Orzysz
Widok na jezioro Widok na jezioro
Państwo	Polska
Powierzchnia	10,85 km²
Wymiary	11,7 × 3,3 km
Głębokość • średnia • maksymalna	6,6 m 36 m
Wysokość lustra	117 m n.p.m.
Rzeki wypływające	Orzysza
Miejscowości nadbrzeżne	Orzysz , Skomack Wielki , Strzelniki , Kamieńskie, Ostrów, Odoje, Wierzbiny
Wyspy	Różany Ostrów, Wysoki Ostrów, Lasek, Czykietówka, Wyspa Miłości
Położenie na mapie hydrograficznej Polski NE Orzysz
53°49'59″N 22°01'35″E / 53.83306, 22.02639 Na mapach: 53°49'59″N 22°01'35″E / 53.83306, 22.02639

Orzysz ( niem. Arys-See) – jezioro położone na Pojezierzu Mazurskim , w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich , w województwie warmińsko-mazurskim , w powiecie piskim , w gminie Orzysz . Na południowo-zachodnim brzegu jeziora leży miasto Orzysz .

Jezioro typu rynnowego o powierzchni 1070,7 ha , położone na wysokości 117 m n.p.m., o zróżnicowanej głębokości i na ogół zalesionych brzegach, ciągnące się z południowego zachodu na północny wschód. Linia brzegowa o nieregularnym kształcie, charakteryzuje się licznymi zatokami o różnej wielkości oraz długimi półwyspami o wąskich cyplach , głęboko wrzynającymi się w jezioro. W części południowej jeziora znajduje się wydłużona zatoka oddzielona długim i krętym półwyspem Ameryka (patrz poniżej) od sąsiedniego Jeziora Wierzbińskiego (70 ha).

Jezioro posiada 10 wysp o łącznej powierzchni ok. 74 ha. Największa z nich to Różany Ostrów zwana również Wyspą Róż (54 ha) - połączona mostem z lądem. Jezioro łączy się z pobliskimi zbiornikami za pomocą wielu strug, cieków i kanalików. Z jeziora wypływa rzeka Orzysza , łącząca akwen z położonymi niżej jeziorami Tyrkło i Śniardwy . Biegnie tędy szlak kajakowy.

Cechą charakterystyczną tego akwenu jest duża zmienność głębokości oraz bogata roślinność, do brzegów przylegają przeważnie lasy sosnowe i świerkowe .

Gatunki ryb: sielawa , leszcz , okoń , szczupak , sandacz , krąp , wzdręga , płoć , ukleja .

Półwysep Ameryka

Półwysep Ameryka leży między jeziorami Orzysz i Wierzbińskim , zwanym niekiedy Zatoką Wierzbińską. Od strony zachodniej obydwa jeziora oddziela wąski przesmyk zwieńczony mostkiem. Szerokość półwyspu wynosi od ok. 100 do 300 m. W najwęższych prześwietleniach widoczne są oba akweny jednocześnie. Nad brzegiem obu jezior rosną cieniste zarośla z olszą czarną . Korzenie niektórych drzew, podmywane falą wystają znacznie ponad powierzchnie gruntu, tworząc osobliwą formę przestrzenną. Oba jeziora mają postać eutroficzną i podobny skład zbiorowisk przywodnych. Występuje tu roślinność bagienna , taka jak: karbieniec pospolity , psianka słodkogórz , mięta nadwodna , grążele żółte , moczarka kanadyjska . W kilku miejscach brzeg jest piaszczysty i łatwo dostępny. Występują tu także rośliny synantropijne : łopiany , serdecznik pospolity , pokrzywa zwyczajna , trybula leśna , glistnik jaskółcze ziele , bylica pospolita . Dalej na wschód a następnie na południe, półwysep staje się coraz szerszy a roślinność bujniejsza. Pojawiają sie borówki , jeżyny , mchy , a jesienią grzyby . W lesie napotkać można okopy z czasów II wojny światowej . Wzdłuż Jeziora Wierzbińskiego, na jego południowym brzegu rozciąga się wieś Wierzbiny .

Półwysep Ameryka na Jeziorze Orzysz

Bibliografia

• T. Darmochwał, M. J. Rumiński, Warmia Mazury, przewodnik. Agencja TD, Białystok 1996
• T. Wojeński, Przewodnik wędkarski po jeziorach Warmii i Mazur, Sport i Turystyka, Warszawa 1987
• R. Pawlicki- "Przewodnik po ścieżkach rowerowych" - Orzysz 2004
• J. Jańczak red., Atlas jezior Polski tom II,Bogucki Wydawnictwo Naukowe S.C., Poznań 1996