www.szkolnictwo.pl

kapitel

kapitel - (głowica) to najwyższa, wieńcząca część kolumny, filaru lub pilastra, będąca pośrednim członem konstrukcyjnym między podporą (np. trzonem kolumny) - od której jest szersza, co zapewnia bardziej stabilną konstrukcję całości - oraz elementami dźwiganymi (np. belkowaniem). Ze względu na swoje usytuowanie głowica pełni także funkcje dekoracyjne.

Głowice występują w architekturze od starożytności. Już w Egipcie stosowano w pełni rozwinięte, stylizowane głowice roślinne (palmowe, papirusowe lub lotosowe; te ostatnie w wersjach pąkowej i kielichowej). W kraju faraonów występowały również głowice figuralne z obliczem bogini Hathor oraz głowice heraldyczne. W Mezopotamii kapitele miały formy geometryczne, a w Persji zoomorficzne, które w czasach Achemenidów stały się skomplikowanymi, wieloczłonowymi formami zwieńczonymi zwierzęcymi protomami.

W architekturze greckiej każdy porządek architektoniczny miał charakterystyczną dla siebie głowicę. Dodatkowo we wczesnym okresie w porządku jońskim występowała głowica eolska.

W Rzymie oprócz greckich kapiteli pojawiły się kompozytowe i toskańskie. Nie były one jednak oryginalnymi dziełami Rzymian, a jedynie rozwinięciem form greckich. W architekturze bizantyjskiej stosowano głowice nasadkowe z impostem oraz trapezoidalne, fałdowe i koszowe. Te ostatnie zdobiła płytka dekoracja reliefowa zwana plecionką. W budownictwie islamskim obok klasycznych kapiteli stosowano również bogato dekorowane głowice stalaktytowe.

W architekturze romańskiej występowały głowice kostkowe (tworzyły je kule i sześciany, których przenikanie się tworzyło z każdej strony płaskie, półkoliste tarcze), blokowo-kielichowe oraz kielichowe (w formie dzwonowatej). Zdobiono je motywami geometrycznymi, roślinnymi i figuralnymi. Głowice z tymi ostatnimi motywami tworzyły nieraz całe cykle ikonograficzne. Kapitele gotyckie miały przeważnie dekorację roślinną. Wyróżnia się tu głowice pączkowe zwane też czołgankowymi oraz głowice liściaste. W okresie tym spotkać można też głowice bliźnie, w których podwójny kapitel wiązał dwie kolumienki.

W architekturze nowożytnej powrócono do klasycznych typów głowic.

Inne hasła zawierające informacje o "kapitel":

Nagrobek Kazimierza III Wielkiego na Wawelu naszych czasów i znane są jedynie ich ryciny pochodzące z XVIII stulecia.Na kapitelach kolumn baldachimu wyrzeźbiono liście wina, dębu i klonu. Podłucza arkadek baldachimu ...

Kaplica Świętokrzyska na Wawelu swoim pomocnikiem Jorgiem Huberem z Passawy (twórca scen z Pisma Świętego na kapitelach ). Po przeciwnej stronie spoczęła królowa Elżbieta.Przy ścianie wschodniej, po stronie południowej, ...

Kaplica Gamrata na Wawelu Boża z Dzieciątkiem i św. Katarzyną, flankują dwie kolumny korynckie ze złoconymi kapitelami . Na kolumnach wspiera się trzykrotnie przełamane belkowanie z przerywanym przyczółkiem, pośrodku ...

Kaplica Zebrzydowskiego na Wawelu kolumn oraz przyłucza arkady inkrustowane są różowym marmurem paczółtowickim, natomiast na wolutowych kapitelach znajduje się ornament, przypominający liście akantu . Na pilastrach wspiera się przełamane ...

Kaplica Skotnickich na Wawelu kolumn oraz przyłucza arkady inkrustowane są różowym marmurem paczółtowickim, natomiast na wolutowych kapitelach znajduje się ornament, przypominający liście akantu . Na pilastrach wspiera się przełamane ...

Kaplica Lipskich na Wawelu otwór wejściowy portalu ujmują dwa kanelowane pilastry korynckie , ustawione na cokołach . Złocone kapitele wspierają przerywany segmentowy przyczółek . Pośrodku, nad arkadą wejściową umiejscowiona jest profilowana ...

Kaplica Maciejowskiego na Wawelu kolumn oraz przyłucza arkady inkrustowane są różowym marmurem paczółtowickim, natomiast na wolutowych kapitelach znajduje się ornament, przypominający liście akantu . Na pilastrach wspiera się przełamane ...

Groby Królewskie na Wawelu 1090-1117. Jej wnętrze wspiera się na 8 międzynawowych kolumnach z charakterystycznymi kostkowymi kapitelami. Jest to jedno z najlepiej zachowanych wnętrz romańskich w Polsce. Na ...

Wawel Zaginiony z gotyckiego kościoła św. Jerzego oraz liczne elementy architektoniczne, m.in. bazy i kapitele kolumn , a także fragment nadproża z przedstawieniem gryfa , pochodzący z romańskiej ...

Krypta św. Leonarda na Wawelu ...

Inne lekcje zawierające informacje o "kapitel":

033b. Kultura wczesnego i pełnego średniowiecza. Czas kościołów i wielkich katedr (plansza 16) ...

028 Kultura i życie codzienne wczesnośredniowiecznej Europy (plansza 21) ...