Kontrapunkt (z łaciny punctus contra punctum, w dosłownym tłumaczeniu: nuta przeciw nucie). Jest to technika kompozytorska, która polega na prowadzeniu kilku niezależnych linii melodycznych ( polifonia ) zgodnie z określonymi zasadami harmonicznymi i rytmicznymi .

W drugim, węższym znaczeniu (używanym w obecnej teorii muzyki) jest określeniem dla głosu współdziałającego z tematem .

Założenia kontrapunktu powstały w średniowieczu , rozwinięte w czasach renesansu , do perfekcji zostały doprowadzone w baroku . Pierwotne formy kontrapunktu polegały na równoczesnym brzmieniu wszystkich głosów posiadających identyczny rytm, co nazywano techniką nota contra notam (nie należy mylić jej z homofonią ). Tzw. contrapunctus floridus (kontrapunkt kwiecisty) oznaczał natomiast swobodę rytmiczną w co najmniej jednym głosie.

Rozwój kontrapunktu polegał na coraz większym usamodzielnianiu się głosów. Teorię i praktykę kontrapunktu rozwinęła następnie epoka renesansu (J. Tinctoris, N. Vicentino, G. Zarlino), a do szczytowego rozwoju doprowadził późny barok, w którym dokonała się synteza skomplikowanej polifonii oraz tonalności dur-moll .

Typy kontrapunktów:

• wokalny
• palestrinowski
• luxarius

Formy muzyczne oparte na założeniach kontrapunktu: fuga , kanon , inwencja .