Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Opinia publiczna

Opinia publiczna

Opinia publiczna to reakcja zbiorowości ludzkich na działania polityczne i społeczne, wyrażany publicznie stan świadomości owych zbiorowości. Dotyczy spraw ważnych dla społeczeństwa , często kontrowersyjnych[1]. Jest zmienna, może ulec zmianom nawet w krótkim okresie.

W rozumieniu potocznym reakcja czy świadomość jest utożsamiana z wyrażającymi ją ludźmi. W takim rozumieniu opinia publiczna to po prostu społeczeństwo , jego część dorosła, posiadająca prawa wyborcze , aktywna politycznie.

Choć najprościej byłoby ją widzieć jako aprobatę lub dezaprobatę wobec działań politycznych, to jednak badania opinii i analizy wskazują również na istnienie trzeciego stanu: obojętności wobec danego zjawiska. Często partie polityczne walczą właśnie o zmniejszenie się tej trzeciej grupy – o przeciągnięcie na swoją stronę obojętnych lub niezdecydowanych.

Może dotyczyć spraw zarówno teraźniejszych jak i przeszłych; choć skupia się na sprawach krajowych, dotyczy również problemów o charakterze globalnym, czy spraw znajdujących się na styku spraw wewnętrznych i zagranicznych, jak w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku w Polsce spraw związanych ze wstąpieniem Polski do NATO czy integracji z Unią Europejską .

„Opinia publiczna jest niewidzialną i tajemniczą potęgą, której nic nie jest w stanie się oprzeć, nic nie jest od niej bardziej zmienne, bardziej nieokreślone i silniejsze. A przy tym, przy wszystkich swych kaprysach, jest ona znacznie częściej, niż się wydaje, prawdziwa, rozsądna, sprawiedliwa” – stwierdza Napoleon [2].

Opinia a wybory

Opinia publiczna zwiększa poczucie więzi politycznej, co stanowi podstawę do kształtowania się elektoratów . Osoby wyrażające podobne opinie skupiają się wokół symboli, poglądów, wartości – są skłonne udzielić poparcia politykom głoszącym podobne poglądy.

Opinia publiczna jest kształtowana przez informacje, które do niej docierają, a te mogą być poddane manipulacji. Uważa się wręcz, że opinia publiczna jest często manipulowana przez partie polityczne i środki masowego przekazu [3]. Sprzyjającym tego typu działaniom jest czas kampanii wyborczej , gdy zwiększa się aktywność partii politycznych i towarzyszy ich działaniom zwiększone zainteresowanie mediów.

Opinia społeczna

Często obok terminu opinia publiczna używa się określenia opinia społeczna. Eugeniusz Młyniec w swym artykule Opinia publiczna określa opinię społeczną jako pojęcie szersze niż opinia publiczna. Opinia społeczna ma według niego dotyczyć szerszego zakresu problemów, w tym problemów nie wiążących się bezpośrednio z polityką, takich jak wychowanie, transplantacja organów, aborcja.

Eugeniusz Młyniec przyznaje jednak, że każdy z tych problemów może stać się problemem politycznym, gdy zainteresują się nim siły polityczne i wykorzystają do walki o władzę[4]. Zwykle jednak pojęć „opinia społeczna” i „opinia publiczna” używa się wymiennie, a to pierwsze jest rzadziej stosowane.

Historia badań opinii publicznej

Badania opinii

Badaniem opinii publicznej zajmuje się socjologia za pomocą metod statystycznych , zwłaszcza sondaży .

Znajomość opinii publicznej wskazuje politykom, jakie są poglądy na temat danego zjawiska i jak duża część społeczeństwa je podziela. Danych dostarczają tu badania opinii publicznej, przeprowadzane przez wyspecjalizowane ośrodki.

Z drugiej strony badania te często są poddawane krytyce: „Opinia publiczna nie jest wyrocznią delficką, na której polityk mógłby się oprzeć, decydując o sprawach państwa. Społeczeństwo nie ma narzędzi ustalania trafnych odpowiedzi na trudne pytania. Jego odpowiedzi powstają z plotek, gdzieś zasłyszanych pomówień, demagogicznych argumentów, stereotypów, uprzedzeń i ludzkiej głupoty” – stwierdza Marek Ostrowski, dziennikarz i komentator wydarzeń politycznych[5].

Badania te, przez fakt ich publicznego ujawnienia, wpływają również w pewnym stopniu na opinię publiczną. Część badań jest podawana w prasie, inne – wykonywane na zlecenie partii czy rządu – pozostają tylko do wiadomości zlecających, wpływając za to na ich działania. Badania te są jednym z fundamentów działań marketingu politycznego .

Na świecie

Zjawisko opinii publicznej jest równie stare jak władza. Tam, gdzie istniała władza, pojawiały się wobec jej działań komentarze, przychylne lub krytyczne. Represyjność władzy ograniczała funkcjonowanie opinii publicznej, ale nie można było jej ignorować, bo kończyło się to mniej lub bardziej gwałtownie przebiegającym konfliktem, aż do przewrotów czy rewolucji. Jednak tworzenie się opinii publicznej we współczesnym znaczeniu przypada na okres Oświecenia, a kształtuje się do początków dwudziestego wieku. Proces jej kształtowania jest związany z rozwojem demokracji, powszechnego prawa wyborczego i parlamentaryzmu.

„Drogą zapobieżenia tym nagłym wystąpieniom ludu jest zapewnienie mu pełnej w prasie informacji o ich własnych sprawach i podjęcie starań, by doprowadzić do tego, aby przeniknęły one do całej ludności. Podstawą naszego systemu jest opinia publiczna, najważniejszym zadaniem jest to prawo utrzymać. Gdyby ode mnie zależało zdecydowanie, czy lepiej jest mieć rząd bez prasy informacyjnej, czy prasę bez rządu, nie wahałbym się opowiedzieć za drugą odpowiedzialnością” – pisał w końcu osiemnastego wieku Tomasz Jefferson[6].

W Stanach Zjednoczonych w roku 1935 powstał American Institute of Public Opinion w Princeton założony przez socjologa i statystyka George’a Horace’a Gallupa. Instytucja ta zaczęła od 1936 roku przeprowadzać badania opinii publicznej, zaprojektowane przez Gallupa i określane odtąd jego imieniem (ang. Gallup polls), dotyczące opinii publicznej, oddziaływania reklamy i czytelnictwa. Stała się wzorem dla innych ośrodków i badań tego typu na całym świecie, kładąc podwaliny pod współczesny marketing polityczny[7]. W Niemczech pierwszy instytut badania opinii publicznej został założony w Allensbach przez Elisabeth Noelle-Neumann, znanego badacza opinii publicznej, twórcę teorii spirali milczenia .

Pierwsze badania opinii publicznej miały miejsce jeszcze przed Gallupem. Sam Gallup wspomina w swej pracy o sondażu, który zorganizował w 1883 roku Charles H. Taylor, wydawca Boston Globe dla obliczenia wstępnych wyników głosowania, by na tej podstawie przewidzieć ostateczny wynik wyborów[8].

W 1824 roku w Harrisburgu w Stanach Zjednoczonych jedna z gazet przeprowadziła „próbne głosowanie” w wyborach prezydenckich. W czasie pierwszej wojny światowej znane było badanie Lundeneena – ankieta o tym, czy Ameryka ma przystąpić do wojny. Po Wielkiej Wojnie długo bardzo trafnie przewidywało zachowania wyborcze badanie pisma Literary Digest, zwracające się do miliona swoich czytelników, aż do „wpadki” w 1936 roku, gdy wygrał Franklin D. Roosevelt , a nie, zgodnie z wynikami badania, Alfred R. Landon. Trafnie za to i dość dokładnie, bo z błędem zaledwie pięcioprocentowym, wybór Roosevelta przewidział George Horacy Gallup.

Gallup zastosował w swoim badaniu technikę doboru grupy reprezentatywnej – wybrał takie osoby, które reprezentują w miarę dokładnie cechy danego społeczeństwa i to w takich samych proporcjach, w jakich występują w całej populacji. Wcześniej sądzono po prostu, że im większej liczbie osób zada się pytanie, tym bardziej prawdopodobne będą uzyskane odpowiedzi. Te nowe podejście oznacza, że zamiast milionom osób wystarczy zadać pytanie małej, ale odpowiednio dobranej grupie – w przypadku takiego kraju jak Polska około tysiącu osób.

W Europie sondaże opinii zaczęto przeprowadzać po drugiej wojnie światowej, były prowadzone zarówno instytucje przez rządowe jak i prywatne[9].

Neil Postman w swym dziele Technopol, zajmującym się wpływem techniki na współczesną kulturę, ocenia, że sondaże przenoszą odpowiedzialność z przywódców politycznych na ich wyborców. Uważa, że co prawda politycy powinni reprezentować swoich wyborców, ale mają się kierować własną oceną tego, co służy najlepiej interesom społeczeństwa. Przed rozpowszechnieniem się sondaży przywódców politycznych oceniano na podstawie ich zdolności do podejmowania decyzji zgodnych z ich najlepszą wiedzą, natomiast teraz: „W miarę jak sondaże doskonalą swoje metody i zyskują coraz szerszy zasięg, rośnie nacisk na przywódców, by zrezygnowali z samodzielnego decydowania o czymkolwiek i podporządkowali się opiniom wyborców – niezależnie od tego, jak źle wyborcy owi byliby poinformowani i jak krótkowzroczne wydawaliby opinie”[10].

W Polsce

W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej niewiele było badań opinii publicznej, rozwinęły się one dopiero po roku 1989. W latach 1948-1956 władze zabraniały tego typu badań, później były one prowadzone tylko na pewne tematy i cenzurowane , część badań była utajniona, powstawały na zlecenie różnych organów władzy.

W maju 1958 roku Stefan Nowak, Zofia Józefowicz i Anna Pawełczyńska przeprowadzili znane badanie światopoglądu społecznego warszawskich studentów. Zastosowano w nim nowatorską jak na owe czasy metodę sondażu ankietowego, z losowym doborem próby, zbieraniem danych za pomocą kwestionariusza i zaawansowanymi technikami analizy danych. Antoni Sułek, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego , nazywa go „pierwszym pełnokrwistym sondażem socjologicznym w Polsce“. Wyniki trafiły nie tylko do naukowych opracowań, ale także na pierwszą stronę amerykańskiego dziennika New York Times i do audycji Radia Wolna Europa . Sondaż ten dał początek całej serii badań, coraz bardziej niechętnie widzianych przez oficjalne czynniki[11].

Od końca lat pięćdziesiątych dwuziestego wieku istniał Ośrodek Badania Opinii Publicznej, po stanie wojennym powstało Centrum Badania Opinii Społecznej. Jednak dopiero po roku 1989 pojawiły się sondaże czy prognozy wyborcze dla partii i polityków, często publikowane w środkach przekazu[12].

Ośrodek Badania Opinii Publicznej (OBOP) jest najstarszą tego typu instytucją w Polsce (a nawet Europie Środkowo-Wschodniej), założoną w 1958 roku. Prowadzi on badania socjologiczne dotyczące zasięgu i oddziaływania radia i telewizji, także sondaże opinii społecznej i badania postaw wobec spraw ważnych społecznie. Początkowo jest częścią Telewizji Polskiej SA , instytucją należącą do rządu; w wyniku prywatyzacji w 1998 roku stał się częścią grupy Taylor Nelson Sofres – jednej z największej na świecie firm badań rynkowych. Ośrodek ten zaczynał jako kilkuosobowy zespół, korzystający z pomocy wolontariuszy; na początku dwudziestego pierwszego wieku jest instytutem badawczym zatrudniającym ponad dziewięćdziesięciu pracowników i dysponującym siecią sześciuset zawodowych ankieterów. Jako pierwszy w Polsce wykonywał też badania rynkowe, już w latach sześćdziesiątych – rynku odbiorników radiowych i w latach siedemdziesiątych – znajomości marki Woolmark.

Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) jest placówką badawczą powołaną przez rząd pod koniec roku 1982 w celu zapewnienia rządowi informacji o opiniach i nastrojach społeczeństwa. Od 1997 roku podejmuje również badania na zlecenie polskiego parlamentu.

W latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku rozpoczyna działalność również kilka nowych ośrodków badania opinii publicznej; ich nazwy znane są z wyników sondaży prezentowanych przez środki masowego przekazu.

Przypisy

  1. Jerzy J. Wiatr, Socjologia stosunków politycznych, Warszawa 1977, strony 521-522.
  2. Napoleon. Maksymy, wybór, wstęp i przekład Monika Senkowska-Gosk i Leopold Gosk, PIW, Warszawa 1983.
  3. Tak Max Weber, według F. Fuldy, Procesy przemian opinii publicznej w związku z teorią spirali milczenia Elisabeth Noelle-Neumann, Edukacja polityczna, vol. 11, 1988.
  4. Eugeniusz Młyniec, Opinia publiczna, w: Studia z teorii polityki, pod redakcją Andrzeja W. Jabłońskiego i Leszka Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996, strona 155.
  5. Marek Ostrowski, Co nas obchodzi świat, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006, strona 131. Ostrowski, omawiając znaczenie opinii publicznej w demokracji, używa określenia „sondażokracja”.
  6. List Tomasza Jeffersona do Edwarda Carringtona, komentujący sprawę zamieszek wokół zwrotu pożyczek zaciągniętych przez władze amerykańskie na potrzeby wojny o niepodległość. Za: Zofia Libiszowska, Tomasz Jefferson, Ossolineum, Wrocław 1984, strona 155.
  7. Za: Eugeniusz Młyniec, Opinia publiczna, w: Studia z teorii polityki, pod redakcją Andrzeja W. Jabłońskiego i Leszka Sobkowiaka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996, strona 152.
  8. George Gallup, Saul Forbes Rae, The Pulse of Democracy, The Public Opinion Poll and How It Works, Nowy York 1940, za: J. J. Wiatr, Socjologia stosunków politycznych, Warszawa 1977, strona 157.
  9. Franciszek Ryszka, Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, PWN, Warszawa 1984, strony 467-468.
  10. Neil Postman, Technopol, PIW, Warszawa 1995, strony 161-162.
  11. Antoni Sułek, Jak Stefan Nowak studentów sondował, Gazeta Wyborcza, 2 czerwca 1998.
  12. Ryszard Dyoniziak, Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Universitas, Kraków 1997, strona 7.

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Opinia publiczna":

Akcja (prawo) ...

Kopiec Kościuszki Krakowie , mieście z którym był związany i w którym spoczęły jego zwłoki. Opinia publiczna domagała wzniesienia monumentu upamiętniającego Naczelnika, rozpoczynając zbiórkę pieniędzy na ten ...

1977 ...

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" jedna osoba, a dwie zostały ranne. Do 28 grudnia wszystkie strajki zostały rozbite.Opinia publiczna i związki zawodowe na Zachodzie stanęły po stronie polskich robotników. ...

1929 ...

Nałęcz (herb szlachecki) ...

Kaplica Gamrata na Wawelu ...

Kaplica Zebrzydowskiego na Wawelu ...

Kaplica Skotnickich na Wawelu ...

Kaplica Lipskich na Wawelu ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Opinia publiczna":

01 Znaki drogowe - informacyjne - część 2 (plansza 16) ...

01 Znaki drogowe - informacyjne - część 3 (plansza 20) ...

211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 5) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie