region górnośląski na szczeblu klubowych Mistrzostw Polski. Jako pierwszy górnośląski klub zdobył też
Mistrzostwo Polski
oraz
Puchar Polski
. Ruch pozostaje zarazem ostatnim klubem z Górnego Śląska jaki zdobył tytuł mistrza Polski i Puchar Polski. Ruch Chorzów jest obecnie jedynym śląskim klubem w
ekstraklasie
, który występował na tym najwyższym stopniu rozgrywek od chwili ich utworzenia w 1927 roku.
27 grudnia
2004
założono Sportową Spółkę Akcyjną, która
27 stycznia
2005
przejęła klub.
4 grudnia
2008
Sportowa Spółka Akcyjna zadebiutowała na rynku
NewConnect
. Tym samym Ruch Chorzów stał się pierwszym polskim
klubem piłkarskim
notowanym na warszawskiej
Giełdzie Papierów Wartościowych
[3]. Historia Założenie klubuMiejski Dom Kultury w Chorzowie Batorym W tym budynku 20 kwietnia 1920 odbyło się zebranie założycielskie klubu
27 stycznia
1920
roku
Polski Komisariat Plebiscytowy
mający siedzibę w Bytomiu wystosował apel w którym nawoływał do tworzenia nowych klubów sportowych na Górnym Śląsku. Głównym inicjatorem i pomysłodawcą tworzenia klubów sportowych pod egidą Polskiego Komisariatu Plebiscytowego był śląski działacz sportowy Alojzy Budniok[4]. Za organizowanie klubu w Hajdukach (z ramienia Komisariatu) odpowiadał jednak Teofil Paczyński. Do tej roli predysponowały go dwie okoliczności; po pierwsze pełnił funkcję komisarza Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w
Hajdukach
/
Bismarkhucie
, po drugie pochodził ze starego górnośląskiego
rodu hrabiowskiego
, władającego przez ponad dwieście lat Hajdukami[5]. Namówił on kilku graczy i działaczy sportowych do wystąpienia z klubu BBC (
Bismarckhütter Ballspiel Club
). Dzięki jego działaniom, 22 lutego 1920 roku na zebraniu dotyczącym nowopowstających klubów (jakie odbyło się w siedzibie PKP – bytomskim hotelu Lomnitz) pojawił się także reprezentujący
Hajduki
/
Bismarkhutę
Bernard Skop[6]. 3 kwietnia 1920 roku na pierwszym zebraniu organizowanym przez Paczyńskiego w sprawie utworzenia nowego klubu w
Hajdukach
/
Bismarkhucie
, obecni byli: Jan, Józef i Franciszek Bartoszkowie; Bernard i Augustyn Skopowie oraz August Kiołbasa. Uchwalono wówczas datę zebrania konstytucyjnego (mającego wybrać zarząd nowego klubu) na
20 kwietnia
1920
[7]. Tego dnia zgodnie z ustaleniami odbyło się założycielskie zebranie klubu w Domu Związkowym w
Hajdukach
/
Bismarkhucie
, w którym wzięło udział czterdzieści osób. W składzie wybranego zarządu znalazło się 9 osób: wiceprezes Paweł Kiełbasa, skarbnik Edward Supernok, kierownik sportowy Franciszek Bartoszek, sekretarz Bernard Skop oraz Paweł Skop, Sylwester Golasz, Teofil Paczyński, Jakub Szweda i Stanisław Sojka. Pierwszym prezesem został nauczyciel z Klimzowca, Paweł Koppa[1]. Do powstania klubu w znacznej mierze przyczynił się fakt, że w lutym 1920 roku, zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego przybyły na Górny Śląsk pierwsze oddziały aliantów[8]. Rozpoczęły się tym samym przygotowania do przeprowadzenia plebiscytu, mającego zadecydować o przynależności państwowej Górnego Śląska. Rozwijający się dotąd spontanicznie ruch sportowy otrzymał wsparcie Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, w ramach którego utworzono wydział wychowania fizycznego (z Maksymilianem Wilimowskim jako kierownikiem). Tworzenie nowych klubów sportowych i udzielanie im wsparcia przeciągać miało górnośląską młodzież na polską stronę. Większość Górnoślązaków nie posiadała bowiem skrystalizowanej świadomości narodowej. Kierujący od
20 lutego
1920
roku
Komisariatem Plebiscytowym
Wojciech Korfanty
zdawał sobie sprawę, że zbliżał się termin ostatecznych rozstrzygnięć. | Na Śląsku trwała prawdziwa walka o „rząd dusz”, toteż często organizowano tu mecze z udziałem polskiej czołówki. Była to wspaniała propaganda polskości[9] |
Pod patronatem
PKP
20 marca 1920 r. utworzony został Górnośląski Związek Towarzystw Sportowych. W dniu
4 sierpnia
1920 r. ze struktur GZTS wyodrębnił się Górnośląski Związek Okręgowy Piłki Nożnej z siedzibą w Bytomiu, do którego przystąpił także KS Ruch[10]. Geneza nazwy i pierwsze sukcesy (1920-1922)Na zebraniu założycielskim za nazwę klubu obrano "Ruch", której pomysłodawcą był Edward Supernok. Nazwa ta miała nawiązywać do
śląskich ruchów powstańczych
[11]. Nie można zapominać, że samo słowo „Ruch” ma jednak wiele znaczeń[12]. Nie do końca jest też wyjaśniona oficjalna, pełna nazwa klubu przez pierwsze lata istnienia. Z racji sytuacji panującej na Górnym Śląsku przynależność państwowa gminy nie była jeszcze rozstrzygniona, więc w latach 1920-1922 używano dwujęzycznych, podwójnych nazw urzędowych: "Bismarckhütte Oberschlesien/Bismarkhuta Górny Śląsk"[13], a w obiegu pojawiała się też pierwotna nazwa osady
Hajduki
, którą gmina oficjalnie przybrała
1 stycznia
1923
(jako Wielkie Hajduki)[14]. Pierwsza "siedziba" klubu
| SP nr 34 w Chorzowie BatorymNa dziedzińcu tej szkoły odbywały się pierwsze treningi Ruchu |
SP nr 34 w Chorzowie Batorym Na dziedzińcu tej szkoły odbywały się pierwsze treningi Ruchu | Tablica pamiątkowa na budynku SP nr 34 |
Tablica pamiątkowa na budynku SP nr 34 Jako barwy klubowe przyjęto na zebraniu założycielskim kolory: niebieski i biały. Miały one nawiązywać do barw Śląska[15]. Przydomek "Niebiescy" przylgnął do piłkarzy już w latach dwudziestych[11]. Ruch Chorzów przed 1939 rokiem był jednoznacznie kojarzony z powstańcami śląskimi i polskimi
patriotami
[16]. W powstaniach śląskich zginął bramkarz klubu Brol a w walkach uczestniczyli także Józef i Jan Bartoszkowie, Józef Wieczorek, Sylwester Golasz czy Wilhelm Kałuża[17]. Kwestie narodowościowe były jednak na Górnym Śląsku bardzo skomplikowane. W konflikcie o przynależność państwową Górnego Śląska – jaki wybuchł w
1919
roku – twórcy Ruchu opowiedzieli się po polskiej stronie. Przy analizowaniu problematyki narodowościowej poszczególnych górnośląskich klubów piłkarskich działających w omawianym okresie pamiętać trzeba, że w miastach większość Ślązaków głosowała w plebiscycie za pozostaniem tego regionu w granicach
Niemiec
[18]. Założyciele Ruchu byli więc Ślązakami optującymi za Polską[19]. Nie przypadkiem pierwszy mecz rozegrano
3 maja
1920
roku, w dniu uchwalenia
Konstytucji trzeciomajowej
[20]. Ten pierwszy mecz, z Orłem
Józefowiec
, zakończył się wygraną piłkarzy Ruchu 3:1. Jako pierwszy na listę strzelców w klubowych kronikach zapisał się Wiktor Prukop. Piłkarze którzy wystąpili w pierwszym meczu Ruchu: (3.05.1920)
Franciszek Broll Wilhelm Szeilthauer Robert Potyrcha Alojzy Bronder Alfred Matuszczyk Jan Kornas Sylwester Golasz Józef Bartoszek Jan Bartoszek Wiktor Prukop Karol Grzesik |
W maju 1920 roku Ruch przystąpił do Górnośląskiego Związku Towarzystw Sportowych (przekształconego później w GZOPN), który przydzielił klub do podokręgu bytomskiego. Piłkarze by zarobić na bilety (trzeba było dojechać na spotkania z rywalami) zorganizowali wówczas kółko teatralne i wystepowali w organizowanych przez nie przedstawieniach[21]. W nowopowstałym klubie poza pieniędzmi brakowało także sprzętu sportowego.
Polski Komisariat Plebiscytowy
przekazał klubowi tylko piłkę i sześć par butów piłkarskich[22]. Na jesieni 1920 roku hajduczanie zwyciężyli w rozgrywkach o mistrzostwo obwodu królewskohuckiego, wywalczając tym samym awans do tworzonej właśnie 14-zespołowej Klasy A[23]. W
1921
roku Ruch powoli rozpoczął ugruntowywać swoją piłkarską pozycję w regionie zajmując 3. miejsce w niedokończonych (przerwanych przez wybuch III Powstania Śląskiego) i nieoficjalnych jeszcze rozgrywkach Klasy A (śląskiej I ligi). W 1922 roku Niebiescy zostali pierwszymi mistrzami nowego okręgu piłkarskiego w strukturach polskiej piłki – Górnego Śląska – tym samym zostając pierwszymi reprezentantami śląskiej ziemi w
finałach mistrzostw Polski
. Inauguracyjne spotkanie na poziomie Mistrzostw Polski piłkarze zagrali
29 lipca
tego samego roku o godzinie 17:00 z obrońcą tytułu mistrzowskiego
Cracovią
. Spotkanie zakończyło się przegraną 2:8 (2 bramki
Maksymiliana Koeniga
). W końcowym rozrachunku bismarkhutcy piłkarze w konfrontacji ze wspomnianą drużyną krakowską,
Pogonią Lwów
i
WKS'em Lublin
okazali się najsłabsi. Odnieśli jednak swoje pierwsze zwycięstwo na szczeblu Mistrzostw Polski, pokonując
22 września
na wyjeździe
WKS Lublin
3:2[24]. Podstawowymi zawodnikami drużyny w dobie jej pierwszych sukcesów byli m.in.: Herman Kremer, Franciszek i Maksymilian Koenigowie, Wiktor Prukop, Konrad Kusz, Józef Sobota, Jerzy Hyla, Walter Russ czy Hubert Imioła. Fuzja z
BBC
i występy w górnośląskiej klasie A (1923-1926)Drużyna Ruchu z 1924 roku – wicemistrzowie Górnego Śląska Po zakończeniu walki plebiscytowej, gdy Górny Śląsk stał się częścią państwa polskiego pojawił się problem z funkcjonowaniem górnośląskich klubów zrzeszonych w niemieckich strukturach piłkarskich. 7 sierpnia 1922 roku powstał więc w
Królewskiej Hucie
Niemiecki Związek Piłkarski (Wojewodschaft Verband) na teren polskiego Śląska (zrzeszał 143 kluby) a kluby wchodzące w jego skład zamierzały dalej kontynuować działalność w rozgrywkach niemieckich[25]. Polskie władze były jednak nieprzychylnie ustosunkowane do tej organizacji, uznawały ją bowiem za swoiste państwo w państwie. W nowej sytuacji politycznej, kluby te (uważane za niemieckie) stanęły przed wyborem – przyjąć polski szyld i przystąpić do rozgrywek polskich; nie przystąpić do polskich rozgrywek, pozostać przy oryginalnej nazwie i ryzykować delegalizację, bądź też połączyć się z klubem znajdującym się już w strukturach
PZPN
. Niektóre śląskie kluby uznawane za niemieckie (np.
AKS Chorzów
lub 1.FC Katowice) zmieniły tylko nazwę na polską i przystąpiły do polskich rozgrywek, inne dokonały jednak fuzji z „polskimi” klubami z tych samych miejscowości. Do takiej sytuacji doszło m.in. w
Lipinach
(Naprzód + Silesia),
Katowicach
(Pogoń + Victoria) czy
Wielkich Hajdukach
(Ruch + BBC)[26]. W efekcie opisywanego procesu, na jesieni 1923 roku przeprowadzono reorganizację A-klasy, której skład wzrósł w sezonie
1924
do 8 klubów. Wilhelm Kałuża Piłkarz w latach 20. Działacz w latach 30., 40., 50 W styczniu 1924 roku doszło do połączenia polskiego GZOPN z niemieckim Wojewodschaft Verband. Kluby uznawane za niemieckie a działające na polskim
Górnym Śląsku
zostały dokoptowane do polskich rozgrywek[27]. O połączeniu obu hajduckich klubów (Ruchu i BBC) pertraktowano od chwili przyłączenia Wielkich Hajduk do Polski w połowie 1922 roku. Rokowania przeciągały się bo działacze
BBC
nie chcieli zaakceptować nazwy Ruch jako właściwej dla połączonych klubów. Znaleziono wreszcie sposób na wyjście z impasu: powzięto decyzję, że o nazwie zdecyduje walne zebranie członków obydwu klubów. Owe historyczne zebranie odbyło się 7 stycznia 1923 roku i w jego wyniku zawarto kompromis. Klub występował odtąd w rozgrywkach jako Ruch BBC Wielkie Hajduki. W ten też sposób Niebiescy weszli w posiadanie boiska na Kalinie[28]. W kolejnym swoim sezonie (
1923
) w najwyższej górnośląskiej klasie rozgrywkowej klub z Hajduk osiągał słabsze rezultaty, zajmując ostatecznie przedostatnią 5 pozycję[25]. 9 września 1923 drużyna rozegrała swój pierwszy mecz z klubem zagranicznym, pokonując
SuSV 09 Beuthen
2:1[29]. W roku
1924
piłkarze włączyli się ponownie w walkę o mistrzostwo Śląska, ostatecznie kończąc sezon na drugim miejscu, tuż za "rywalem zza miedzy" –
AKS-em Królewska Huta
. W 1925 roku nie odbyły się rozgrywki klasy A, w zamian Okręgowy Związek Piłki Nożnej w sierpniu zorganizował Puchar Stanisława Fliegera[30]. Ruch dotarł do finału tych rozgrywek pokonując po drodze
1.FC Katowice
i
AKS Królewska Huta
. W decydującym meczu (w styczniu 1926) wygrał z klubem
06 Załęże
3:2. Zwycięstwo w Pucharze poza nieoficjalnym tytułem mistrza Śląska dawało także kwalifikację do pierwszej i jedynej edycji przedwojennego
Pucharu Polski
i po pomyślnym losowaniu fazy ogólnokrajowej "Niebiescy" od razu przystąpili do meczu półfinałowego. Na tym szczeblu
4 lipca
1926 Niebiescy zmierzyli się z późniejszym triumfatorem
Wisłą Kraków
, przegrywając w
Krakowie
0:1. W Ruchu nie mógł zagrać
Józef Sobota
– uznawany za najlepszego piłkarza w drużynie – powołany na mecz reprezentacji Polski[31]. Dwa tygodnie po tym spotkaniu Ruch ponownie wywalczył Mistrzostwo Górnego Śląska w A-klasie pokonując wysoko najsilniejszych rywali: 1.FC (4:1, 5:3) i AKS (6:2). Jednak i tym razem na
szczeblu ogólnopolskim
zdołał wygrać tylko jedno spotkanie, odpadając w fazie grupowej. Pod koniec roku klub po raz drugi zdobył Puchar Fliegera, potwierdzając swą dominację wśród klubów górnośląskich[32]. Piłkarzami decydującymi w tym okresie o grze drużyny byli: Herman Kremer, Franciszek Koenig, Józef Sobota, Wincenty Gensior, Konrad Kusz, Paweł Kutz, Stefan Katzy, Karol Frost, Wilhelm Kałuża czy też Paweł Buchwald. Trudne ligowe początki (1927-1930)Pierwsza ligowa drużyna Ruchu z 1927 roku W
1927
Ruch znalazł się w gronie założycieli
Ligi Polskiej
[33]. O przystąpieniu klubu do grona secesjonistów z
PZPN
zdecydował konflikt ze związkiem do którego doszło z powodu okoliczności powołania do kadry narodowej Józefa Soboty (
4 lipca
1926
– w dzień półfinałowego pojedynku w Pucharze Polski z Wisłą Kraków).
Józef Sobota
trafił do
reprezentacji narodowej
jako pierwszy w historii zawodnik Ruchu. Zadebiutował w meczu z
Estonią
, który Polska wygrała 2:0, a on sam zdobył jedną z bramek[34]. Pierwszy mecz ligowy piłkarze rozegrali na wyjeździe, choć w roli gospodarza, przegrywając 0:7 z
1. FC Katowice
. Była to największa ligowa porażka klubu w okresie przedwojennym a mecz zgromadził największą liczbę widzów z wszystkich spotkań pierwszej historycznej kolejki polskiej ekstraklasy. Autorem pierwszej ligowej bramki dla Ruchu, która padła w 3. kolejce, w przegranym 1:3 meczu z
Łódzkim Klubem Sportowym
był 24 kwietnia 1927
Józef Sobota
[35]. Jan Badura w latach 1927-1930 zagrał we wszystkich meczach ligowych Ruchu W
1927
roku, pomimo zakończenia rozgrywek na zaledwie 12 pozycji, klub uzyskał kilka znakomitych rezultatów, do których trzeba zaliczyć zwycięstwa na wyjeździe z zaliczanymi do ligowej czołówki;
Wartą Poznań
4:1,
Polonią Warszawa
5:3 czy
Pogonią Lwów
1:0. Przy ocenie dorobku klubu w pierwszych sezonach ligowych należy uwzględniać fakt, że mecze u siebie "Niebiescy" rozgrywali na stadionach w
Katowicach
(obiekty
1.FC
i
Pogoni
) i
Królewskiej Hucie
. Ruch w omawianym okresie był klubem środowiskowym, finansowanym niemal wyłącznie ze składek członkowskich i wpływów z biletów[37]. "Niebieskich" nie było stać na zatrudnianie trenera. Bieda była także przyczyną nie dopuszczenia klubowego boiska "na Kalinie" do rozgrywek. Uzyskanie licencji wiązało się bowiem z przebudową tego obiektu[38]. Pomimo kłopotów finansowych i organizacyjnych piłkarze także w następnym sezonie uzyskiwali wyniki uznawane za niespodzianki, pokonując m.in. 4:1 Cracovię. Niezwykle trudny dla klubu był sezon
1929
, kiedy to (jedyny raz w okresie międzywojennym) musiał bronić się przed spadkiem. "Niebiescy" zwyciężali na wyjeździe z
Cracovią
,
Legią Warszawa
czy
Pogonią Lwów
, potrafili pokonać kluby walczące o tytuł mistrzowski (
Wartę Poznań
i
Garbarnię Kraków
) tracili natomiast punkty w konfrontacjach z klubami walczącymi o utrzymanie w lidze. Grali jednak na tyle uczciwie, że właśnie w
1929
zostali nagrodzeni "Pucharem Dżentelmenów" dla grających najbardziej fair-play w Polsce. W
1930
roku Ruch świętował jubileusz 10-lecia, udało się z tej okazji pozyskać pomoc gminy i w rundzie rewanżowej hajducki klub zadebiutował w lidze na własnym obiekcie. Planowano nawet wzmocnienie klubu poprzez fuzję z
Śląskiem Świętochłowice
[39]. W latach 1927-1930 wśród piłkarzy klubu wyróżniał się Jan Badura, który zagrał we wszystkich meczach ligowych i jako pierwszy zawodnik w historii polskiej ekstraklasy rozegrał w niej 200 spotkań[40]. Najskuteczniejszym zawodnikiem drużyny był wtedy
Józef Sobota
. W
1927
do juniorów Ruchu trafił
Teodor Peterek
a rok później zadebiutował w meczu ligowym[41]. Złote lata (1931-1939) Wzrost znaczenia klubu (1931-1933)W kwietniu 1931 roku "Niebiescy" zostali po raz pierwszy liderem Ligi, a na zakończenie sezonu ligowego po raz pierwszy uplasowali się w czołówce tabeli (
5 miejsce
)[42]. Na poprawę wyników uzyskiwanych przez klub złożyło się przynajmniej kilka przyczyn. Sezon
1931
był pierwszym, w którym "Niebiescy" rozgrywali wszystkie mecze „u siebie” na własnym boisku, miejsce w podstawowej jedenastce wywalczyło dwóch wychowanków –
Gerard Wodarz
i
Ewald Urban
– uznawanych za bardzo uzdolnionych piłkarsko[43]. Skład drużyny został też uzupełniony o dwóch nowych zawodników, którymi byli: Eryk Kurek i
Edmund Giemsa
. Jednocześnie kariery sportowe kończyli zawodnicy grający w Ruchu od początku lat 20. Wielu z tych piłkarzy, chociażby Wilhelm Kałuża, Paweł Buchwald czy
Józef Sobota
pozostało w klubie obejmując w nim różne funkcje i zostając jego wieloletnimi działaczami. Od samych początków istnienia klubu, wielu jego piłkarzy i działaczy było ze sobą spokrewnionych czy spowinowaconych[44]. Niemal wszyscy wywodzili się bowiem ze społeczności
Wielkich Hajduk
. Od
1930
klub pozostawał jedynym reprezentantem Śląska w ekstraklasie[45]. Teodor Peterek, zdobywca największej liczby bramek w przedwojennej ekstraklasie W sezonie
1933
Liga została podzielona na dwie grupy. Ruch zajął drugie miejsce w grupie zachodniej, za
Cracovią
, awansował tym samym do 6-zespołowej grupy mistrzowskiej. W grupie mistrzowskiej "Niebiescy" okazali się najlepsi, zostając tym samym pierwszym śląskim klubem jaki zdobył najcenniejsze krajowe trofeum[46]. Klub ustanowił także rekord – zdobył tytuł mając największy w historii polskiej piłki wkład wychowanków[47]. Wszyscy piłkarze klubu urodzili się w odległości zaledwie kilku kilometrów od boiska "na Kalinie"[48]. W decydującym spotkaniu Ruch wygrał na wyjeździe z obrońcą tytułu mistrzowskiego,
Cracovią
2:1. Prawie dwa tysiące sympatyków klubu przyjechało na ten mecz specjalnym pociągiem[49]. Triumf Ruchu (uznawany za niespodziewany) wzbudził na Górnym Śląsku wielki entuzjazm. Klub stał się sportową wizytówką regionu a jego dalsze sukcesy przyczyniły się do olbrzymiego wzrostu zainteresowania piłką nożną i popularyzacji tej dyscypliny na Górnym Śląsku[50]. Zimą 1933 roku, wykorzystując przerwę w rozgrywkach, klub pozyskał
Ernesta Wilimowskiego
z
1.FC Katowice
za kwotę 1000 zł (kilkukrotny
Król strzelców
)[51]. Transfer ten był możliwy dzięki wsparciu finansowemu jakiego udzielać zaczęła klubowi
Huta Batory
, która stała się także współwłaścicielem klubu[52]. Oprócz wsparcia sponsora klub uzyskał także pomoc gminy, która przyznała mu teren pod budowę nowego stadionu[53]. Okres największej prosperity (1934-1939)Inauguracyjnym spotkaniem sezonu
1934
był dla Ruchu mecz wyjazdowy z
Cracovią
, po meczu z którą "Niebiescy" zdobyli swoje pierwsze mistrzostwo. W tym swoistym rewanżu Ruch wygrał 3:0 a dwie asysty zaliczył debiutujący w barwach klubu
Ernest Wilimowski
[54]. W następnych kolejkach ligowych piłkarze Ruchu wykazywali niezwykłą skuteczność strzelecką pokonując ŁKS Łódź 6:0, Wartę Poznań 7:3, Warszawiankę 7:1, Garbarnię 7:4, wicemistrza Pogoń Lwów 5:0 czy Podgórze Kraków 13:0, odnosząc swoje najwyższe zwycięstwo w ekstraklasie. Autorami bramek dla Ruchu byli przede wszystkim
Ernest Wilimowski
(33) i
Teodor Peterek
(28), rywalizujący ze sobą o tytuł
króla strzelców
. Ci piłkarze, wespół z
Gerardem Wodarzem
, cieszyli się największą popularnością wśród kibiców i zwani byli "Trzema Królami"[55]. Tytuł mistrzowski klub obronił już 21 października (na miesiąc przed końcem sezonu) a w rozgrywkach ligowych prowadził od pierwszej do ostatniej kolejki[56]. Sukcesy te piłkarze odnosili grając bez trenera. Na trzy kolejki przed końcem sezonu, 1 listopada 1934, jako ostatni klub ligowy Ruch zatrudnił wreszcie szkoleniowca[57]. Został nim Gustav Wieser. Tym samym Ruch pod względem organizacyjnym dorównał pozostałym ligowcom a dalsza pomoc huty położyła definitywny kres problemom finansowym klubu, który awansował w latach trzydziestych do roli ligowego hegemona. Mecz z "Wartą" Poznań, przy piłce Wilimowski. Maj 1937 Mimo braku zorganizowanych rozgrywek na skalę europejską klub z Wielkich Hajduk rozgrywał spotkania towarzyskie z zagranicznymi klubami, między innymi z
Bayernem Monachium
(1:0 dla "Niebieskich" po strzale Teodora Peterka), czy też z
VfB Stuttgart
(wygrana Ruchu 5:4 po trzech bramkach
"Eziego"
i dwóch Gerarda Wodarza), za co został nagrodzony przez
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
za najlepsze wyniki na arenie międzynarodowej[50]. 29 września 1935 roku piłkarze z Hajduk rozegrali inauguracyjne spotkanie na
nowym stadione
. W tym też roku obronili po raz kolejny tytuł mistrzowski, pomimo iż z powodu kontuzji Ernest Wilimowski wystąpił tylko w 7 meczach. W
sezonie 1936
doszło do konfliktu klubu z
PZPN-em
w efekcie którego
Wilimowski
został zawieszony "za pijaństwo", choć nigdy nie udowodniono winy ani nawet oficjalnie nie orzeczono kary[58]. Konflikt nie przeszkodził piłkarzom w zdobyciu 4. tytułu mistrzowskiego a Ernestowi Wilimowskiemu w sięgnięciu po raz drugi po tytuł króla strzelców (razem z Teodorem Peterkiem). Po czterech z rzędu mistrzostwach w
1937
klub uplasował się tylko na najniższym stopniu ligowego podium. Rok później zakończył jednak sezon na 1. miejscu, odzyskując tytuł mistrzowski. Sukces ten przypisywano w znacznej mierze nowemu trenerowi, Stefanowi Voglowi, który przywrócił w drużynie dyscyplinę[59]. Zdobywcy 5 tytułu mistrzowskiego dla Ruchu W 1938 roku wychowanek klubu
Walter Brom
został powołany do reprezentacji Polski na Mistrzostwa Świata zostając tym samym najmłodszym bramkarzem w historii tej imprezy[60]. W niedokończonym z powodu wybuchu
II wojny światowej
sezonie 1939
Ruch Chorzów (w kwietniu
1939
roku gminę
Wielkie Hajduki
włączono do Chorzowa) prowadził z dorobkiem 18 punktów nad drugą w tabeli
Wisłą Kraków
(16 punktów). Liderem klasyfikacji strzelców z dorobkiem 26 goli (w 14 spotkaniach) był wówczas
Ernest Wilimowski
[61]. Wilimowski – uznawany za najwybitniejszego przedwojennego polskiego piłkarza – był w niedokończonym sezonie
1939
zdobywcą niemal 10% wszystkich strzelonych w lidze bramek[62]. Piłkarzami decydującymi o sile drużyny w omawianym okresie, poza "Trzema Królami", byli:
Edmund Giemsa
,
Ewald Urban
, Jan Badura,
Karol Dziwisz
, Franciszek Zorzycki i
Eryk Tatuś
. 20 sierpnia 1939 piłkarze Ruchu rozegrali ostatnie spotkanie ligowe w
sezonie 1939
. Wybuch II wojny światowej zakończył "złotą erę" w dziejach hajduckiego (a od
1 kwietnia
1939
już chorzowskiego) klubu. Ruch jako zdobywca 5 tytułów
mistrza Polski
był wówczas najbardziej utytułowanym polskim klubem piłkarskim[63]. II wojna światowa (1939-1945)
Likwidacja Ruchu przez władze III RzeszyLosy piłkarzy którzy zdobyli tytuł w 1938 i bronili go w niedokończonym sezonie 1939[64] Piłkarz | Losy wojenne | Losy powojenne |
---|
Gerard Wodarz | Uczestnik kampanii wrześniowej 1942-1944 żołnierz Wehrmachtu od 1944 w polskich siłach zbrojnych w Anglii | 1945-1946 grał w szkockim klubie Fraserburg – wrócił do Polski i zagrał w Ruchu | Eryk Tatuś | Grał w BSV | Skazany przez władze komunistyczne na 1.5 roku więzienia. Urzędowa zmiana imienia na Aleksander – nie wrócił do Polski | Ewald Urban | 1939-1941 grał w BSV – powołany do Wehrmachtu | Nie wrócił do Polski | Edmund Giemsa | W okresie II wojny światowej powołany do Wehrmachtu zdezerterował i poprzez francuski ruch oporu przedostał się do 2. Korpusu Wojska Polskiego we Włoszech | Po wojnie zamieszkał w Anglii. Nigdy już nie odwiedził Polski | Teodor Peterek | 1939-1941 grał w BSV – powołany do Wehrmachtu | 1945-1946 grał w St.Avon Wrócił dopiero w sierpniu 1946, po powrocie przesłuchiwany przez UB. Grał jeszcze w latach 1947-1948 w Ruchu | Zygfryd Czempisz | Zginął w czasie II wojny światowej | Nie dożył | Henryk Mikunda | 1943 – powołany do Wehrmachtu pod Monte Cassino przeszedł na polską stronę. Walczył w II korpusie gen. Andersa | Wrócił do Polski w 1947 roku | Fryderyk Skrzypiec | Grał w BSV | Po wojnie nie wrócił do Polski pozostał w Niemczech | Ernest Wilimowski |
1939
-
1944
– grał m.in. w klubach:
1. FC Kattowitz
Polizei-Sportverein Chemnitz
TSV 1860 Monachium
(z którym zdobył Puchar Niemiec). W latach
1941
-
1942
zaliczył 5 występów w kadrze narodowej Niemiec | Po wojnie pozostał w Niemczech | Walter Brom | 1939 – grał w TuS Schwientochlowitz; 1940-1944 w BSV | Ponownie w Ruchu od 1945 | Karol Dziwisz | 1939-1945 grał w BSV | 1945-1946 grał w Ruchu | Jan Przecherka | Wcielony do Wehrmachtu przeszedł na stronę aliancką 1946-1947 grał we Fraseburgu | Wrócił do Polski dopiero w 1947 1947-1952 grał w Ruchu | Emil Dziwisz | 1942 – jako żołnierz Wehrmachtu zginął pod Donieckiem | Nie dożył | Emil Fica | Grał w BSV | 1946 – wrócił do Polski i zagrał w Ruchu |
|
Eryk Tatuś – bramkarz klubu przed wojną i w czasie wojny Po wybuchu wojny, 2 września 1939 roku niemieckie władze okupacyjne zlikwidowały klub i na jego miejsce powołały
Bismarckhütter Ballspiel Club
(później Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V), gdzie dalej grała część przedwojennych piłkarzy Ruchu. W realiach
III Rzeszy
górnośląscy piłkarze (w przeciwieństwie do piłkarzy na pozostałych obszarach
II RP
) mogli grać w piłkę, żadnych przeciwwskazań do kontynuowania przez nich karier sportowych nie widział też przedwojenny selekcjoner reprezentacji Polski –
Józef Kałuża
[65]. Delegalizacja Ruchu nie była zjawiskiem jednostkowym, urzędowo skasowano wówczas polskie nazewnictwo górnośląskich klubów a Ruch powrócił do nazwy i tradycji
BBC
z którym przeprowadził fuzję w 1923 roku i z którym także przed tą datą łączyły go postacie niektórych założycieli i piłkarzy (będących członkami BBC przed powstaniem Ruchu)[66]. Pierwszy mecz pod niemieckimi rządami rozegrano na byłym polskim Górnym Śląsku 1 października 1939[67]. Wkrótce po tym wydarzeniu władze III Rzeszy uznały, że stare niemieckie nazwy górnośląskich klubów przywrócone 2 września nadal kojarzą się za bardzo z polskością, bowiem kluby te przystąpiły w latach 1923-1924 do polskiego GZOPN. Przeprowadzono więc wówczas ponownie odgórną akcję zmieniania nazw klubów, co zbiegło się z wydaniem dekretu o likwidacji wszelkich przejawów polskości na Śląsku (8 października 1939)[68]. W jej efekcie
Bismarckhütter Ballspiel Club
przemianowany został
12 listopada
1939
roku na Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V (pełna nazwa) a zwany był przez prasę także SVg Bismarckhütte, Bismarckhütter SV 99 lub BSV 1899[69]. Nazwa ta nawiązywać miała do tradycji klubu Turnverein Jahn 1899, rozwiązanego w 1922 roku przez polską administrację. Pod taką właśnie nazwą klub rozegrał swój pierwszy "wojenny" mecz
19 listopada
1939 r z Turn- und Sportverein Lipine (1:2). W składzie BSV zagrali wówczas tacy piłkarze jak:
Walter Brom
,
Karol Dziwisz
, Emil Dziwisz, Fryderyk Skrzypiec, Emil Fica,
Ewald Urban
,
Teodor Peterek
,
Ernest Wilimowski
czy
Gerard Wodarz
– wszyscy oni bronili barw Ruchu w I lidze polskiej przed wybuchem II wojny światowej. Pierwszą bramkę na boiskach III Rzeszy zdobył dla klubu
Teodor Peterek
– a więc najskuteczniejszy napastnik polskiej przedwojennej ekstraklasy. Później poza wymienionymi w BSV grali także
Eryk Tatuś
,
Edmund Giemsa
, Walter Panchyrz i Józef Przecherka – piłkarze którzy także zdobywali wcześniej z Ruchem tytuły mistrza Polski[70]. Nie można zapominać, że polska cześć
Górnego Śląska
została wcielona do
III Rzeszy
, stając się integralną częścią państwa niemieckiego. Wraz z niemiecką władzą do zarządu Ruchu powrócili ludzie związani z
BBC
. Ewald Czech – który był już na początku lat 20. prezesem BBC – został nowym prezesem klubu. W listopadzie 1939 kierownikiem sportowym BSV został natomiast
Józef Sobota
– były reprezentant Polski i honorowy członek Ruchu. W latach 1939-1945 przepadło wiele pamiątek związanych z Ruchem (za ich posiadanie groziła kara śmierci), lista zaginionych trofeów obejmuje m.in. 19 pucharów[71]. Wśród utraconych trofeów figuruje też Puchar Ministra Spraw Zagranicznych, uzyskany przez klub na własność w 1936 roku[72]. Występy w rozgrywkach niemieckichW marcu 1940 rozpoczęły się na obszarze dawnego polskiego Śląska kwalifikacje do śląskiej gauligi – najwyższej klasy rozgrywkowej. Kwalifikację uzyskać mogły tylko dwie drużyny z byłego polskiego Śląska (1.FC zaliczono do niej od razu jako klub niemiecki), BSV 1899 nie zdołał wówczas awansować. Awans do górnośląskiej gauligi (GL Oberschlesien) wywalczono w
1941
r. i w następnym sezonie 1941/42 klub zajął w tych rozgrywkach 2. miejsce, tuż za
Germanią Königshütte
, odnosząc m.in. wysokie zwycięstwo nad 1.FC Kattowitz 13:0[73]. Klub nie był jednak w stanie uchronić piłkarzy przed powołaniami do
Wehrmachtu
i pod koniec 1941 stracił Gerarda Wodarza i Ewalda Urbana. Powołania otrzymali też inni podstawowi zawodnicy klubu: Teodor Peterek, Edmund Giemsa i Emil Dziwisz[72]. W sezonie
1942/1943
"ex-Niebiescy" zajęli 4. miejsce. Rok później, w sezonie
1943/44
piłkarze BSV stanęli ponownie przed szansą wywalczenia mistrzostwa Górnego Śląska, przegrali jednak w decydującym o tytule spotkaniu 1:2 z
Germanią Königshütte
i nie udało się przerwać dominacji "Zielonych Koniczynek" (Germanii/AKS-u). W sezonie
1943/44
w klubie grali jeszcze tacy przedwojenni piłkarze jak: Eryk Tatuś, Karol Dziwisz, Emil Fica czy sporadycznie Gerard Wodarz (będąc na przepustkach z Wehrmachtu). Z kolei tacy piłkarze jak Alojzy Dzielong, Bernard Morys czy Andrzejewski decydowali o grze Ruchu po zakończeniu II wojny światowej. W sezonie
1944/45
w barwach klubu występowali już niemal wyłącznie juniorzy, w 1944 roku zadebiutował w drużynie Gerard Cieślik, który wkrótce także powołany został do Wehrmachtu. Z powodu problemów z rekrutacją do armii, władze III Rzeszy wysyłały powołania także osobom posiadającym najniższą IV kategorię
"Volkslisty"
(DVL) a nawet osobom nie urodzonym na Górnym Śląsku (gdzie wpis na
DVL
był obowiązkowy) lub nie figurujących wcale na DVL. W efekcie tego przymusowego werbunku wielu Górnoślązaków dezerterowało z Wehrmachtu w następstwie czego stanowili oni około 40% Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
20 stycznia
1945
BSV miało grać z Turn- und Sportverein Lipine (
Naprzód Lipiny
), jednak spotkanie prawdopodobnie już się nie odbyło. Ostatnia runda rozgrywek gauligi z udziałem BSV odbyła się więc 14 stycznia 1945 roku. W swoim ostatnim meczu BSV zremisował 1:1 z TuS Charley a w składzie klubu wystąpili niemal wyłącznie zawodnicy rezerwowi, pozostali odbywali bowiem służbę w
Wehrmachcie
. 27 stycznia na Górny Śląsk wkroczyła Armia Czerwona i klub został zlikwidowany[74]. Reaktywacja i funkcjonowanie klubu w powojennych realiach (1945-1956) Odbudowa w państwie komunistycznym (1945-1948)Franciszek Wiza, działacz klubu 27 lutego 1945 roku w świetlicy klubu, pod trybunami stadionu, odbyło się "informacyjne zebranie działaczy byłego Ruchu", które zorganizował przedwojenny działacz "Niebieskich" – Franciszek Wiza. Wówczas wyłoniono "tymczasowy komitet sportowy" a nowym-starym prezesem został Feliks Kurcz. Natomiast walne zebranie członków odbudowującego się klubu zorganizowano 4 marca 1945 roku w kasynie hutniczym w
Chorzowie Batorym
. Pierwszy powojenny mecz "Niebiescy" rozegrali 15 marca tego samego roku na tzw. "Kresach" (boisko treningowe). Były to
derby Chorzowa
, w których Ruch zremisował z
AKS-em
2:2[75]. Spotkanie nie mogło odbyć się na stadionie Ruchu, stacjonowała bowiem na nim aż do 31 listopada 1945
Armia Czerwona
. Później nowe władze przekazały go RKS Batory i Ruch musiał dopiero walczyć o jego zwrot. Problemy z boiskiem i pieniędzmi pojawiły się już w chwili reaktywacji klubu. Okolicznościowe mecze z
Wisłą Kraków
i
Polonią Bytom
, z okazji obchodów 25-lecia klubu, "Niebiescy" także musieli rozgrywać na boisku treningowym, tzw. "Kresach"[76]. Piłkarze Ruchu w 1945 roku Po wojnie w Ruchu działali ci sami ludzie. Bernard Skop i Edward Superniok byli przecież współzałożycielami Ruchu. Jan Broll, Franciszek Wiza (inicjator reaktywacji) i Józef Wieczorek otrzymali tytuł honorowego członka Ruchu już w 1930 roku. Przedwojenny piłkarz i działacz klubu – Wilhelm Kałuża – namawiał wtedy powracających na
Górny Śląsk
byłych piłkarzy Ruchu do wznowienia karier sportowych. Wielu przedwojennych piłkarzy klubu przebywało jednak poza granicami Polski. 8 kwietnia 1945 w pierwszym meczu nowego powojennego sezonu w składzie Ruchu zagrali (z Pogonią Nowy Bytom): Walter Brom, Karol Dziwisz i Alojzy Dzielong a więc podstawowi piłkarze BSV[77]. W 1945 roku piłkarze Ruchu zakwalifikowali się do klasy A.
16 stycznia
1946
roku Ruch jako jedyny klub na
Górnym Śląsku
głosował za reaktywacją Ligi[78]. Do wznowienia rozgrywek ligowych jednak nie doszło, zaś w rozgrywkach o mistrzostwo Górnego Śląska w sezonie 1945/46 Ruch zajął dopiero 5 miejsce. Ten pierwszy powojenny sezon klub grał głównie juniorami. Lepsze wyniki Ruch zaczął uzyskiwać gdy zaczeli powracać do kraju jego przedwojenni piłkarze. Powrócili nawet piłkarze decydujący o grze Ruchu w latach 30., tacy jak
Gerard Wodarz
czy
Teodor Peterek
, z racji ich wieku występy te miały jednak tylko wymiar symboliczny. W pierwszych latach po wojnie piłkarze Ruchu rozgrywali wiele spotkań towarzyskich w celu pozyskania dodatkowych źródeł finansowania klubu. Pomocy klubowi odmawiał bowiem nowy, zdominowany przez komunistów, zarząd
Huty Batory
(przedwojennego sponsora klubu). Ruch – jako ostatni przedwojenny mistrz kraju – był jednak pożądanym rywalem i otrzymywał wiele propozycji meczów towarzyskich a sytuacja klubu ustabilizowała się[79]. Dr Walenty Stateczny, drugi powojenny prezes klubu W 1947 roku Ruch wywalczył tytuł mistrza Górnego Śląska. W
1948
roku wznowiono ogólnokrajowe rozgrywki w piłce nożnej na szczeblu I ligi, do których "Niebiescy" zakwalifikowali się m.in. po wygranym dwumeczu z
Widzewem Łódź
11:1 i 9:1. W czasie rozgrywek o awans do reaktywowanej ligi karierę piłkarską zakończył
Gerard Wodarz
. Ruch był jednym z głównych inicjatorów reaktywowania I ligi piłkarskiej[80]. Pierwszy ligowy mecz po wojnie Ruch rozegrał 13 marca 1948 z
Garbarnią Kraków
(1:0), przy widowni około 20 tysięcy kibiców. 30 maja 1948 roku Ruch zwyciężył Widzew Łódź 13:1 odnosząc tym samym najwyższe zwycięstwo w powojennej polskiej ekstraklasie. Rundę wiosenną klub zakończył na 1. pozycji, przed
Cracovią
(mając identyczny dorobek punktowy)[81]. Ostatecznie w pierwszym powojennym sezonie Ruch uplasował się na 3. miejscu w lidze. W klubie grał już wtedy
Gerard Cieślik
– przyszły dwukrotny król strzelców ligowych. W zrzeszeniu Unia (1949-1956)Piłkarze Ruchu pod szyldem Unii. Mistrzowie Polski 1953 W marcu 1949 roku klub sportowy Ruch stracił swoją podmiotowość prawną stając się (zresztą wbrew pierwotnej decyzji członków klubu[75]) kołem sportowym w zrzeszeniu Chemik tworzącym się przy Związku Zawodowym Chemików. Polityczna akcja łączenia klubów rozpoczęła się na Górnym Śląsku już w listopadzie 1948 roku[82]. Regulacje te wymusiło państwo komunistyczne i miały one charakter odgórny i powszechny[83]. Zostały nawet oficjalnie usankcjonowane uchwałą
Biura Politycznego PZPR
12 października 1949 roku[84]. W kwietniu tego roku odgórna koncepcja uległa pewnej modyfikacji i nazwę zrzeszenia władze
GKKF
zmieniły na Unia. Wówczas też wszystkie koła sportowe zrzeszenia musiały zmienić swą nazwę na Unia. Mecz Ruchu z Dynamem Kijów, 1.11.1954 Likwidacja autonomii klubów piłkarskich i podporządkowanie ich państwowym zrzeszeniom sportowo-zakładowym miała na celu ściślejsze kontrolowanie ich poczynań. Wpisywała się też doskonale w proces stalinowskiej unifikacji wszelkich przejawów życia społecznego[85]. Sport stał się narzędziem komunistycznej propagandy[83]. 1 marca 1955 roku zezwolono byłym klubom na powrót do oryginalnych nazw. Od kwietnia 1955 chorzowskie koło zrzeszenia Unia występowało już więc pod częściowo prawdziwą nazwą Unia-Ruch. Nazwę zrzeszenia Ruch mógł odrzucić dopiero w październiku 1956, w związku z tzw.
odwilżą październikową
. Dopiero wtedy wydano bowiem dekret o zgodzie na powrót byłych klubów do swojej podmiotowości prawnej[86]. Rok
1949
z racji przeształceń strukturalnych i nie uzyskania zgody PZPN na zaangażowanie trenera Fogla – pracującego z "Niebieskimi" przed wybuchem II wojny światowej – był dla klubu bardzo ciężki, zdołał on jednak utrzymać miejsce w ekstraklasie. W kolejnych sezonach piłkarze zdobywali już najwyższe krajowe trofea. W
1950
"Niebiescy" zdobyli tytuł wicemistrza Polski, tracąc szanse na tytuł mistrzowski dopiero w ostatniej kolejce. Rok później jako pierwszy śląski klub zdobyli
Puchar Polski
i tym samym zgodnie z decyzją
PZPN
podjętą przed rozpoczęciem sezonu, Mistrzostwo Polski[87]. W skróconych rozgrywkach sezonu
1952
Ruch zajął pierwsze miejsce w swojej grupie I ligi[88]. W finale mistrzostw spotkał się w dwumeczu z
Polonią Bytom
. 9 listopada próbowano rozegrać pierwszy mecz, którego gospodarzem był Ruch, jednak wcześniejsza zamieć śnieżna uniemożliwiła rozgrywanie normalnych zawodów i rozegrano spotkanie towarzyskie, które zakończyło się wynikiem 2:2[89]. 13 listopada drużyny spotkały się ponownie, Ruch wygrał bardzo wysoko, bo 7:0, bohaterem meczu uznano zaś grającego trenera "Niebieskich" –
Ewalda Cebulę
. W rewanżu rozgrywanym w Bytomiu piłkarze Ruchu uzyskali remis 0:0 i obronili tym samym tytuł mistrzowski[90]. Gerard Cieślik – zdobywca największej liczby bramek dla Ruchu W sezonie
1953
rywalizacja o tytuł mistrzowski odbywała się już zwykłym ligowym trybem. Piłkarze Ruchu wywalczyli tytuł kilka kolejek przed końcem sezonu, ponosząc tylko jedną porażkę i tracąc w 22 meczach zaledwie 14 bramek (z czego tylko 3. na własnym stadionie)[88]. Zdobyli też największą w historii polskiej ekstraklasy pulę punktów (86.36% punktów możliwych do zdobycia)[91]. W
1954
"Niebiescy" mogli zdobyć czwarte z rzędu mistrzostwo Polski, jednak remis 1:1 z
Gwardią Warszawą
w ostatniej kolejce oznaczał, że rozgrywki ligowe na pierwszym miejscu ukończyła
Polonia Bytom
zostając tym samym drugim w historii mistrzem Polski z Górnego Śląska. Postawa Gwardii w ostatnim meczu sezonu miała być rzekomo karą za wysoką wygraną Ruchu w meczu towarzyskim z
Dynamem Kijów
5:0 (
1 listopada
1954, bramki: Pohl 29, Cieślik 57, 88, Suszczyk 66, Alszer 79). Do spotkania ze zdobywcą Pucharu ZSRR doszło w ramach Miesiąca Pogłębienia Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[92]. Dynamowcy przyjechali do Polski rozegrać mecze z Gwardią Warszawa, ŁKS-em Łódź i Ruchem. Celem tej propagandowej wizyty było "powiększenie umiejętności" polskich piłkarzy[93]. Wysokie zwycięstwo Ruchu, odniesione w sytuacji remisu
Gwardii
(1:1) i porażki
ŁKS
(3:5) prasa sportowa starała się zatuszować, w
Przeglądzie Sportowym
informacje o tym prestiżowym meczu pojawiły się dopiero na ostatniej stronie[94] a relacja skupiała się na krytykowaniu poczynań piłkarzy Ruchu[95]. Do sukcesów klubu w omawianym okresie przyczynili się tacy piłkarze jak: Gerard Cieślik, Ryszard Wyrobek, Edward Szymkowiak, Henryk Bartyla, Jerzy Bomba, Franciszek Tim, Henryk Alszer, Jan Przecherka, Eugeniusz Kubicki, Ewald Cebula, Czesław Suszczyk, Eugeniusz Pohl czy Hubert Pala. Stracona dekada (1957-1966)Piłkarze Ruchu w meczu z Gwardią Warszawa W omawianym okresie klub zaledwie dwukrotnie znalazł się na ligowym podium. Przyczyną takich wyników był nie tylko niewielki budżet klubu, ale przede wszystkim odgórne zarządzenia władz państwowych. Piłkarze Ruchu zatrudniani na etatach hutniczych zarabiali znacznie mniej niż piłkarze licznych na Górnym Śląsku klubów górniczych. Dysproporcje były na tyle poważne, że nawet w niewielkich górniczych klubach występujących w niższych ligach zarobki piłkarzy były wyższe niż w Ruchu[96]. W 1960 roku Ruch zdobył tytuł mistrzowski mając tylko 14. zawodników, z których aż jedenastu urodziło się w Chorzowie. Zdobywając tytuł mistrzowski z tak nielicznym składem Ruch ustanowił nie pobity po dziś dzień rekord polskiej ekstraklasy[97]. Zespół w mistrzowskim sezonie prowadził znany z pracy w Legii czy Górniku trener Janos Steiner[98]. Pomimo zdobycia tytułu mistrza Polski, klub nie zagrał w
Pucharze Mistrzów
– zastąpił go Górnik Zabrze. W kilku kolejnych sezonach klub zajmował miejsca w czołówce tabeli jednak tylko w sezonie
1962/1963
liczył się w walce o tytuł mistrzowski. Dotarł także do finału
Pucharu Polski
, ulegając przy największej widowni w dziejach tych rozgrywek (70 000)
Zagłębiu Sosnowiec
na
Stadionie Śląskim
(0:2). Właśnie w 1963 roku Ruch zadebiutował w europejskich pucharach (Puchar Rappana/Intertoto). Ryszard Wyrobek, bramkarz klubu w latach 1945-1962 Gra w Ruchu w całym omawianym okresie oznaczała jednak dla piłkarzy, że otrzymywali pensje hutnicze – znacznie niższe od górniczych. W sezonie
1963/1964
przyczynę złych wyników druzyny piłkarskiej upatrywano właśnie w różnicy między zarobkami w branży górniczej i hutniczej. Trener Augustyn Dziwisz, pomimo, iż trenował hutniczy Ruch, pobierał górniczą pensję (dzięki temu, że pracował wcześniej w
Górniku Zabrze
czy
Rapidzie Wełnowiec
a więc klubach górniczych). Dysproporcja w zarobkach trenera i piłkarzy miała być przyczyną konfliktów w drużynie. Elementem tego konfliktu miała być pokazowa porażka piłkarzy 0:8 z Polonią Bytom, do jakiej doszło we wrześniu 1964 roku[99]. W kolejnych sezonach
1964/1965
i
1965/1966
"Niebiescy" zaliczali się do klubów walczących o utrzymanie w lidze. W sezonie 1965/66 klub zajął dopiero 11 miejsce – najgorsze od 1928 roku. Stopniowo – dzięki działaniom nowego prezesa Trzcionki – sytuacja finansowa klubu zaczęła się poprawiać[100]. W trzecim z rzędu słabym sezonie w ekstraklasie (
1965/1966
) klub osiągnął wynik uznany za sensacyjny – pokonał seryjnego mistrza Polski,
Górnika Zabrze
w stosunku 5:1. Była to najwyższa ligowa porażka zabrzan w latach 60., poniesiona dodatkowo w sezonie, w którym klub ten po raz czwarty z rzędu zdobył mistrzostwo Polski[101]. Zwycięstwo to wskazywało, że Ruch wychodził z kryzysu. Na początku 1965 roku klub pozyskał
Edwarda Hermana
i
Józefa Gomolucha
, w 1966 roku trenerem został zaś
Teodor Wieczorek
. Pod kierownictwem nowego prezesa klub dokonywać zaczął transferów, zmianie uległ więc skład drużyny i proporcje między wychowankami a zawodnikami ściąganymi z innych klubów. Po raz pierwszy w historii klubu w jego kadrze wychowankowie byli w mniejszości. Występy w europejskich pucharach (1967-1976)Zmiany w składzie, zatrudnienie trenera Wieczorka oraz polepszenie się sytuacji finansowej, przyczyniły się do uzyskiwania przez klub lepszych wyników sportowych. W sezonie
1966/67
w składzie pojawili się tacy piłkarze jak Jan Rudnow czy
Bronisław Bula
a klub znalazł się po raz 16. na ligowym podium. W 1967 roku Ruch zagrał po raz drugi w Pucharze Rappana/Intertoto zdobywając główne trofeum i wygrywając wszystkie spotkania[102]. Ruch Chorzów – Frem Kopenhaga w Pucharze Intertoto. 1967 rok W sezonie
1967/68
Ruch odzyskał tytuł mistrzowski kończąc serię pięciu z rzędu zwycięstw Górnika. Trzon drużyny trenowanej przez Teodora Wieczorka stanowili wówczas tacy piłkarze jak:
Bronisław Bula
,
Edward Herman
,
Antoni Piechniczek
, Henryk Pietrek,
Antoni Nieroba
,
Bernard Bem
,
Eugeniusz Faber
,
Zygmunt Maszczyk
,
Eugeniusz Lerch
, Jan Rudnow,
Józef Janduda
. Na
Stadionie Śląskim
przy widowni 80 tys. kibiców w decydującym o tytule mistrzowskim meczu Ruch pokonał Górnika Zabrze 3:1. Jeszcze w tym samym sezonie również na Stadionie Śląskim Ruch uległ jednak Górnikowi w finale Pucharu Polski 0:3[103]. Pomimo zdobycia 10. w historii tytułu mistrzowskiego, klub ponownie nie mógł wystąpić w Pucharze Mistrzów. Przyczyną była interwencja
PRL
w Czechosłowacji i związana z nią decyzja PZPN o wycofaniu polskich klubów z europejskich pucharów. W 1969 roku do Ruchu trafił
Joachim Marx
– uznawany za jednego z najlepszych polskich napastników. Transfer udało się sfinalizować dzięki zaangażowaniu prezesa Ryszarda Trzcionki i pozyskaniu przez niego dodatkowych środków finansowych ze Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali[104]. W sezonie
1968/69
Ruch nie zdołał obronić tytułu, zajmując 6 miejsce w tabeli a z klubu odszedł trener Wieczorek. W
1969/70
pod wodzą najpierw Jerzego Nikiela a następnie Tadeusza Forysia, klub wywalczył wicemistrzostwo Polski i dotarł do finału
Pucharu Polski
, przegrywając ponownie na
Stadionie Śląskim
z
Górnikiem Zabrze
. W kolejnym
sezonie
zespół trenowany przez Forysia zajął jednak tylko 5 miejsce w lidze, odpadając w półfinale Pucharu Polski po rzutach karnych z Górnikiem Zabrze, a obowiązki zdymisjonowanego szkoleniowca przejął w czerwcu "na okres tymczasowy"
Hubert Pala
. Ruch Chorzów – mistrz Polski 1968 Po zatrudnieniu czechosłowackiego szkoleniowca –
Michala Vičana
– "Niebiescy" zaczęli osiągać coraz lepsze rezultaty. W pierwszym sezonie pracy
1971/1972
zajął on wraz z drużyną 4 miejsce w lidze. Ruch przegrał także po raz trzeci z rzędu z Górnikiem Zabrze w Pucharze Polski, tym razem znowu w półfinałe tych rozgrywek. Trener odsuwał stopniowo od pierwszego składu starszych piłkarzy, którzy zdobyli dla klubu mistrzostwo w 1968 roku:
Antoniego Nierobę
,
Antoniego Piechniczka
,
Eugeniusza Fabera
, Henryka Pietrka czy
Józefa Gomolucha
. W sezonie
1972/1973
klub sięgnął po wicemistrzowstwo Polski. W sezonie
1973/74
"Niebiescy", sięgnęli natomiast po Mistrzostwo Polski (na 3 kolejki przed końcem sezonu), Puchar Polski oraz jako pierwszy polski klub dotarli do ćwierćfinału
Pucharu UEFA
. W ćwierćfinale ulegli po dogrywce późniejszemu triumfatorowi
Feyenoordowi Rotterdam
. W następnym sezonie
1974/75
klub obronił tytuł mistrzowski a także zadebiutował w
Pucharze Europy
, dochodząc do ćwierćfinału tych rozgrywek. W połowie lat 70' za najlepszych piłkarzy klubu uznawani byli:
Bronisław Bula
,
Zygmunt Maszczyk
i
Joachim Marx
. Podstawową jedenastkę mistrzów Polski stanowili ponadto w tym czasie:
Piotr Czaja
,
Piotr Drzewiecki
,
Marian Ostafiński
,
Józef Kopicera
,
Jerzy Wyrobek
, Konrad Bajger, Józef Bon i
Jan Benigier
. W sezonie
1975/76
ze stanowiska musiał zrezygnować twórca sukcesów klubu w omawianym okresie – prezes Ryszard Trzcionka. W 1975 roku klub zdobył jeszcze tytuł mistrza jesieni, ale ostatecznie zajął w lidze 4 miejsce, nie kwalifikując się do europejskich pucharów. Jeszcze pod koniec kwietnia odszedł z klubu trener
Michal Vičan
, a w ostatnich 6. kolejkach ligowych zespół prowadził Rudolf Kapera[105]. Ostatnie lata PRL-u (1977-1989)W sezonie
1976/77
ponownie zła sytuacja finansowa była główną przyczyną tego, że silny personalnie zespół, posiadający w składzie takich piłkarzy jak:
Piotr Czaja
,
Marian Ostafiński
,
Piotr Drzewiecki
,
Jerzy Wyrobek
, Albin Wira,
Bronisław Bula
, Jan Rudnow, Krystian Walot,
Jan Benigier
zajął najgorsze miejsce w historii swoich dotychczasowych występów w I lidze – 13. Rok później klub uplasował się jeszcze niżej, kończąc rozgrywki na 14 miejscu. Porażki w lidze były w trakcie trwania tego sezonu przyczyną zmiany trenera. Zespół po raz kolejny objął
Teodor Wieczorek
. Między 19. a 26. kolejką Ruch nie potrafił odnieść zwycięstwa, spadając z 9. na 16. miejsce w tabeli. W ostatnich czterech kolejkach sezonu klub odniósł jednak komplet zwycięstw i zachował miejsce w ekstraklasie. Sezon
1977/78
był niezwykle trudny dla wszystkich górnośląskich klubów. Po zakończeniu sezonu 1977/78 prasa formułowała pod adresem klubu oskarżenia o nieuczciwość, które stały się powodem rezygnacji z funkcji trenera przez Teodora Wieczorka. Nowym szkoleniowcem został
Leszek Jezierski
, zwany "Napoleonem"[106]. Pod kierownictwem Jezierskiego, dzięki lepszemu bilansowi bezpośrednich spotkań z Widzewem Łódź, klub zdobył 13. w historii tytuł mistrza Polski. Sukces ten uznano wówczas za formę sportowej odpowiedzi na zarzuty prasy z poprzedniego sezonu. W kolejnych sezonach klub osiągał jednak jeszcze gorsze rezultaty. W
1981
roku stracił trenera Piechniczka, który wybrał pracę z reprezentacją (z którą zdobył 3. miejsce na MŚ w Hiszpanii). Po wybuchu stanu wojennego powołanie do wojska (czyli do Legii) otrzymał Andrzej Buncol – uznawany za jednego z najwybitnejszych polskich piłkarzy lat 80. W efekcie w sezonie 1981/82 klub ponownie walczył o utrzymanie w ekstraklasie, zajmując podobnie jak w 1978 roku dopiero 14 miejsce. Krzysztof Warzycha. Król strzelców ekstraklasy
1988/89
w barwach Ruchu W latach 80. jedynym sponsorem klubu była Huta Batory, która nie była w stanie konkurować z całymi gwarectwami węglowymi wspierającymi takie kluby jak
Górnik Zabrze
czy
GKS Katowice
. Klub był niedoinwestowany, pozostając jednym z najbiedniejszych pierwszoligowców. Działo się tak w sytuacji, gdy inne kluby z konurbacji górnośląskiej należały do ligowych potentatów[107]. Ruch tracił piłkarzy uznawanych za niezwykle utlentowanych i perspektywicznych na rzecz najsilniejszych klubów lat osiemdziesiątych: Legii (Buncola) i Górnika (Wandzika). W sezonie 1985/86 klub ustanowił własny rekord – 10 spotkań ligowych bez strzelonej bramki. Dzięki przewadze punktowej uzyskanej jesienią klub nie był jednak zagrożony spadkiem. Następny sezon był trzecim w przeciągu dekady, który klub zakończył na 14 miejscu w lidze i pierwszym w historii klubu, który zakończył się jego spadkiem z ekstraklasy. Aż do sezonu
1986/87
Ruch Chorzów był jedyną drużyną, która rywalizowała we wszystkich oficjalnych rozgrywkach o Mistrzostwo Polski w I lidze. Jednak po przegranej w barażach o utrzymanie z
Lechią Gdańsk
(1:2 i 1:2) "Niebiescy" spadli z Ekstraklasy. Sezon
1987/88
klub zakończył na 1. miejscu w II lidze, awansując z powrotem do ekstraklasy. W
sezonie 1988/89
Ruch jako beniaminek i jeden z biedniejszych klubów ligowych zdobył tytuł Mistrza Polski[108] wcześniej udało się tego dokonać tylko Cracovii (1937). Ponad połowę składu Ruchu stanowili wówczas wychowankowie[109]. W drużynie grali m.in.:
Mieczysław Szewczyk
,
Dariusz Gęsior
i
Krzysztof Warzycha
. Lata 1990-2003 W dobie przemian ustrojowych (1990-1995)Lata 90. czyli okres po tzw. reformach ustrojowych, to dla chorzowskiego klubu okres kłopotów finansowych, pieniądze z transferu
Krzysztofa Warzychy
do
Panathinaikosu Ateny
szybko się skończyły, a zespół jako obrońca tytułu Mistrza Polski
sezon 1989/1990
zakończył zaledwie na 12. miejscu w tabeli, a następny na jeszcze niższej 13. pozycji. W sezonie
sezonie 91/92
"Niebiescy" zaliczali się już do ligowej czołówki kończąc rozgrywki na 5. pozycji. W następnym sezonie klub zajął jeszcze wyższą – 4. pozycję, podczas gdy rezerwy doszły do finału PP, gdzie przegrały z
GKS Katowice
, który zdobył swój trzeci
Puchar Polski w piłce nożnej
. Kolejny sezon to 7. miejsce. W sezonie
1994/95
Ruch zakończył ligowe rozgrywki na 17. miejscu i drugi raz w historii chorzowianie zostali zdegradowani do II ligi. Od awansu do trzeciego w historii klubu spadku z ekstraklasy (1996-2003)Pobyt w II lidze trwał jak za pierwszym razem tylko jeden sezon i z 2. miejsca (za
Odrą Wodzisław
) pod kierownictwem trenera
Jerzego Wyrobka
klub awansował do Ekstraklasy, zdobywając także Puchar Polski (
1995/96
). Piłkarze nie potwierdzili wysokiej dyspozycji w sezonie 1996/1997 zajmując 14. miejsce w tabeli. Mając tyle samo punktów co
GKS Bełchatów
Ruch uchronił się przed spadkiem dzięki lepszej różnicy bramek i lepszemu bilansowi bezpośrednich spotkań (w dwumeczu dwa razy 2:0). W kolejnym sezonie (1997/1998) Niebiescy osiągneli 6 miejsce a koronę króla strzelców ekstraklasy z 14 golami zdobył
Mariusz Śrutwa
. W
1998
klub awansował do finału
Pucharu Intertoto
– gdzie przegrał dwumecz z
FC Bologna
(0:1,0:2). Sezon 1998/1999 Niebiescy skończyli na 10. pozycji w tabeli. W sezonie
1999/2000
Ruch po raz ostatni w swojej historii uplasował się na ligowym podium, przegrywając walkę o tytuł mistrzowski z Polonią Warszawa (Ruch był mistrzem jesieni). Klub przegrał także walkę o tytuł wicemistrzowski z Wisłą Kraków, przegrywając w ostatniej kolejce z Odrą Wodzisław 2:3. W dwóch kolejnych sezonach w ekstraklasie klub zajmował odpowiednio 6. i 7. miejsce kwalifikując się do tzw. grupy mistrzowskiej. Występy w II lidze (2003-2007)Zdecydowany kryzys w klubie nastąpił w sezonie
2002/2003
kiedy to "Niebiescy" po raz trzeci w historii spadli do II ligi. Nie udało się powrócić w ciągu jednego roku (tak jak poprzednio) do ekstraklasy. Narastające długi uniemożliwiły wypłatę wynagrodzeń piłkarzom, którzy masowo opuszczali klub. PZPN zakazał wykonywania transferów, a dług przekroczył 7 mln zł[]. Sezon
2003/2004
Ruch ukończył na 11. miejscu i po raz pierwszy w historii "Niebieskim" groziło zdegradowanie do
III ligi
. Po spotkaniach barażowych ze
Stalą Rzeszów
(1:1 i 2:0) klub utrzymał jednak miejsce w II lidze. W następnym sezonie długi Ruchu sięgnęły 11 mln zł[], a z funkcji prezesa klubu zrezygnował Krystian Rogala. Klub zamieniono w Sportową Spółkę Akcyjną i pozyskano nowego sponsora. Po warunkowym uzyskaniu licencji na grę w II lidze, początkowe mecze rozgrywane były bez udziału publiczności, a potem z ograniczoną widownią, a długi przekroczyły 15 mln zł[]. Jesienią
2005
roku stworzono nową sportową
spółkę akcyjną
, na czele której stanął Mariusz Klimek, a klub miał się włączyć w walkę o awans do I ligi, jednak ostatecznie zajął 14. pozycję i dopiero po barażach ze
Zniczem Pruszków
(4:2 i 0:2) utrzymał się w drugiej lidze. Katarzyna Sobstyl – prezes klubu od 2006 W kolejnym sezonie 2005/2006 zespół zajął siódme miejsce w II lidze. W
sezonie 2006/2007
odszedł z klubu Mariusz Śrutwa, skład uzupełniono kilkoma nowymi zawodnikami, mającym już za sobą wystepy w I lidze, a nawet reprezentacji Polski (
Tomasz Sokołowski I
). Rundę jesienną klub zakończył na pierwszej pozycji w ligowej tabeli (z równą liczbą punktów co
Zawisza Bydgoszcz
(mecz bezpośredni 2:0 wygrali "Niebiescy"; później Zawisza wycofał się z rozgrywek). Za sensację uznana została wygrana 2:1 z ówczesnym liderem Orange Ekstraklasy i wicemistrzem Polski
Wisłą Kraków
na jej własnym stadionie w 1/8 finału
Pucharu Polski
. W rundzie wiosennej zawodnicy klubu wywalczyli awans do
Orange Ekstraklasy
, wygrywając po raz drugi w historii klubu rozgrywki II ligi. EkstraklasaPiłkarze Ruchu świętujący awans do finału Pucharu Polski Ruch Chorzów od
sezonu 2007/2008
miał ponownie występować w ekstraklasie, lecz w dniu
18 lipca
2007
Komisja Odwoławcza ds. Licencji
Polskiego Związku Piłki Nożnej
odmówiła przyznania pierwszoligowej licencji klubowi i Ruch miał zagrać w danym sezonie ponownie w II lidze. Ruch odwołał się od tej decyzji.
23 lipca
2007
klubowi przyznano ostatecznie licencję na grę w I lidze. Do klubu zostali sprowadzeni
Lilo
,
Pavol Baláž
,
Martin Fabuš
i
Toni Golem
. Klub opuścili natomiast
Piotr Ćwielong
oraz Grzegorz Misiura, który został zawodnikiem
Polonii Słubice
. Rundę jesienną Niebiescy zakończyli na 11 miejscu. W przerwie rozgrywek doszło do wielu transferów a drużynę opuścili: Mikulenas, Lilo, Bonk, Klaczka, Sokołowski i Łudziński. Zastąpiono ich takimi zawodnikami jak: Nowacki, Pilarz, Grodzicki, Brzyski czy wypożyczony do końca sezonu z Wisły Kraków – Ćwielong. Zmiany w składzie doprowadziły do poprawy wyników uzyskiwanych przez klub. Przy 41 tys. widowni na
Stadionie Śląskim
"Niebiescy" pokonali
Górnik Zabrze
3:2 a potem na wyjeździe pokonali
Koronę Kielce
2:0. W 24 kolejce Ruch przegrał z liderem
Wisłą Kraków
0:2. Porażka ta była już trzecią z rzędu w lidze. Przyszło jednak przełamanie i wygrana z
Odrą Wodzisław
3:2, a następnie remisy z
Polonią Bytom
(1:1),
Legią Warszawa
(0:0),
ŁKS-em Łódź
(1:1), a na zakończenie wygrana 4:0 z
Jagiellonią Białystkok
. Rozgrywki Ruch zakończył na 10. miejscu. Mecz Ruchu z Jagiellonią, 8.11.2009 | Przywitanie piłkarzy Ruchu z publicznością |
Przywitanie piłkarzy Ruchu z publicznością Defensywa Ruchu
| Szarża Marcina Zająca |
Szarża Marcina Zająca | Wojciech Grzyb i Gabor Straka |
Wojciech Grzyb i Gabor Straka | Rzut rożny w polu karnym "Jagi" |
Rzut rożny w polu karnym "Jagi" W przerwie letniej klub pozyskał na zasadzie wolnych transferów zawodników takich jak:
Marcin Zając
czy
Maciej Scherfchen
. W efekcie klub osiągał dobre wyniki w rundzie jesiennej, kończąc ją na 8. miejscu w tabeli. 4 grudnia 2008 roku klub debiutował na giełdzie, kryzys gospodarczy spowodował jednak, że do kasy klubu spłynęło z tego tytułu zaledwie 1.8 mln złotych wobec 4 milionów planowanego zysku. Problemy finansowe właściciela, sponsorów i udziałowców spółki doprowadziły do ponownych problemów finasowych klubu. Na konferencji zwołanej 6 maja 2009 zawodnicy klubu wydali oświadczenie w którym informowali o zaległościach finansowych[110]. W przerwie zimowej klub nie dokonał żadnych wzmocnień, tracąc zawodników decydujących o sile drużyny, takich jak:
Piotr Ćwielong
[111],
Maciej Scherfchen
[112] czy
Marcin Sobczak
– najskuteczniejszy strzelec drużyny rundy jesiennej[113]. Opóźnienia w wypłacaniu pensji piłkarzom oraz osłabienia składu odbiły się na wynikach uzyskiwanych przez klub w rundzie rewanżowej. Pod koniec kwietnia 2009 roku ze stanowiska trenera zrezygnował
Bogusław Pietrzak
a nowym trenerem został wychowanek klubu –
Waldemar Fornalik
. Pod kierownictwem nowego szkoleniowca piłkarze wyeliminowali w półfinale Pucharu Polski
Legię Warszawa
, dochodząc do finału, gdzie ulegli
Lechowi Poznań
0:1. W ekstraklasie klub zakończył sezon na 10. miejscu (po przesunięciu
ŁKS
na ostatnie miejsce w tabeli, klub zajął ostatecznie 9 pozycję). W tym samym
sezonie
klub zdobył mistrzostwo
Młodej Ekstraklasy
. W sezonie 2009/2010 zespół Ruchu - skazywany w przedsezonowych prognozach na spadek - wywalczył w ekstraklasie 3 pozycję, stając tym samym po 10 latach przerwy na podium mistrzostw Polski. Wynik sportowy okazał się znacznie lepszy niż wskazywałyby na to możliwości finansowe klubu (najniższy obok Polonii Bytom budżet w ekstraklasie) oraz dokonywane transfery; na trzy kolejki przed końcem rozgrywek klub miał wciąż szanse na zdobycie tytułu mistrzowskiego. Wśród przyczyn jakie wpłynęły na ostateczny sukces wskazywano pracę wykonaną z zespołem przez trenera Fornalika, rolę współpracującego z klubem fizjologa
Jerzego Wielkoszyńskiego
, przyjście do drużyny
Andrzeja Niedzielana
(choć całą rundę wiosenną piłkarz ten leczył kontuzję), rolę jaką odegrali młodzi - uznawani za niezwykle utalentowanych - piłkarze, tacy jak
Maciej Sadlok
czy
Artur Sobiech
. W rezultacie zajęcia 3 miejsca w ekstraklasie klub uzyskał prawo startu w rozgrywkach
Ligi Europy UEFA
(od pierwszej rundy kwalifikacji). Sukcesy Sukcesy krajowe-
Mistrzostwo Polski
:
- 1 miejsce (14):
1933
1934
,
1935
,
1936
,
1938
,
1951
[114],
1952
,
1953
,
1960
,
1967/1968
,
1973/1974
,
1974/1975
,
1978/1979
,
1988/1989
- 2 miejsce (5):
1950
,
1956
,
1962/1963
,
1969/1970
,
1972/1973
- 3 miejsce (8):
1937
,
1948
,
1954
,
1955
,
1966/1967
,
1982/1983
,
1999/2000
,
2009/2010
- Mistrzostwo Młodej Ekstraklasy
- Mistrzostwo Polski Juniorów U-19
- Puchar Dżentelmenów (1): 1929
Rozgrywki nieligowe na Górnym Śląsku (1922-1926, 1941-1944): Sukcesy międzynarodowe Ruch w polskich rozrywkach ligowychRuch przystąpił do oficjalnych polskich rozgrywek ligowych w 1922, przy tym wygrywając w tych pierwszych oficjalnych mistrzostwach nowego okręgu piłkarskiego
województwa śląskiego
, w których uczestniczyło 38 drużyn. Do czasu powstania ogólnopolskiej ligi w 1927 uczestniczył we wszystkich czterech edycjach najwyższej klasy ligowej regionu (A-klasy), dwukrotnie ją wygrywając, raz zajmując drugie miejsce a raz piąte. W 1927 znalazł się w gronie założycieli ogólnopolskiej ligi, w której do roku 1939 jako jedyny śląski klub uczestniczył we wszystkich 13 edycjach I ligi (w tym niedokończonej z
1939
), 5-krotnie kończąc rozgrywki na pierwszym miejscu. W 1947 zakwalifikował się do reaktywowanej ekstraklasy i grał w niej nieprzerwanie do sezonu
1986/1987
. Do sezonu
1986/1987
był jedynym klubem uczęstniczącym we wszystkich (52 lub 53, wliczając sezon 1939) edycjach ligowych mistrzostw Polski. Do tej pory w drugiej lidze przebywał 6 sezonów (
1987/1988
,
1995/1996
,
2003/2004
-
2006/2007
). Do ekstraklasy powrócił w sezonie
2007/2008
, który był jego 68. występem w tej klasie rozgrywkowej. Trzynastokrotnie kończył I ligę na pierwszym miejscu, a drugą dwukrotnie. Podsumowanie występów Ruchu w polskich rozgrywkach ligowych: Liga/grupa | Sezon/runda | Miejsce/il. drużyn | Nazwa | Mecze | Z/ za 3 | R | P/ za 3 | Punkty | Bramki | Uwagi |
---|
ND | 1920 | ND | KS Ruch Bismarkhuta | ND | ND | ND | ND | ND | ND | W 1920 odbyła się 1. edycja MP, próbowano wyłonić regionalnych mistrzów 5-u okręgów, wśród których nie było jeszcze Górnego Śląska. W sierpniu wybucha II
powstanie śląskie
. | ND | 1921 | ND | KS Ruch Bismarkhuta | ND | ND | ND | ND | ND | ND | W 1921 nie było jeszcze okręgowej klasy A na Górnym Śląsku, odbyły się jednak nieformalne i niedokończone rozgrywki polskich drużyn. W maju wybucha III powstanie śląskie. | Klasa A | 1922 | 1/6 | KS Ruch Bismarkhuta | 10 | 8 | 1 | 1 | 17 | 29-12 |
26 lutego
powołano nowy okręg w polskiej części
Górnego Śląska
. W 4 grupach uczestniczyło w sumie 38 drużyn. 6-drużynową grupę A wygrał Ruch. W całym okręgu wyprzedził
Pogoń Katowice
o 2 punkty, w dziesięciu meczach tracąc 3 punkty. | Grupa południowa |
1922
Runda eliminacyjna | 4/4 | KS Ruch Bismarkhuta | 6 | 1 | 0 | 5 | 2 | 6-38 | Ośmiu mistrzów okręgowych podzielono na dwie grupy eliminacyjne. W południowej Ruch zajął ostatnie miejsce. | Klasa A | (1922/)1923 | 5/6 | KS Ruch Bismarkhuta/ KS Ruch BBC Wielkie Hajduki | 10 | 1 | ? | ? | ? | 4-34 | Drugą edycję górnośląskiej Klasy A rozpoczęto już 17 września 1922, a zakończono w marcu 1923. Nieznane są wszystkie wyniki rywalizacji z pozostałymi 5-ma drużynami klasy A. Ruch zajął przedostatnie miejsce tylko z 1 wygraną,
walkowerem
. Na jesień na nowo przeprowadzono kwalifikacje do klasy A z powodu przenosin nowych klubów z niemieckich rozgrywek i Ruch pozostał wśród drużyn uczestniczących w rozgrywkach A-klasy. | Klasa A | 1924 jesień | 2/8 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 14 | 9 | 1 | 4 | 19 | 48-24 | 3. edycja wojewódzkiej klasy A odbyła się późno, jesienią 1924. Ruch uplasował się za
AKS-em Królewska Huta
. | ND | 1925 | ND | KS Ruch Wielkie Hajduki | ND | ND | ND | ND | ND | ND | W 1925 nie odbyły się zawody o mistrzostwo Śląska w piłce nożnej (klasa A). W zastępstwie zorganizowano w okręgu śląskim rozgrywki o Puchar Fliegera, które Ruch wygrał zdobywając nieoficjalnie mistrzostwo Śląska | Klasa A | 1926 | 1/7 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 12 | 9 | 2 | 1 | 20 | 43-25 | 4. edycja okręgowej klasy A. | Grupa zachodnia |
1926
Runda eliminacyjna | 3/3 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 4 | 0 | 1 | 3 | 1 | 4-14 | 12 mistrzów okręgowych podzielono na 3 grupy eliminacyjne. |
Liga Polska
|
1927
| 12/14 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 26 | 9 | 5 | 12 | 23 | 35-54 | Ruch zostaje jednym z założycieli Ligi Polskiej. | Liga Polska |
1928
| 12/15 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 28 | 10 | 5 | 13 | 25 | 43-54 | | Liga Polska |
1929
| 10/13 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 24 | 6 | 7 | 11 | 19 | 32-48 | | Liga Polska |
1930
| 8/12 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 22 | 7 | 5 | 10 | 19 | 34-51 | | Liga Polska |
1931
| 5/12 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 22 | 11 | 3 | 8 | 25 | 45-46 | | Liga Polska |
1932
| 7/12 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 22 | 8 | 4 | 10 | 20 | 33-35 | | Liga Polska Grupa B |
1933
wiosna | 2/6 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 10 | 7 | 0 | 3 | 14 | 23-13 | W sezonie 1933 ligę podzielono na 2 grupy, z których po 3 najlepsze drużyny rywalizowały w rundzie jesiennej w grupie mistrzowskiej. | Liga Polska Grupa mistrzowska |
1933
jesień | 1/6(12) | KS Ruch Wielkie Hajduki | 10 | 7 | 0 | 3 | 14 | 25-15 | 6-drużynową grupę mistrzowską wygrał Ruch. | Liga Polska |
1934
| 1/12 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 22 | 16 | 4 | 2 | 36 | 90-29 | | Liga Polska |
1935
| 1/11 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 20 | 10 | 6 | 4 | 26 | 37-26 | | Liga Polska |
1936
| 1/10 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 18 | 11 | 2 | 5 | 24 | 50-33 | | Liga Polska |
1937
| 3/10 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 18 | 9 | 5 | 5 | 23 | 46-29 | | Liga Polska |
1938
| 1/10 | KS Ruch Wielkie Hajduki | 18 | 13 | 1 | 4 | 27 | 57:35 | | Liga Polska |
1939
| (1)/10 | KS Ruch Wielkie Hajduki/ Ruch Chorzów | 14 | 8 | 2 | 4 | 18 | 50-23 | Rozgrywek nie dokończono z powodu wybuchu
drugiej wojny światowej
w trakcie 13. kolejki. Ruch rozegrał 14 meczów i prowadził dwoma punktami przed
krakowską Wisłą
, która rozegrała 12 spotkań. | Kwalifikacje do klasy A | 1945 | awans do A-klasy – mistrza Śląska nie wyłoniono | Ruch Chorzów | ? | ? | ? | ? | ? | 31:11 | Sezon przejściowy. Walczono o prawo do gry w A-klasie. | Klasa A |
1946
| 5/14 | Ruch Chorzów | ? | ? | ? | ? | ? | ? | | Grupa "pięciu" i klasa A |
1947
| 1/5 – grupa pięciu / 1/5 – klasa A | Ruch Chorzów | 8 | ? | ? | ? | 12 | 31:11 | Sezon przejściowy. Walczono także o prawo do gry w I lidze w następnym sezonie. | I liga |
1948
| 3/14 | Ruch Chorzów | 26 | 12 | 6 | 8 | 30 | 71:40 | Inauguracja ligi po wojnie, do której zakwalifikował się Ruch. | I liga |
1949
| 8/12 | Unia Chorzów | 22 | 7 | 5 | 10 | 19 | 42:48 | Zmiana nazwy na Unia Chorzów. | I liga |
1950
| 2/12 | Unia Chorzów | 22 | 14 | 4 | 4 | 32 | 50:24 | | I liga |
1951
| 6/12 | Unia Chorzów | 22 | 12 | 3 | 9 | 24 | 46:35 | Ruch jako zwycięzca Pucharu Polski został oficjalnym Mistrzem Polski. | I liga Grupa I |
1952
wiosna | 1/6 | Unia Chorzów | 10 | 5 | 2 | 3 | 12 | 19:14 | Ligę podzielono na dwie grupy. Grupę I wygrał Ruch. | I liga Finał |
1952
jesień | 1/2(12) | Unia Chorzów | 2 | 1 | 1 | 0 | 3 | 7:0 | Pierwszy mecz finałowy to 7:0 dla Ruchu przeciwko
Polonii Bytom
(wtedy Ogniwo Bytom). Rewanż: 0:0. | I liga |
1953
| 1/12 | Unia Chorzów | 22 | 17 | 4 | 1 | 38 | 51:14 | | I liga |
1954
| 3/11 | Unia Chorzów | 20 | 10 | 4 | 6 | 24 | 24:18 | Pierwsze 3 drużyny miały tyle samo punktów. | I liga |
1955
| 3/12 | Unia-Ruch Chorzów | 22 | 7 | 11 | 4 | 25 | 34:25 | | I liga |
1956
| 2/12 | Ruch Chorzów | 22 | 11 | 7 | 4 | 29 | 35:23 | | I liga |
1957
| 8/12 | Ruch Chorzów | 22 | 7 | 5 | 10 | 19 | 35:46 | | I liga |
1958
| 4/12 | Ruch Chorzów | 22 | 11 | 5 | 6 | 27 | 38:28 | | I liga |
1959
| 5/12 | Ruch Chorzów | 22 | 8 | 8 | 6 | 24 | 32:30 | | I liga |
1960
| 1/12 | Ruch Chorzów | 22 | 12 | 6 | 4 | 30 | 41:29 | | I liga |
1961
| 5/14 | Ruch Chorzów | 26 | 12 | 7 | 7 | 31 | 48:42 | | I liga Grupa I |
1962
Runda zasadnicza | 4/7 | Ruch Chorzów | 12 | 5 | 3 | 4 | 13 | 21:19 | Wiosną rozegrano przyśpieszone mistrzostwa by jesienią przejść w system jesień-wiosna. | I liga |
1962
Play-off | 2/2 (8/14) | Ruch Chorzów | 2 | 1 | 0 | 1 | 2 | 2:3 | W rundzie play-off odbyły się dwumecze dwóch drużyn z tego samego miejsca w grupach. Ruch przegrał rywalizację o 7. miejsce z
Arkonią Szczecin
. | I liga |
1962/1963
| 2/14 | Ruch Chorzów | 26 | 15 | 7 | 4 | 37 | 55:33 | Pierwszy sezon w systemie jesień-wiosna. | I liga |
1963/1964
| 7/14 | Ruch Chorzów | 26 | 8 | 8 | 10 | 24 | 34:38 | | I liga |
1964/1965
| 7/14 | Ruch Chorzów | 26 | 9 | 8 | 9 | 26 | 41:41 | | I liga |
1965/1966
| 11/14 | Ruch Chorzów | 26 | 8 | 5 | 13 | 21 | 41:44 | | I liga |
1966/1967
| 3/14 | Ruch Chorzów | 26 | 13 | 4 | 9 | 30 | 44:30 | | I liga |
1967/1968
| 1/14 | Ruch Chorzów | 26 | 14 | 10 | 2 | 38 | 56:26 | | I liga |
1968/1969
| 6/14 | Ruch Chorzów | 26 | 9 | 9 | 8 | 27 | 34:34 | | I liga |
1969/1970
| 2/14 | Ruch Chorzów | 26 | 12 | 11 | 3 | 35 | 42:20 | | I liga |
1970/1971
| 5/14 | Ruch Chorzów | 26 | 8 | 9 | 9 | 25 | 43:32 | | I liga |
1971/1972
| 4/14 | Ruch Chorzów | 26 | 13 | 4 | 9 | 30 | 46:33 | Zwolniło się miejsce w Pucharze UEFA, które zajął Ruch. | I liga |
1972/1973
| 2/14 | Ruch Chorzów | 26 | 13 | 7 | 6 | 33 | 29:16 | Kwalifikacja do Pucharu UEFA z 2. miejsca. | I liga |
1973/1974
| 1/16 | Ruch Chorzów | 30 | 14 | 13 | 3 | 41 | 53:23 | Puchar Polski i kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych. | I liga |
1974/1975
| 1/16 | Ruch Chorzów | 30 | 20 | 4 | 6 | 44 | 61:27 | Kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych. | I liga |
1975/1976
| 4/16 | Ruch Chorzów | 30 | 12 | 13 | 5 | 37 | 35:24 | | I liga |
1976/1977
| 13/16 | Ruch Chorzów | 30 | 8 | 10 | 12 | 26 | 30:40 | | I liga |
1977/1978
| 14/16 | Ruch Chorzów | 30 | 9 | 9 | 12 | 27 | 33:36 | Ruch uratował utrzymanie w ostatnich kolejkach ligowych. | I liga |
1978/1979
| 1/16 | Ruch Chorzów | 30 | 16 | 7 | 7 | 39 | 44:27 | Kwalifikacja do Pucharu Europy Mistrzów Krajowych. | I liga |
1979/1980
| 11/16 | Ruch Chorzów | 30 | 11 | 7 | 12 | 29 | 44:42 | | I liga |
1980/1981
| 7/16 | Ruch Chorzów | 30 | 11 | 8 | 11 | 30 | 36:39 | | I liga |
1981/1982
| 14/16 | Ruch Chorzów | 30 | 9 | 7 | 14 | 25 | 29:35 | | I liga |
1982/1983
| 3/16 | Ruch Chorzów | 30 | 11 | 13 | 6 | 35 | 34:22 | W tym sezonie jedynie 2. miejsce zostało nagrodzone kwalifikacją do Pucharu UEFA. | I liga |
1983/1984
| 7/16 | Ruch Chorzów | 30 | 11 | 8 | 11 | 30 | 30:30 | | I liga |
1984/1985
| 7/16 | Ruch Chorzów | 30 | 10 | 9 | 11 | 29 | 28:28 | | I liga |
1985/1986
| 9/16 | Ruch Chorzów | 30 | 12 | 4 | 14 | 26 | 35:39 | | I liga |
1986/1987
| 14/16↓ | Ruch Chorzów | 30 | 3 | 14 | 12 | 18 | 16:33 | PZPN unieważnił wygraną 2:0 Ruchu z
Zagłębiem Lubin
z powodu braku zaangażowania Lubinian. W meczu barażowym o utrzymanie się w lidze z
Lechią Gdańsk
(1:2) bramkę dla gości zdobył bramkarz "niebieskich"
Janusz Jojko
wrzucając sobie piłkę do siatki. Pierwsza w historii degradacja do
drugiej ligi
. |
II liga
Grupa zachodnia |
1987/1988
| 1/16↑ | Ruch Chorzów | 30 | 21 (3) | 7 | 2 | 52 | 52:17 | Awans z pierwszego miejsca w grupie zachodniej. | I liga |
1988/1989
| 1/16 | Ruch Chorzów | 30 | 19 (6) | 8 | 3 | 52 | 48:18 | | I liga |
1989/1990
| 12/16 | Ruch Chorzów | 30 | 8 (4) | 9 | 13 (4) | 25 | 31:36 | | I liga |
1990/1991
| 13/16 | Ruch Chorzów | 30 | 7 | 11 | 12 | 25 | 25:35 | | I liga |
1991/1992
| 5/18 | Ruch Chorzów | 34 | 13 | 13 | 8 | 39 | 43:38 | | I liga |
1992/1993
| 4/18 | Ruch Chorzów | 34 | 19 | 6 | 9 | 44 | 52:27 | | I liga |
1993/1994
| 7/18 | Ruch Chorzów | 34 | 14 | 9 | 11 | 37 | 48:41 | | I liga |
1994/1995
| 16/18↓ | Ruch Chorzów | 34 | 7 | 15 | 12 | 29 | 39:46 | Spadek do drugiej ligi. | II liga Grupa zachodnia |
1995/1996
| 2/18↑ | Ruch Chorzów | 34 | 20 | 8 | 6 | 68 | 65:24 | Awans z drugiego miejsca w grupie zachodniej, zdobycie Pucharu Polski i kwalifikacja do Pucharu Zdobywców Pucharów. | I liga |
1996/1997
| 14/18 | Ruch Chorzów | 34 | 9 | 13 | 12 | 40 | 41:41 | | I liga |
1997/1998
| 6/18 | Ruch Chorzów | 34 | 15 | 10 | 9 | 55 | 48:39 | W przerwie letniej Ruch dochodzi do finału
Pucharu Intertoto
. | I liga |
1998/1999
| 10/16 | Ruch Chorzów | 30 | 9 | 9 | 12 | 36 | 23:36 | | I liga |
1999/2000
| 3/16 | Ruch Chorzów | 30 | 15 | 10 | 5 | 55 | 53:32 | Kwalifikacja do Pucharu UEFA. | I liga |
2000/2001
| 6/16 | Ruch Chorzów | 30 | 13 | 5 | 12 | 44 | 50:46 | | I liga Grupa B |
2001/2002
Runda jesienna | 4/8 | Ruch Chorzów | 14 | 5 | 4 | 5 | 19 | 16:18 | | I liga Grupa mistrzowska |
2001/2002
Runda wiosenna | 7/8(16) | Ruch Chorzów | 14 | 3 | 4 | 7 | 13(23) | 14:18 | | I liga |
2002/2003
| 14/16↓ | Ruch Chorzów | 30 | 7 | 11 | 12 | 32 | 29:39 | Bezpośredni spadek do drugiej ligi. | II liga |
2003/2004
| 11/16 | Ruch Chorzów | 30 | 7 | 14 | 9 | 35 | 34:37 | Klub znalazł się w strefie barażowej o utrzymanie się w drugiej lidze. W barażach zmierzył się ze
Stalą Rzeszów
(1:1 u siebie i 2:0 na wyjeździe). | II liga |
2004/2005
| 14/18 | Ruch Chorzów | 34 | 8 | 11 | 15 | 35 | 36:50 | Baraże o utrzymanie w II lidze (ze Zniczem Pruszków (4:2 i 0:2)). | II liga |
2005/2006
| 7/18 | Ruch Chorzów | 34 | 14 | 9 | 11 | 51 | 50:36 | | II liga |
2006/2007
| 1/18↑ | Ruch Chorzów | 34 | 21 | 6 | 7 | 69 | 49:26 | Awans z pierwszego miejsca. | I liga |
2007/2008
| 10/16 | Ruch Chorzów | 30 | 8 | 10 | 12 | 34 | 35:41 | | Ekstraklasa |
2008/2009
| 9/16 | Ruch Chorzów | 30 | 9 | 7 | 14 | 34 | 22:32 | | Ekstraklasa |
2009/2010
| 3/16 | Ruch Chorzów | 30 | 16 | 5 | 9 | 53 | 40:30 | |
StadionStadion | Stadion Ruchu, ul. Cicha 6 |
Stadion Ruchu, ul. Cicha 6 | Graffiti na podjeździe |
Graffiti na podjeździe | Zabytkowy chronometr Omega |
Zabytkowy chronometr Omega | Budowa stadionu w latach 1934-1935 |
Budowa stadionu w latach 1934-1935 | Montaż krytej trybuny w 1936 |
Montaż krytej trybuny w 1936
Początkowo zawodnicy Ruchu rozgrywali swoje mecze na placu targowym (Marktplatz) przy ul. Farnej w Bismarkhucie/Hajdukach. W 1923 roku klub zyskał na własność boisko "Na Kalinie" na którym występował aż do 1935 roku. W latach 1927-1930 boisko to nie posiadało jednak licencji ligowej i Ruch spotkania w roli gospodarza rozgrywał na stadionach w
Katowicach
(obiekt
1.FC
) i
Królewskiej Hucie
(Stadion Miejski)[118]. Obecnie Ruch rozgrywa swoje domowe mecze na stadionie przy
ul. Cichej 6
. Obiekt wybudowany został w latach 1934-1935. Inauguracja miała miejsce 26 września 1935 roku podczas pojedynku Ruchu i
Warty Poznań
. Stadion może pomieścić oficjalnie 10 000 widzów (nieoficjalnie 13 000) a wymiary boiska piłkarskiego to 105 × 68 metrów. Rekord frekwencji wynosi 55 000 widzów, taka ilość fanów zasiadła na Cichej 21 sierpnia 1957 w meczu z
Polonią Bytom
[119]. Niektóre mecze w sezonach
2007/2008
i
2008/2009
z powodu braku podgrzewanej murawy na własnym stadionie, Ruch rozgrywał na
Stadionie Śląskim
w Chorzowie[120]. Niektóre spotkania ligowe na tym obiekcie klub rozgrywał także w latach 50., 60. i 70. Aktualna kadra- Stan na 5 września 2010
Transfery Przyszli przed rundą jesienną w sezonie 2010/2011 Odeszli przed rundą jesienną w sezonie 2010/2011
Królowie strzelców grający w Ruchu Chorzów KibiceNa Cichej działają zorganizowane grupy kibicowskie takie jak
ultrasi
. Na meczach obecni są też
chuligani
.
5 grudnia
2009
roku założono Stowarzyszenie kibiców "Najważniejsza jest tradycja"[122]. Oprawami meczowymi od
2 kwietnia
2008 roku zajmuje się grupa "Ultras Niebiescy" (oficjalny skrót "UN'08")[123], wcześniej była to grupa "Nucleo Ultra '03". W połowie lat 90. powstała ekipa chuligańska "Psycho Fans". Fanatyzm na trybunach przy ulicy Cichej sięga początków całego ruchu kibicowskiego w Polsce. Początki szalikowców na Cichej datuje się na lata 70., Ruch był jednak dopiero drugim klubem na Górnym Śląsku przy którym powstała zorganizowana grupa szalikowców[124]. Kibice Ruchu są w konflikcie z kibicami innych klubów piłkarskich z konurbacji katowickiej, w szczególności
Górnika Zabrze
,
Katowic
i
Zagłębia Sosnowiec
; nieprzychylnie ustosunkowani są także do fanów innych klubów, przede wszystkim
Lecha Poznań
,
Legii Warszawa
i
Wisły Kraków
– a więc najsilniejszych obecnie klubów ligowych. Od kilku lat wśród wpływowej części kibiców Ruchu zapanowała moda na "śląskość": na meczach wywieszane są flagi
górnośląskie
, a stylizowany śląski orzeł wygrał konkurs na maskotkę klubową[125]. Wywieszając żółto-niebieskie flagi Górnego Śląska, a także bannery z napisami "Oberschlesien" czy "To my Naród Śląski"[125] niektórzy chorzowscy kibice chcą podkreślić swoją śląską tożsamość narodową. Według nich napis "Oberschlesien" nie ma na celu nikogo obrażać[126]. Kibice Ruchu świadomi są faktu, że klub tworzyli Ślązacy, którzy przede wszystkim czuli się Polakami: działacze plebiscytowi i powstańcy śląscy[127], ludzie walczący o "sprawę" polską na Górnym Śląsku. Kibice Ruchu pozostają w dobrych stosunkach z kilkoma innymi klubami, z fanami których posiadają tzw. "zgody". Kibice Ruchu na Stadionie Śląskim Zgody: Ruch ma także kibiców wśród ludzi kultury i nauki. Do osób publicznych deklarujących się jako kibice Ruchu Chorzów należą m.in.: Rywale derbowi
Wielkie Derby Śląska, czyli mecz Ruchu z Górnikiem - 02.03.2008 Na Górnym Śląsku pierwszy klub piłkarski powstał już w 1903 roku[142]. W 1914 klubów tych było już 17 (wśród nich BBC[143]). Do sierpnia 1920 roku w wyniku akcji
Polskiego Komisariatu Plebiscytowego
powstało w regionie 135 nowych klubów piłkarskich (wśród nich właśnie Ruch Chorzów)[144]. W 1922 roku w niemieckim związku piłkarskim, grupującym tylko kluby z polskiej części Górnego Śląska zrzeszone były 143 kluby[145]. Powyższe dane wyjaśniają częściowo dlaczego główni derbowi rywale Ruchu zmieniali się na przestrzeni lat. Do klubów górnośląskich, z którymi Ruch rywalizuje bądź rywalizował wiele sezonów o tytuł najlepszego klubu piłkarskiego na Górnym Śląsku, zaliczyć należy: Przed II wojną światową i bezpośrednio po niej największym rywalem Ruchu był
AKS Chorzów
. W latach 1937-1951 obydwa kluby rywalizowały o prymat w regionie, zajmując też wysokie lokaty w krajowych rozgrywkach. Ruch postrzegany był jako klub powstańców śląskich a więc ludzi walczących o polskość Górnego Śląska. AKS nazywany był przez prasę (także przedwojenną) klubem niemieckim i kojarzony był z niemiecką organizacją
Volksbund
. Rywalizację podsycał dodatkowo fakt, że od 1939 roku obydwa kluby reprezentowały jedno miasto – Chorzów – spotkania między nimi były więc także
derbami Chorzowa
[146]. Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym | Rok pierwszych derbów | Największa widownia | Mecze | Zwycięstwa Ruchu | Remisy | Zwycięstwa AKS-u |
---|
1937 (1923) | 35000 | 19 | 13 | 3 | 3 |
Sytuacja uległa zmianie w latach 50. gdy do grona najsilniejszych klubów w Polsce dołączyła
Polonia Bytom
zaś
AKS Chorzów
osiągał coraz słabsze wyniki[147]. Rywalizacja z bytomskim klubem miała także podteksty pozasportowe. Podstawowym źródłem antagonizmów między kibicami było od początku ich pochodzenie. Polonię zakładali przesiedleńcy ze
Lwowa
i okolic, sam klub nawiązywał do tradycji Pogoni Lwów[148]. Pierwszy Ślązak pojawił się w składzie Polonii Bytom dopiero 2 lata po założeniu tego klubu[149]. Przybysze nie znali śląskich realiów i mając w pamięci własne doświadczenia z czasów II wojny światowej odnosili się z nienawiścią do wszelkich przejawów niemczyzny. Śląska kultura, tradycje i obyczaje zawierały zaś liczne elementy niemieckie czego przejawem była także obecność niemieckich słów w gwarze śląskiej[150]. Ślązacy traktowali z kolei przybyszów jako najeźdźców i intruzów na ziemi swoich przodków. Już więc 21 października 1945 roku spotkanie obydwu klubów stało się przyczyną zamieszek[151]. Spotkania między Ruchem a Polonią nazywane bywają "Najstarszymi derbami Śląska", określenie to jest jednak prawdziwe tylko w odniesieniu do derbów między górnośląskimi klubami występującymi obecnie w ekstraklasie piłkarskiej. Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym | Rok pierwszych derbów | Największa widownia | Mecze | Zwycięstwa Ruchu | Remisy | Zwycięstwa Polonii |
---|
1948 (1945) | 55000 | 73 | 33 | 22 | 18 |
Na przełomie 1954/1955 roku decyzją władz wiodące koło zrzeszenia Górnik przeniesione zostało z Radlina do Zabrza[152] i już rok później do grona najsilniejszych ślaskich klubów dołączył Górnik Zabrze. Właśnie ten klub w krótkim czasie stał się najlepiej zorganizowanym i najbogatszym w Polsce. Pierwsze ligowe derby między Ruchem a Górnikiem były więc spotkaniem 8-krotnego mistrza Polski (i tym samym najbardziej utytułowanego polskiego klubu) z beniaminkiem. Kibice Ruchu odnosili się z pogardą do
Górnika
, tym bardziej, że kibicowsko znacznie wyżej ceniona była wówczas
Polonia Bytom
[153]. Wraz z sukcesami zabrskiego klubu i słabszymi wynikami Polonii sytuacja uległa zmianie i to Górnik stał się najpopularniejszą obok Ruchu ekipą na Górnym Śląsku. W latach 60. rywalizacja między obydwoma klubami nabrała charakteru "świętej wojny". Na przełomie lat 60. i 70. obydwa kluby walczyły o kolejne tytuły mistrzowskie a
derby
między nimi organizowano na
Stadionie Śląskim
. Określenie spotkań między Ruchem a Górnikiem jako Wielkie Derby popularne było już na początku lat 60. Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym | Rok pierwszych derbów | Największa widownia | Mecze | Zwycięstwa Ruchu | Remisy | Zwycięstwa Górnika |
---|
1956 (1951) | 80000 | 92 | 24 | 31 | 37 |
W
latach 80 XX wieku
uznanie – wraz z sukcesami sportowymi – zdobył
GKS Katowice
, stając się jednym z najważniejszych rywali "Niebieskich". Wszystkie mecze ligowe na szczeblu centralnym | Rok pierwszych derbów | Największa widownia | Mecze | Zwycięstwa Ruchu | Remisy | Zwycięstwa Katowic |
---|
1965 | 30000 | 52 | 13 | 24 | 15 |
Rywalizacja z pozostałymi klubami górnośląskimi takimi jak np. Odra Wodzisław czy Piast Gliwice nie ma i nie miała nigdy takiego znaczenia. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że Ruch nie rywalizował nigdy z nimi o najwyższe piłkarskie trofea. Barwy i herbPieczęć z przedwojennym herbem klubu Barwami klubu są kolory niebieski i biały (zgodnie z zasadami heraldyki). Te kolory były barwami klubu nawet w okresie stalinowskim, koła zrzeszenia Unia występowały bowiem w jasnoniebieskich strojach[154]. Nawet klub BSV miał niebieskie barwy. Układ kolorów nawiązywać miał do barw Górnego Śląska. Nieścisłość jest tylko pozorna (barwami Górnego Śląska są żółty i niebieski), w okresie międzywojennym za barwy polskiego Górnego Śląska uznawano właśnie kolory niebieski i biały. Reprezentacja polskiego Górnego Śląska w piłce nożnej występowała zawsze w kolorach białym i niebieskim, podczas gdy reprezentacja niemieckiego Górnego Śląska w barwach białej i żółtej[155]
Mural
z logo klubu, Chorzów Stary (2009) Pierwszy herb klubu, pod którym występował on w okresie międzywojennym miał na trójkątnej tarczy trzy litery: "kRs" zachodzące częściowo na siebie. Na obramieniu tarczy widniał napis: "K.S. Ruch Wielkie Hajduki" oraz data "1920". Herb ten przechodził modyfikacje: w II połowie lat 50. usunięto z tarczy herbowej litery "k" i "s" oraz wyprofilowano literę "R", dopasowując ją niejako do kształtu tarczy herbowej. Aczkolwiek na uwagę zasługuje fakt, że na uroczystej akademii z okazji 40-lecia klubu obecny był także "stary" herb klubu[156]. Zmiany te spodowały, że litera przybrała kształt bardzo charakterystyczny. Sam kształt tarczy herbowej nie uległ nigdy zmianie (z wyjątkiem okresu stalinowskiego, gdy klub występował pod znakiem zrzeszenia Unia). Wśród polskich klubów grających na szczeblu I, II i III ligi nie ma żadnego, którego herb posiadałby tarczę o podobnym kształcie. Historyczne nazwy- (
1920
)
Polski Komisariat Plebiscytowy
zakłada Klub Sportowy Ruch
Bismarkhuta
Od niem. nazwy urzędowej Bismarckhütte, stosowano też nazwę Ruch Wielkie Hajduki - (
1 stycznia
1923
) KS Ruch
Wielkie Hajduki
Oficjalna zmiana nazwy gminy - (
7 stycznia
1923
) KS Ruch BBC Wielkie Hajduki
Fuzja z klubem
Bismarckhütter Ballspiel Club
[157] - (ok.
1924
) KS Ruch Wielkie Hajduki
- (
1 kwietnia
1939
) KS Ruch Chorzów
Gmina Wielkie Hajduki zostaje przyłączona do Chorzowa stając się dzielnicą miasta o nazwie Chorzów Batory- W świadomości kibiców Ruchu w trakcie II wojny światowej klub ten dalej istniał pod nazwą Bismarckhütter Ballspiel Club, który został wkrótce przemianowany na Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V.
- (
2 września
1939)
Bismarckhütter Ballspiel Club
- (
12 listopada
1939) Bismarckhütter Sport Vereingung 1899 e.V (zwany Bismarckhütter SV lub BSV)
- (
4 marca
1945) KS Ruch Chorzów (w prasie jako Ruch Chorzów Batory – od zmienionej nazwy Wielkich Hajduk – decyzję o przyłączeniu W. Hajduk do Chorzowa podtrzymały także władze III Rzeszy w l. 1939-1945)
- (
1948
) Związkowy KS Ruch Chorzów
- (
Marzec
1949
) KS Chemik Chorzów
Odgórna decyzja władz komunistycznych o reorganizacji polskiego sportu na wzór radziecki - (
Kwiecień
1949) ZS Unia Chorzów
Fuzja Chemika, Leśnika i Drzewiarza – okoliczności jw. - (
1955
) ZKS Unia-Ruch Chorzów
Uzyskanie zgody na powrót do tradycjnej nazwy - (ok.
1956
) Klub Sportowy Ruch Chorzów
Dekret o zgodzie na powrót byłych klubów do swojej podmiotowości prawnej - (
18 lipca
2002
) Klub Sportowy Ruch w Chorzowie
- (
27 grudnia
2004
) Ruch Chorzów SSA
- (
25 marca
2008
) Ruch Chorzów SA
Trenerzy klubu[158]Orest Lenczyk – trzykrotny trener Ruchu | Imię i Nazwisko | Od | Do |
---|
Gustav Wieser | 10.1934 | 07.1935 | Gunther Ringer | 08.1936 | 11.1937 | Ferenc Fogl | 06.1938 | 01.1939 | Peter Szabo | 01.1939 | 07.1939 | Frantisek Dembicky | 01.1948 | 12.1948 | Gerard Wodarz | 07.1949 | 12.1949 | Ryszard Koncewicz | 01.1950 | 06.1952 | Ewald Cebula | 07.1952 | 06.1954 | Adam Niemiec | 07.1954 | 12.1956 | Mikołaj Beljung | 02.1957 | 10.1957 | Czesław Suszczyk | 10.1957 | 12.1957 | Janos Steiner | 01.1958 | 12.1958 | Ewald Cebula | 01.1959 | 12.1959 | Janos Steiner | 01.1960 | 05.1960 | Ewald Cebula | 05.1960 | 06.1960 | Lajos Szolar | 06.1960 | 12.1960 | Gerard Wodarz | 01.1961 | 04.1961 | Gerard Cieślik | 04.1961 | 07.1961 | Sandor Tatrai | 07.1961 | 10.1963 | Franciszek Tim | 10.1963 | 11.1963 | Augustyn Dziwisz | 12.1963 | 09.1964 | Artur Woźniak | 09.1964 | 06.1966 | Teodor Wieczorek | 07.1966 | 04.1969 | Eugeniusz Pohl + Hubert Pala | 05.1969 | 06.1969 | Jerzy Nikiel | 07.1969 | 11.1969 | Tadeusz Foryś | 12.1969 | 06.1971 | Hubert Pala | 06.1971 | 06.1971 | Michal Vican | 07.1971 | 04.1976 | Rudolf Kapera | 04.1976 | 06.1976 |
| | Imię i nazwisko | Od | Do |
---|
Frantisek Havranek | 07.1976 | 10.1977 | Teodor Wieczorek | 10.1977 | 06.1978 | Leszek Jezierski | 06.1978 | 11.1980 | Antoni Piechniczek | 11.1980 | 01.1981 | Józef Zwierzyna | 01.1981 | 09.1981 | Piotr Czaja | 09.1981 | 05.1982 | Orest Lenczyk | 06.1982 | 02.1984 | Alojzy Łysko | 02.1984 | 12.1984 | Władysław Żmuda | 01.1985 | 04.1987 | Jacek Góralczyk | 04.1987 | 05.1987 | Jacek Machciński | 05.1987 | 07.1987 | Jerzy Wyrobek | 07.1987 | 06.1990 | Zdzisław Podedworny | 07.1990 | 03.1991 | Edward Lorens | 04.1991 | 04.1994 | Albin Wira | 05.1994 | 1995 | Jerzy Wyrobek | 1995 | 1996 | Orest Lenczyk | 1996 | 1999 | Edward Lorens | 1999 | 06.2000 | Jan Żurek | 06.2000 | 08.2000 | Jan Rudnow | 2000 | 2000 | Bogusław Pietrzak | 2000 | 2002 | Orest Lenczyk | 2002 | 2002 | Piotr Mandrysz | 2002 | 2003 | Jerzy Wyrobek | 2003 | 05.2005 | Dariusz Fornalak | 05.2005 | 11.2005 | Marek Wleciałowski | 2006 | 06.2007 | Dusan Radolsky | 06.2007 | 09.2008 | Bogusław Pietrzak | 09.2008 | 04.2009 | Waldemar Fornalik | 04.2009 | |
|
Prezesi klubu[159]Wilhelm Blacha (1933-1935) Ryszard Trzcionka (1965-1976) | Imię i Nazwisko | Od | Do |
---|
Józef Augustyn Koppa
| 20.04.1920 | 07.07.1920 | Teofil Paczyński | 07.07.1920 | 02.1921 | Edward Supernok | 02.1921 | 07.06.1922 | Jan Antoni Broll | 07.06.1922 | 07.01.1923 | Franciszek Hanak | 07.01.1923 | 11.01.1924 | Edward Supernok | 11.01.1924 | 03.01.1925 | Jan Antoni Broll | 03.01.1925 | 31.01.1926 | Jan Zygmunt Gettler | 31.01.1926 | 02.1929 | Julian Przygrodzki | 02.1929 | 13.01.1930 | Leon Maternowski | 13.01.1930 | 21.02.1931 |
Józef Korol
| 21.02.1931 | 02.1932 | Teofil Paczyński | 02.1932 | 06.02.1933 | Wilhelm Blacha | 06.02.1933 | 27.01.1935 | Zygmunt Widera | 27.01.1935 | 16.01.1937 | Mieczysław Miciński | 16.01.1937 | 24.01.1939 | Feliks Kurcz | 24.01.1939 | 21.10.1945 | Ewald Czech | 12.11.1939 | 01.1945 | Feliks Kurcz | 27.02.1945 | 21.10.1945 | Walenty Stateczny | 21.10.1945 | 02.02.1946 |
| | Imię i Nazwisko | Od | Do |
---|
Marian Sadłowski | 02.02.1946 | 02.02.1947 | Mieczysław Wnęk | 06.02.1947 | 05.1950 | Mieczysław Kołodziej | 05.1950 | 1956 | Albin Antoni Brykalski | 1956 | 02.1957 | Mieczysław Wnęk | 02.1957 | 25.02.1958 | Karol Zymanek | 25.02.1958 | 29.01.1960 | Czesław Ochab | 29.01.1960 | 02.1964 | Jerzy Skowronek | 02.1964 | 08.01.1965 | Ryszard Trzcionka | 08.01.1965 | 10.1976 | Kazimierz Sąda | 24.02.1977 | 08.06.1982 | Zbigniew Stanisław Noras | 08.06.1982 | 01.04.1985 | Witold Jan Pietrek | 05.06.1985 | 05.02.1987 | Marek Józef Kempiński | 05.02.1987 | 18.12.1989 | Ludwik Warwas | 11.02.1990 | 22.06.1992 | Andrzej Antoni Grzybowski | 22.06.1992 | 07.02.1994 | Krystian Rogala | 07.02.1994 | 26.07.2004 |
Stefan Mleczko
| 26.07.2004 | 27.01.2005 | Henryk Śliwiński | 27.01.2005 | 21.04.2006 | Katarzyna Sobstyl | 21.04.2006 | ? |
|
Statystyki Rekordy klubowe Rekordy ekstraklasy ustalone przez piłkarzy Ruchu[161]- 10 bramek w jednym spotkaniu ekstraklasy – Ernest Wilimowski
- 16 z rzędu meczów ekstraklasy ze strzeloną bramką – Teodor Peterek
- 7 trafień pod rząd w jednym ligowym meczu – Ernest Wilimowski
- Najmłodszy piłkarz jaki zdobył tytuł mistrza Polski – Krzysztof Kajrys
- Najmłodszy król strzelców ekstraklasy – Ernest Wilimowski
- Najwyższa średnia goli zdobytych w sezonie ligowym – Ernest Wilimowski (1.50 – 1934,
w niedokończonym sezonie 1939 – 1.86)
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 11
- ↑
Tabela wszech czasów polskiej ekstraklasy piłkarskiej
. Wikipedia. [dostęp 2010-01-16].
- ↑
Dobry debiut Ruchu na giełdzie
. Super Express. [dostęp 2010-01-16].
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 16
- ↑ Właścicielami osady ród Paczyńskich był w latach 1557-1790. W 1533 Walentyn Paczyński osiąga pierwsze w dziejach rodu ważniejsze stanowisko – zostaje starostą księstwa niemodlińskiego, zob. Roman Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej, t.6, Chudów 2008, s. 127-145;
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 24
- ↑ O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 17
- ↑ Marek Czapliński, Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku [w:] Historia Śląska, red. Marek Czapliński, Wrocław 2002, s. 358-359
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 23
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 11, 19-20
- ↑ 11,0 11,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 12
- ↑ Słowo nie miało wyraźnego odniesienia do polskości czy powstań śląskich, można więc było dowolnie je interpretować. Wiele drużyn powstających dzięki pomocy
Komisariatu Plebiscytowego
nosiło jednozacznie patriotyczne nazwy nawiązujące do Polski lub powstań, np. Polonia, Poniatowski, Haller, Młodzież Powstańcza, Słowian, Wyzwolenie, Puławski, Kościuszko, Wolność, Powstaniec. Ruch znalazł się w grupie nazw kojarzących się raczej z aktywnością fizyczną typu Naprzód, Walka czy Hart, por. 75 lat OZPN, s. 49-51
- ↑
Historyczne dzielnice, nazwy i herby miasta Chorzów
- ↑ Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 11
- ↑ W istocie barwy Śląska stanowią kolory żółty i niebieski, przyjęcie jednak takiego zestawu było wykluczone – trwały walki na Ukrainie i barwy te po prostu źle się kojarzyły, zob. O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19
- ↑
Wywiad
Gerarda Cieślika
dla
Gazety Wyborczej
z dnia 10 września 2003 r. – "Niemiecki napis na stadionie w Chorzowie poruszył mnie do żywego. Ruch był zawsze śląski, a Śląsk był zawsze polski! Znałem ludzi, którzy tworzyli ten klub, to byli powstańcy i patrioci. Uszanujmy ich pamięć.".
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 29
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, Katowice 1996, s. 14. Tamże Henryk Rechowicz podaje przykład Zaborza, gdzie działał klub Borussia/Preussen choć większość mieszkańców opowiedziała się w 1921 roku za Polską. W Hajdukach na Polskę oddano tylko 35.82% głosów
- ↑ Wśród twórców klubu nie było przybyszy z zewnątrz. Wszyscy w chwili tworzenia klubu legitymowali się jedynie obywatelstwem
II Rzeszy
, zob. 75 lat OZPN Katowice, s. 13
- ↑ Tego samego dnia pierwsze spotkanie rozegrał także
Naprzód Lipiny
, zob. 75 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 1996, s. 21
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, 50 lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 23
- ↑ Stroje dla zawodników uszyła np. Franciszka Bartoszek, siostra współzałożycieli Ruchu, zob. Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 25
- ↑ Tamże, s. 16
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 15-17
- ↑ 25,0 25,1 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 15
- ↑ Henryk Rehowicz, Tradycje i historyczny dorobek górnośląskiego sportu (w:) Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystycznej, Katowice 1994, s. 193; także 75 lat OZPN Katowice, s. 44-45
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 29
- ↑ O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19-20. Zob. także Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 105, 119; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 19
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 30
- ↑ Stanisław Flieger był wówczas prezesem OZPN Katowice
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 22-23
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 22
- ↑ Dopiero 14 marca 1927 członkowie KS Ruch przegłosowali na nadzwyczajnym walnym zebraniu przystąpienie do ogólnopolskiej Ligi, zob. Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s.120
- ↑ Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 120
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 57
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 23 i 25
- ↑ Zob. Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 43, 45 i 48
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 57
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 57 i 70; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 35 i 38
- ↑ Teodor Peterek, Z butami piłkarskimi na boiskach Europy, oprac. Alojzy Loch, Chorzów 1957
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 38; zob. także
Piotr Dąbrowski, Paweł Mogielnicki, Gwidon Naskrent, Poland Final Tables (1st and 2nd level)
. rsssf.com. [dostęp 2010-01-18].
- ↑ Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s. 164
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 39
- ↑ 80 lat OZPN, s. 17
- ↑ Po zwycięstwie w Krakowie z Cracovią 2:1, Ruch zodobywa najzaszczytniejszy tytuł w piłkarstwie, Przegląd Sportowy z 15.11.1933, s. 1
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 42
- ↑ Analiza miejsc urodzenia piłkarzy na podstawie biogramów zamieszczonych w Encyklopedii piłkarskiej FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Marian Grzegorz Nowak, Bożena Lidia Szmel, Cracovia : 100 lat prawdziwej historii, wyd. GiA, Katowice, s. 41
- ↑ 50,0 50,1 Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 28, 31
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 43
- ↑ Alojzy Loch, Gerard Szędzielorz, Sto lat Huty Batory 1872-1972, Chorzów-Batory 1972, s. 64
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 64; Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 39 i 45
- ↑ Dobra gra ataku Ruchu zapewniła mistrzowi Polski zwycięstwo nad Cracovią, Przegląd Sportowy z 11.04.1934, s. 3
- ↑ Jacek Kurek, Historia Wielkich Hajduk, Chorzów Batory-Wielkie Hajduki 2001, s.165
- ↑ 15 tysięcy widzów patrzy jak Ruch zdobywa powtórnie tytuł mistrza Polski, Przegląd Sportowy z 21.10.1934, s. 2
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 43
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Marian Grzegorz Nowak, Bożena Lidia Szmel, Cracovia : 100 lat prawdziwej historii, wyd. GiA, Katowice, s. 46
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 41
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 50
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 52
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 52, 172
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 54
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 191-208
- ↑
O występach Ernesta Wilimowskiego w reprezentacji Niemiec
. gazeta.pl. [dostęp 2010-01-18].
- ↑ O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 19
- ↑ 80 lat OZPN, s. 74-75
- ↑ Elżbieta Kaszuba, Dzieje Śląska po 1945 roku [w:] Historia Śląska, red. Marek Czapliński, Wrocław 2002, s. 407
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 44
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 53
- ↑ 50 lat KS Ruch, s. 19
- ↑ 72,0 72,1 Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 55
- ↑
Das deutsche Fussball-Archiv
. f-archiv.de. [dostęp 2010-01-18].
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 53-55
- ↑ 75,0 75,1 Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 67-69
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 56-57
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 57-58
- ↑ Decyzję tą delegat klubu zakomunikował 20 stycznia na walnym zgromadzeniu Śląskiego OZPN, zob. 75 lat OZPN Katowice, s. 81
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 60
- ↑ Tadeusz Bagier, Zbigniew Dutkowski, Mirosław Kraszkiewicz, Pięćdziesiąt lat KS Ruch Chorzów, Chorzów 1970, s. 44-45
- ↑
Rok 1948 (Sezon po sezonie)
. PoloniaBytom.com. [dostęp 2009-09-12].
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s. 32 i 92; 75 lat OZPN Katowice, s. 89-90
- ↑ 83,0 83,1 Franciszek Rapacki:
Sport w Polsce jako narzędzie stalinowskiej propagandy
. 90 minut.pl. [dostęp 2010-01-18].
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Stefan Szczepłek, Bożena Szmel: Legia to potęga, wyd. GiA, Katowice 2004
- ↑ Henryk Rechowicz, Dzieje sportu w województwie śląsko-dąbrowskim 1945-1950, Katowice 1999, s. 479
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, wyd. GiA, Katowice 2000, s.36
- ↑
4 lutego
1951
– podczas 35. Walnego Zgromadzenia PZPN w
Warszawie
– podjęto uchwałę, by wyniki trwającego PP (ale jeszcze przed fazą centralną, od której rywalizację rozpoczynały wszystkie liczące się kluby) uznać za
mistrzostwa Polski
, zaś zdobywcy pucharu przyznać jednocześnie tytuł mistrza kraju. Stało się to po raz pierwszy i jedyny w historii rodzimej piłki. W ten sposób chciano uhonorować zwycięzcę reaktywowanych rozgrywek pucharowych w Polsce, podnieść jej rangę i zainteresowanie; Ruch ukończył rozgrywki ligowe na 6. miejscu
- ↑ 88,0 88,1 Paweł Mogielnicki:
Paweł Mogielnicki's Page
. mogiel.net. [dostęp 2009-07-17].
- ↑ Dopiero w czwartek Unia gra z Ogniwem, Przegląd Sportowy nr 93 z 1952, s. 1
- ↑ Piłkarze Unii Chorzów ponownie mistrzem Polski, Przegląd Sportowy nr 99, Warszawa 1952, s. 1
- ↑ KajzeR Wiluś:
Najwięksi hegemoni wśród mistrzów
. forum.niebiescy.pl. [dostęp 2009-07-17].
- ↑ Dynamo Kijów – groźny rywal moskiewskich mistrzów – drużyna nowoczesnego footballu, Przegląd Sportowy z 30.09.1954, s. 1
- ↑ Terminarz meczów Dynamo w Polsce ustalony, Przegląd Sportowy z 18.10.1954, s. 1
- ↑ Pomimo tego, że relacje z meczów Gwardii i ŁKS-u umieszczano na pierwszych stronach, zob. Gwardia Warszawa – Dynamo 1:1, Przegląd Sportowy z 28.10.1954, s. 1. W przypadku ŁKS-u na pierwszej stronie tego samego numeru, zob. Dynamo Kijów – Włókniarz 5:3 (5:1), Przegląd Sportowy z 05.11.1954, s. 1
- ↑ Chorzowskie 5:0 Unii we flagowej gali i trzeźwej ocenie, Przegląd Sportowy z 5.11.1954, s. 4
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94-95
- ↑ O tytuł mistrza Polski, s. 86
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94=95
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s.
- ↑ Zob. m.in. 80 lat OZPN, s. 88
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 107-108
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 99
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 110
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 110-112
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 135-136
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 135-140
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 144-145; 75 lat OZPN Katowice, s. 53
- ↑ W nagrodę piłkarze otrzymali wówczas do wyboru: magnetowid lub kolorowy telewizor, zob. Śląska piłka na równi pochyłej, Polska. Dziennik Zachodni, nr 135 (19428) z 10-11.06.2009, s. 19
- ↑ O tytuł mistrza, s. 146
- ↑
Oświadczenie piłkarzy Ruchu Chorzów
. sportowefakty.pl. [dostęp 2010-01-19].
- ↑
Ćwielong wraca do Wisły
. sportowefakty.pl. [dostęp 2010-01-19].
- ↑
Maciej Scherfchen przenosi się do Arki
. ekstraklasa.tv. [dostęp 2010-01-19].
- ↑
Sobczak zawodnikiem Bełchatowa
. pilka.pl. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ Za zdobycie
Pucharu Polski
, zgodnie z przedsezonową decyzją XXXV Walnego Zjazdu
PZPN
z dnia 4 lutego 1951
- ↑ Jako BSV – zob.
Bismarckhütter Ballspiel Club
- ↑ Nieoficjalne mistrzostwo Śląska – w zamian za rozgrywki klasy A
- ↑ Nie rozgrywano dalszych etapów
- ↑ O powstaniu KS Ruch i boisku na Kalinie, Chorzowianin nr 22 (398) z 28.05.2008, s. 17-19
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995
- ↑
Ruch będzie grał na Stadionie Śląskim
. stadiony.net. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Biało-czerwoni. Piłkarska reprezentacja Polski 1921-2001 : ludzie, mecze, fakty, daty, Katowice 2001, s. 357-375
- ↑
:: Niebiescy.pl - największy serwis internetowy o Ruchu Chorzów
- ↑
http://www.ultrasniebiescy.pl/portal/historia-un08/
- ↑ Pierwsza taka grupa powstała przy Polonii Bytom, zob.
http://www.niebiescy.pl/historia_kibicow.php
- ↑ 125,0 125,1
Ruch Chorzów ma swoją klubową maskotkę - Wieści - MM Moje Miasto
- ↑
Paweł Czado: dziwny obrazek na stadionie Ruchu
- ↑ Tamże
- ↑
:: Niebiescy.pl - największy serwis internetowy o Ruchu Chorzów
- ↑
Strona fanatyków Elany Toruń
- ↑
20 lat za nami - Ruch Chorzow - Onet.pl Blog
- ↑
http://pl.wikipedia.orgAtl%C3%A9tico_Madryt
- ↑
[1]
- ↑
Dlaczego pseudokibice wyzywają się od ?Żydów??
- ↑
Ruch Chorzów
- ↑
Mistrz Holoubek trzymał z Ruchem Chorzów - e-teatr.pl
- ↑
Świr Roku to zapalony kibic Ruchu Chorzów
- ↑ 137,0 137,1
Kibice Ruchu Wojciech Kilar i Jan Miodek o spadku ?niebieskich?
- ↑
Ta trudna sztuka piłki nożnej > ESEJE 2.0
- ↑
Fenomen Wielkich Derbów Śląska
- ↑
Powstaje film o kibicach Ruchu, bo to dobra rodzina
- ↑
Wprost 24 - Wencel gordyjski - Schizofrenia kibica
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, s. 11; 75 lat OZPN Katowice, s. 13, 15
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 16
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 23
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, s. 12-13
- ↑
http://pl.wikipedia.orgAKS_Chorz%C3%B3w
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 78
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, s. 27
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 99-100
- ↑ 80 lat OZPN Katowice, s. 90
- ↑ Województwo śląskie 1945-1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, K. Kaczmarek, Katowice 2007, s. 601; 75 lat OZPN Katowice, s. 79
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 80-81
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Wioletta Głyk, O tytuł mistrza Polski, Katowice 2000, s. 84
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 78
- ↑ 75 lat OZPN Katowice, s. 46
- ↑ Andrzej Gowarzewski, Joachim Waloszek, Ruch Chorzów, Katowice 1995, Kolekcja Klubów t. 1, Encyklopedia Piłkarska FUJI, s. 94
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; str 19
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 66
- ↑ Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów, Andrzej Gowarzewski, Katowice 1995; s. 183
- ↑
Ruch Chorzów - ligowi rywale - Historia Polskiej Piłki Nożnej - HPPN.PL
- ↑ Andrzej Gowarzewski, W. Głyk, O tytuł mistrza Polski 1920-2000, Katowice 2000, s. 171-172
Bibliografia- Gowarzewski Andrzej, Głyk Wioletta,: O tytuł mistrza Polski 1920-2000. GiA,
Katowice
,
2000
. .
- Gowarzewski Andrzej, Waloszek Joachim: Ruch Chorzów: 75 lat "Niebieskich". GiA,
Katowice
,
1995
. .
- Bagier Tadeusz, Dutkowski Zbigniew, Kraszkiewicz Mirosław: Pięćdziesiąt lat Klubu Sportowego "Ruch" Chorzów. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne
Chorzów
,
1970
.
- Gorzelany Franciszek, Miklica Bogusław (i in.): 40-lecie Klubu Sportowego "Ruch" Chorzów. Wydawnictwo "Prasa"
Katowice
,
1960
.
- Praca zbiorowa pod red. Henryka Rechowicza: Z najnowszych dziejów kultury fizycznej i turystyki. Wydawnictwo AWF
Katowice
,
1994
.
- Opracowanie zbiorowe: 80 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice: 1920-2000. GiA,
Katowice
,
2000
. .
- Kurek Jacek: Historia Wielkich Hajduk. Związek Górnośląski. Koło "Wielkie Hajduki", Rococo Chorzów-Batory,
2001
. .
- Gowarzewski Andrzej: Biało-czerwoni : piłkarska reprezentacja Polski 1921-2001 : ludzie mecze fakty daty. GiA,
Katowice
,
2001
. .
- Gowarzewski Andrzej, Waloszek Joachim: 75 lat OZPN [Okręgowego Związku Piłki Nożnej] Katowice: 1920-1995, ludzie, historia, fakty. GiA,
Katowice
,
1996
. .
- Czapliński Marek (red.): Historia Śląska. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław
,
2002
. .
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Ruch Chorzów":
Rodzimy Kościół Polski
...
Czerwony Krzyż
...
Adwentyzm
...
Odense
...
Adolf Giżyński
...
Wittenberga
...
Filamenty
...
Strzebielino
...
Rekatolicyzacja
...
Musical
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ruch Chorzów":
10b Wyprzedzanie - część 2 (plansza 6)
...
02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 1)
...
02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 11)
...
|