Eocen ( ang. Eocene)

• w sensie geochronologicznym : środkowa epoka paleogenu , trwająca około 22 milionów lat (od 55,8 ± 0,2 do 33,9 ± 0,1 mln lat temu). Eocen jest młodszy od paleocenu a starszy od oligocenu . Eocen dzieli się na cztery wieki : iprez , lutet , barton i priabon .

• w sensie chronostratygraficznym : środkowy oddział paleogenu, wyższy od paleocenu a niższy od oligocenu. Dzieli się na cztery piętra : iprez, lutet, barton i priabon.

Nazwa pochodzi od połączenia greckich słów eos - jutrzenka i kainos - nowy (w nieformalnym tłumaczeniu: "świt nowych czasów").

Eocen zawdzięcza swą nazwę faktowi, że w czasie jego trwania pojawia się wiele występujących do dziś rzędów ssaków, a także niektóre istniejące nadal rodziny. Do najbardziej wyspecjalizowanych należą: nietoperze , walenie i syreny . Wtedy też pojawiają się lemurowate i wyrakowate . Parzystokopytne reprezentowane są m.in. przez maleńkiego "jelenia" Diacodexis, a nieparzystokopytne przez pierwszego konia - Hyracotherium .

Fauna

Powstają wyspecjalizowane formy ryb jak iglicznie i koniki morskie oraz makrele , mieczniki, barrakudy , płastugi .

Nowości ewolucyjne

• "powrót" ssaków do wody: pierwsze walenie ( prawalenie )
• pojawiają się lemurowate i wyrakowate
• pojawiają się nietoperze i syreny
• pojawiają się tapir
• rozpoczyna się ewolucja koni
• rozpoczyna się ewolucja trąbowców
• pierwsze naczelne (rodzaj Eosimius)

Eocen w Polsce

W późnym eocenie ponownie nastąpiła transgresja morska , która objęła północną i wschodnią Polskę. Powstały tam piaski kwarcowo-glaukonitowe o miąższości dochodzącej do 10 m, z liczną fauną małżoraczków , mięczaków i otwornic (głównie bentonicznych) oraz licznymi kokolitami . Na obszarze współczesnej Zatoki Gdańskiej utworzyła się szeroka delta z osadów naniesionych z północy przez hipotetyczną rzekę Eridan . Rzeka niosła również materiał roślinny wraz z żywicami drzew iglastych, które osadzone w delcie utworzyły tzw. ziemię niebieską – obecnie złoże bursztynu .

Na obszarze dzisiejszych Tatr w eocenie nastąpiła transgresja morska . Początkowo powstawały zlepieńce i piaskowce zbudowane z materiału dostarczonego z niszczonego masywu tatrzańskiego, a później wapienie i dolomity z licznymi numulitami (wapienie numulitowe). Pod koniec eocenu nastąpiło pogłębienie i poszerzenie zbiornika. Cały obszar Tatr znalazł się pod wodą, a w zbiorniku, obejmującym oprócz Tatr także obszar Podhala i Spiszu , osadzały się utwory fliszu podhalańskiego (głównie: piaskowce , mułowce , łupki ilaste , niekiedy dolomit żelazisty) o miąższości powyżej 2000 m.

Bibliografia

Zobacz też

• trzeciorzęd
• bursztyn bałtycki
• kopalnia Messel