Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Eucharystia (sakrament)

Eucharystia (sakrament)

Eucharystię ustanowił Jezus Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy
Ikona przedstawiająca Chrystusa Eucharystycznego w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku

Eucharystia, Wieczerza Pańska, Sakrament Ołtarza, Komunia Święta, Najświętszy Sakrament, z greckiego εὐχαριστία (eucharistía), czyli "dziękczynienie". Termin "komunia" pochodzi od łacińskiego communio (wspólnota) na pamiątkę ostatniego posiłku Chrystusa i przywołują "ucztę zaślubin Baranka" zapowiedzianą w Apokalipsie .

"Eucharystia jest pamiątką ukrzyżowanego i zmartwychwstałego Chrystusa, czyli żywym i skutecznym znakiem Jego ofiary, złożonej raz na zawsze na krzyżu i działającej do tej pory dla całej ludzkości"[1].

Eucharystia wywodzi się od dziękczynienia złożonego Bogu Ojcu przez Jezusa podczas ostatniej wieczerzy . Jest to jeden z dwóch najważniejszych sakramentów (obok Chrztu stanowi tzw. sacramenta maiora, sakrament większy, w przeciwieństwie do pozostałych pięciu, zwanych sacramenta minora, sakrament mniejszy), na których wspiera się całe chrześcijaństwo; celebrowana w liturgii praktycznie wszystkich wyznań chrześcijańskich .

Spis treści

Biblia o Eucharystii

  1. Ustanowienie Eucharystii: "A gdy oni jedli, wziął Jezus chleb i pobłogosławił, łamał i dawał uczniom, i rzekł: Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje. Potem wziął kielich i podziękował, dał im, mówiąc: Pijcie z niego wszyscy; albowiem to jest krew moja nowego i wiecznego przymierza, która się za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów. Ale powiadam wam: Nie będę pił odtąd z tego owocu winorośli aż do owego dnia, gdy go będę pił z wami na nowo w Królestwie Ojca mego. A gdy odśpiewali hymn, wyszli ku Górze Oliwnej." – Mt 26, 26-30. porównaj: Mr14, 22-26, Łk 22, 14-20, a także Jan 17, 1-26.
  2. Napomnienie Apostoła Pawła do godnego spożywania Eucharystii (Wieczerzy Pańskiej:"(20) Tak więc, gdy się zbieracie, nie ma u was spożywania Wieczerzy Pańskiej. (21) Każdy bowiem już wcześniej zabiera się do własnego jedzenia, i tak się zdarza, że jeden jest głodny, podczas gdy drugi jest nietrzeźwy. (22) Czyż nie macie domów, aby tam jeść i pić? Czy chcecie znieważać Boże zgromadzenie i zawstydzać tych, którzy nic nie mają? Cóż wam powiem? Czy będę was chwalił? Nie, za to was nie pochwalę. (23) Ja bowiem otrzymałem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, kiedy został wydany, wziął chleb (24) i dzięki uczyniwszy połamał i rzekł: To jest Ciało moje które za was będzie [wydane]. Czyńcie to na moją pamiątkę! (25) Podobnie, skończywszy wieczerzę, wziął kielich, mówiąc: Ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na moją pamiątkę! (26) Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. (27) Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej. (28) Niech przeto człowiek baczy na siebie samego, spożywając ten chleb i pijąc z tego kielicha. (29) Kto bowiem spożywa i pije nie zważając na Ciało [Pańskie], wyrok sobie spożywa i pije. (30) Dlatego to właśnie wielu wśród was słabych i chorych i wielu też umarło. (31) Jeżeli zaś sami siebie osądzimy, nie będziemy sądzeni. (32) Lecz gdy jesteśmy sądzeni przez Pana, upomnienie otrzymujemy, abyśmy nie byli potępieni ze światem. (33) Tak więc, bracia moi, gdy zbieracie się by spożywać [wieczerzę], poczekajcie jedni na drugich! (34) Jeżeli ktoś jest głodny, niech zaspokoi głód u siebie w domu, abyście się nie zbierali ku potępieniu [waszemu]. Co do reszty, zarządzę, gdy do was przybędę. " – 1 Kor 11, 20-34.
  3. Niepowtarzalność ofiary Jezusa: "Chrystus bowiem wszedł nie do świątyni, zbudowanej rękami ludzkimi, będącej odbiciem prawdziwej (świątyni), ale do samego nieba, aby teraz wstawiać się za nami przed obliczem Boga, nie po to, aby się często miał ofiarować jak arcykapłan, który co roku wchodzi do świątyni z krwią cudzą. Inaczej musiałby cierpieć wiele razy od stworzenia świata. A tymczasem raz jeden ukazał się teraz na końcu wieków na zgładzenie grzechów przez ofiarę z samego siebie. A jak postanowione ludziom raz umrzeć, a potem sąd, tak Chrystus raz jeden był ofiarowany dla zgładzenia grzechów wielu, drugi raz ukaże się nie w związku z grzechem, lecz dla zbawienia tych, którzy Go oczekują" – Hbr 9, 24-28
  4. Niepowtarzalność ofiary Jezusa: "Na mocy tej woli uświęceni jesteśmy przez ofiarę ciała Jezusa Chrystusa raz na zawsze. Wprawdzie każdy kapłan staje codziennie do wykonywania swej służby, wiele razy te same składając ofiary, które żadną miarą nie mogą zgładzić grzechów. Ten przeciwnie, złożywszy raz na zawsze jedną ofiarę za grzechy, zasiadł po prawicy Boga, oczekując tylko, aż nieprzyjaciele Jego staną się podnóżkiem nóg Jego. Jedną bowiem ofiarą udoskonalił na wieki tych, którzy są uświęcani." – Hbr 10, 10-14
  5. "Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie, aż przyjdzie. Dlatego też kto spożywa chleb lub pije kielich Pański niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pańskiej." - 1 Kor 11, 26-27
  6. "Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem. Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim. Jak Mnie posłał żyjący Ojciec, a Ja żyję przez Ojca, tak i ten, kto Mnie spożywa, będzie żył przeze Mnie. To jest chleb, który z nieba zstąpił – nie jest on taki jak ten, który jedli wasi przodkowie, a poumierali. Kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki." - J 6, 55-58
  7. "A gdy jedli, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał i dał im mówiąc: «Bierzcie, to jest Ciało moje». Potem wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie dał im, i pili z niego wszyscy. I rzekł do nich: «To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana. Zaprawdę, powiadam wam: Odtąd nie będę już pił z owocu winnego krzewu aż do owego dnia, kiedy pić go będę nowy w królestwie Bożym»." - Mk 14, 22-25

Sprawowanie Eucharystii

Liturgia eucharystii nie zawsze wyglądała tak jak obecnie. Zawsze jednak polegała na wypowiadaniu przepisanych modlitw i spożywaniu konsekrowanego Chleba i Wina. Około X wieku wprowadzono podniesienie, jako ukazanie wiernym konsekrowanych świętych postaci.

Materią sakramentu jest chleb pszenny i wino z owocu krzewu winnego (winogron), a źródłem obrzędu są słowa Jezusa zapisane w Nowym Testamencie : Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy, to jest bowiem ciało Moje, które za was będzie wydane. Bierzcie i pijcie to jest bowiem kielich krwi Mojej, która za was i za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów, to czyńcie na Moją pamiątkę!

W Kościele prawosławnym i w katolickim obrządku bizantyjskiego wierni otrzymują komunię pod obiema postaciami, przy czym chleb przeznaczony do konsekracji jest kwaszony (a nie przaśny jak w Kościele katolickim). Przyjmowanie tylko postaci chleba jako komunii jest starą praktyką, która w czasach soboru w Konstancji wywoływało duże spory: był to ważny punkt kontrowersji z Janem Husem i jego zwolennikami. Jeżeli wierni są odpowiednio przygotowani formacyjnie, komunia pod dwiema postaciami jest udzielana również w Kościele rzymskokatolickim – zwykle pod dwiema postaciami komunikuje tylko celebrans . W Kościołach starokatolickich eucharystia udzielana jest zwykle pod obiema postaciami, zaś w mariawickich zawsze.

Teologia i praktyka poszczególnych Wspólnot

Wszystkim wyznaniom chrześcijańskim chodzi o ten sam sakrament (tajemnicę według terminologii prawosławnej), jednak rozumienie eucharystii oraz jej forma liturgiczna (Komunia w jednej lub dwóch postaciach) różnią się między sobą zależnie od Kościoła.

Główny punkt sporny w interpretacji znaczenia eucharystii między wyznaniami chrześcijańskimi dotyczy prawdziwej obecności Chrystusa w chlebie i winie i jej natury, spożywania eucharystii pod dwiema postaciami (chleb i wino) lub pod jedną (chleb) oraz pojmowania jej jako ofiary.

Kościoły prawosławne

Prawosławni wyznają prawdziwą obecność Chrystusa pod postaciami chleba i wina, jednak nie definiują dogmatycznie natury tej obecności. Chleb i wino stają się rzeczywiście ciałem i krwią Chrystusa (gr. termin metabole ma oznaczać rzeczywistą przemianę). Komunia wiernych udzielana jest pod obiema postaciami.

Wierni Cerkwi Prawosławnej przyjmują komunię świętą od momentu wocerkowlenija już jako niemowlęta . Utrwalony, zwłaszcza w starszym pokoleniu, jest pogląd o rzadkim przyjmowaniu tego sakramentu (najczęściej cztery razy do roku), ale coraz częściej w ramach dążenia do zachowania praktyk pierwszych chrześcijan nalega się na częste przyjmowanie komunii w czasie każdej boskiej liturgii . Obowiązującym jest post eucharystyczny od północy, trwający co najmniej 8 godzin. Zwolnione są od niego małe dzieci oraz osoby chore i w zagrożeniu życia.

Kościół katolicki

Modlitwa Eucharystyczna w liturgii rzymskokatolickiej

Według teologii Kościoła katolickiego , Eucharystia celebrowana jest przez cały Kościół tzn. Chrystusa jako głowę i zgromadzony lud Boży jako członki ciała. Celebracji może przewodniczyć tylko kapłan - biskup lub prezbiter . Jego rola w zgromadzeniu eucharystycznym jest wyjątkowa w stosunku do roli, jaką pełnią wierni: dzięki sakramentowi święceń kapłan celebruje in Persona Christi, to znaczy w sakramentalnym zjednoczeniu z Chrystusem. Na mocy tego zjednoczenia sam Chrystus jest dokonawcą całej liturgii, a w szczególności ofiary, jaką na Kalwarii składa w imieniu całej ludzkości Ojcu.

Porządek celebracji liturgii Eucharystii w obrządku łacińskim nazywany jest mszą świętą .

Magisterium Kościoła katolickiego poucza, że msza jest wspomnieniem tajemnic męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa i ich sakramentalnym uobecnieniem. W okresie po Soborze Trydenckim , podkreślano szczególnie wymiar ofiarny śmierci Chrystusa na krzyżu i to, że eucharystia jest jej uobecnieniem, a więc ofiarą mającą przez łaskę zbawczy wpływ na wszechświat . Podkreślanie wymiaru ofiarnego było reakcją Magisterium Kościoła na poglądy ojców protestantyzmu , którzy widzieli w eucharystii jedynie ucztę paschalną . Dlatego w praktyce duszpasterskiej mówi się o składaniu ofiary mszy św. w różnych intencjach, także za zmarłych, będących w czyśćcu . Nie jest ona jednak rozumiana przez Magisterium Kościoła katolickiego jako osobna, odrębna od ofiary Chrystusa na krzyżu, lecz jest przywołaniem i uczestnictwem w tej ostatniej. "Ofiara Chrystusa i ofiara eucharystii są jedną ofiarą"[2].

Postanowienia Soboru Trydenckiego dotyczące Eucharystii
  1. "Jeżeli ktokolwiek zaprzeczy, że ciało i krew razem z duszą i Bóstwem naszego Pana Jezusa Chrystusa, a więc cały Chrystus są prawdziwe, rzeczywiście i cieleśnie obecnie w sakramencie Przenajświętszej Eucharystii i jeżeli twierdzi, że jest On tam tylko w sposób symboliczny – to niech będzie przeklęty!"
  2. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, że materia chleba i wina pozostaje w sakramencie Przenajświętszej Eucharystii razem z ciałem i krwią naszego Pana Jezusa Chrystusa... – niech będzie przeklęty!"
  3. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, że Chrystus – Jednorodzony Syn Boga nie powinien być czczony w świętym sakramencie Eucharystii i publicznie uwielbiony (w Latrii), i że nie należy Mu oddawać czci w zewnętrznych, uroczystych procesjach zgodnie z chwalebnymi i powszechnymi obrzędami i zwyczajami Kościoła Świętego i że uwielbiający Go są bałwochwalcami – niech będzie przeklęty!".
  4. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, że w Mszy nie jest ofiarowana Bogu prawdziwa ofiara, lub że to, co jest ofiarowane, to nic innego jak tylko Chrystus oddany do zjedzenia, to niech będzie wyklęty".
  5. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, że przez słowa: "Czyńcie to na moją pamiątkę", Chrystus nie uczynił apostołów kapłanami, lub że nie ustanowił, że oni sami oraz inni kapłani mają ofiarować Jego ciało i krew, to niech będzie przeklęty".
  6. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, że ofiara mszy ma na celu jedynie oddanie chwały i dziękczynienie, lub że jest jedynie upamiętnieniem ofiary spełnionej na krzyżu i że nie ma w niej mocy przebłagalnej, lub że przynosi ona pożytek jedynie temu, kto ją przyjmuje i nie powinna być ofiarowana za żywych jak i umarłych, z przyczyny grzechów, kary uświęcenia oraz innych potrzeb, to niech będzie przeklęty".
  7. "Jeżeli ktokolwiek będzie twierdził, ze przez ofiarę Mszy popełniane jest bluźnierstwo wobec najświętszej ofiary Jezusa Chrystusa na krzyżu, niech będzie przeklęty".[3]

Sobór watykański II przypomniał, że msza św. jest sakramentem paschalnym – Chrystus pozostawił "sakrament miłosierdzia, znak jedności, węzeł miłości, ucztę paschalną, w której pożywamy Chrystusa, w której dusza napełnia się łaską i otrzymuje zadatek przyszłej chwały"[4]. A więc Eucharystia nie jest sprawowaniem samej tylko zbawczej śmierci Chrystusa, ale także Jego przejścia (gr. pascha) ze śmierci do życia w zmartwychwstaniu , gdzie Chrystus jest Barankiem paschalnym , sprawiającym wyzwolenie duchowe wiernych uczestniczących w celebracji. Wyzwoleni z niewoli grzechu, wierni stają się wolni, aby kochać. To jest najważniejsze przykazanie Chrystusa (por. Ewangelia Jana 15,13-15), przekazane właśnie w trakcie pierwszej Eucharystii – Wieczerzy Pańskiej . Figurą i zapowiedzią wyzwolenia, które sprawia łaska Eucharystii, było wyjście Izraela z domu niewoli – z Egiptu , obchodzone w Judaizmie po dziś dzień w święcie Paschy poprzez wieczerzę sederową . W trakcie sprawowania Eucharystii dokonuje się przeistoczenie (transsubstancjacja) chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Termin ten wszedł do użycia w teologii katolickiej wraz z potrzebą uściślenia rozumienia Eucharystii jako sakramentu. Spory dotyczące znaczenia sakramentalnej obecności Chrystusa w Eucharystycznych postaciach rozpoczęły się stosunkowo późno, wraz z początkiem drugiego tysiąclecia. Po raz pierwszy powszechnie dotąd przyjmowaną prawdę o realnej obecności Chrystusa pod Postaciami Chleba i Wina ujął w sformułowanie dogmatyczne Sobór laterański IV ( 1215 r.). W Kościele rzymskokatolickim obrządku łacińskiego komunia wiernych udzielana jest z reguły pod jedną postacią – chleba, chociaż dozwolona jest komunia pod dwiema postaciami w małych grupach oraz, w pewnych okolicznościach, w celebracjach parafialnych[5].

Katolickie prawo kościelne nakazuje przyjęcie eucharystii co najmniej raz w roku (w okresie Wielkanocy ), przy czym do przystąpienia (podobnie jak w Cerkwi), wymagane jest zgładzenie grzechów śmiertelnych przez spowiedź . Przewiduje się jednak wyjątek[6].

Kościoły starokatolickie

Kościoły nurtu starokatolickiego w większości zachowały katolickie nauczanie o eucharystii. W Kościele Starokatolickim Mariawitów komunia święta udzielana jest zawsze pod dwiema postaciami.

Luteranie

Luteranie wierzą w realną obecność Chrystusa w eucharystii w momencie przyjmowania Ciała i Krwi Pańskiej przez wiernego. Nie uznają natomiast transsubstancjacji rzymskokatolickiej której zasada głosi, że chleb i wino stają się Ciałem i Krwią Pańską w momencie wypowiedzenia słów konsekracji przez duchownego i takimi pozostają po zakończeniu mszy świętej . Wg luteran Chrystus jest rzeczywiście obecny w eucharystii; postacie eucharystyczne nie zmieniają swej istoty (pozostają rzeczywistym chlebem i winem, jednak równocześnie stają się prawdziwym Ciałem i Krwią Chrystusa – konsubstancjacja (niektórzy teologowie uznają ten termin za niepoprawny, za właściwy uznając termin unia sakramentalna[7]; istnieje również pogląd, że uznanie istnienia unii sakramentalnej jest elementem nauki o konsubstancjacji[8]). Komunia zawsze udzielana jest pod dwiema postaciami (chleb i wino). Duchowni przyjmują komunię razem z wiernymi, wspólnie klęcząc przy ołtarzu. Duchowny odprawiający nabożeństwo w pojedynkę najczęściej wcale nie przystępuje do komunii, lub przyjmuje chleb i wino jako ostatni, po tym jak pozostali wierni powrócą do ławek.

Wierni Kościołów Luterańskich do komunii dopuszczani są po konfirmacji . Kościoły luterańskie propagują gościnność eucharystyczną i zapraszają do Stołu Pańskiego każdego chrześcijanina, o ile w swoim macierzystym Kościele spełnił wymagania dopuszczające go do komunii (w przypadku wiernych Kościoła Rzymskokatolickiego takim wymogiem jest przyjęcie Pierwszej Komunii św. ); Kościół ewangelicko-augsburski w RP stawia dla chrześcijan innych wyznań warunek wiary w rzeczywistą obecność Chrystusa w Wieczerzy Pańskiej. Częstotliwość udzielania komunii zależy od liczebności parafii i lokalnych tradycji. Najczęściej komunia udzielana jest albo co niedzielę, albo dwa razy w miesiącu, lub raz na miesiąc.

Inne wyznania chrześcijańskie

Pozostali protestanci uznają przeważnie tylko symboliczne upamiętnienie ofiary Chrystusa ( memorializm ). Według większości protestantów (np. ewangelików reformowanych i ewangelicznych chrześcijan ) eucharystia, biblijna Wieczerza Pańska (1 Kor 11, 23-26), od początku chrześcijaństwa ma znaczenie symboliczne: oznacza pamiątkę, czyli wspomnienie doskonałej ofiary Chrystusa, która obmyła ludzkość z grzechu i ucztę, celebrowaną przez Kościół i ogół chrześcijan uczestniczących w komunii (wspólnocie). Zdaniem protestantów, którzy pogląd ten opierają na Liście do Hebrajczyków, śmierć Jezusa była wystarczającą ofiarą, dokonała się raz i nie może zostać powtórzona czy też kontynuowana.

Protestanckie Kościoły tzw. Drugiej Reformacji (np. ewangeliczni chrześcijanie , adwentyści , baptyści , zielonoświątkowcy ), podobnie jak wszyscy inni chrześcijanie, dopuszczają do udziału w Stole Pańskim wyłącznie osoby, które przystąpiły do chrztu na podstawie osobistej i świadomej wiary. Wieczerza Pańska odbywa się podczas nabożeństwa niedzielnego raz w tygodniu lub raz w miesiącu (w przypadku adwentystów: w sobotę).

Zobacz też

Przypisy

  1. Baptism, Eucharist and Ministry (ekumeniczny Dokument z Limy) - w jęz. ang.
  2. Katechizm Kościoła katolickiego , 1367
  3. Eucharystia
  4. Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej "SACROSANCTUM CONCILIUM", 47
  5. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 284-287
  6. Kodeks Prawa Kanonicznego, Kan. 916
  7. Richard C. Leonard: The Real Presence in the Eucharist . Laudemont Ministries. [dostęp 2010-03-18].
  8. Jezus Chrystus w liturgii Kościoła Luterańskiego . Luteranie.pl. [dostęp 2010-03-18].  Cytat: W konsekrowanym chlebie i winie poprzez "unio sacramentalis" (unia sakramentalna) luteranizm widzi prawdziwie, realnie i substancjalnie obecnego Chrystusa (konsubstancjacja - chleb i wino pozostają chlebem i winem, ale "w" , "z" i "pod" ich postaciami jest prawdziwie obecny Chrystus ze Swoim ciałem i krwią).

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Eucharystia (sakrament)":

Biskup ...

Adwentyzm ...

Huldrych Zwingli ...

Diakon ...

Adolf Hitler ...

Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary ...

Chrześcijaństwo ...

Katechizm Kościoła Katolickiego ...

Łaska ...

Monstrancja ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Eucharystia (sakrament)":

104 Kontrreformacja w Europie (plansza 4) ...

103 Rozwój reformacji w Europie (plansza 10) ...

104. Zróżnicowanie religijne świata (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie