Poniższy artykuł przedstawia w bardzo ogólnym zarysie historię Rumunii od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego. Rozwinięcia tematyki poszczególnych sekcji zaznaczone są pod tytułami tych części artykułów, tam też znajdują się bardziej szczegółowe informacje na temat opisywanych wydarzeń.
Prehistoria
Terytorium dzisiejszej
Rumunii
było zamieszkane przez różne grupy ludzkie od czasów
prehistorycznych
. Jedna z odnalezionych
skamielin
- kość
szczęki
dorosłego mężczyzny - oceniana jest na pochodzącą sprzed 34-36 tys. lat. Oznacza to, iż jest to jedna z najstarszych skamielin ludzkich odnalezionych na terenie
Europy
.[1]
Dacja
Tereny dzisiejszej Rumunii były zamieszkane od co najmniej
513
roku p.n.e. przez
Daków
, jeden ze szczepów
trackich
. Pod przywództwem
Burebisty
(70-44 n.e.), Dakowie utworzyli silne państwo, które zagroziło nawet regionalnym interesom
Rzymian
.
Juliusz Cezar
miał zamiar rozpocząć kampanię militarną przeciwko Dakom, ale został zamordowany w 44 r. p.n.e. Kilka miesięcy później Burebista podzielił jego los, został zabity przez jednego ze swoich wielmożów. Jego silne państwo zostało podzielone na cztery części i złączyło się ponownie dopiero w
95
roku, pod rządami króla
Decebala
. Państwo to stoczyło
kilka wojen z rozszerzającym się imperium rzymskim
, ale zostało ostatecznie podbite przez
Trajana
w
106
roku n.e. Nie mogąc jednak długo stawiać czoła powtarzającym się inwazjom
Gotów
, Rzymianie wycofali się w
271
roku n.e.
Rumunia we wczesnym średniowieczu
Różne części terytorium dzisiejszej Rumunii były we wczesnym
średniowieczu
częścią imperium
Gotów
(Oium) od
271
do
378
roku,
imperium Hunów
do
435
roku,
Awarów
w
VI wieku
i pierwszego imperium
bułgarskiego
od
IX
do
XI wieku
.
Słowianie wschodni
,
Madziarzy
,
Połowcy
,
Pieczyngowie
i
Tatarzy
również najeżdżali te tereny.
Rumunia w późnym średniowieczu
Powstawało wiele niewielkich państewek o różnym stopniu niezależności, jednak w
XIV wieku
wykształciły się dwie większe jednostki -
Mołdawia
i
Wołoszczyzna
. Opierały się one niebezpieczeństwu ze strony
Turków osmańskich
, którzy podbili
Konstantynopol
w
1453
roku. Do
1541
roku cały
Półwysep Bałkański
oraz większość terytorium
Węgier
stały się prowincjami imperium osmańskiego. Jednakże Mołdawia, Wołoszczyzna i
Transylwania
dostały się pod zwierzchnictwo osmańskie, jednak zachowały pełną
autonomię
wewnętrzną, a do
XVIII wieku
także pewną niezależność zewnętrzną.
W
XI wieku
, tereny dzisiejszej Transylwanii stały się w większości autonomiczną częścią
Królestwa Węgier
.
Królowie Węgier
zaprosili
Szeklerów
,
Krzyżaków
i
Sasów
do osiedlenia się w Transylwanii.
W
1475
roku władca Mołdawii
Stefan III Wielki
pokonał imperium osmańskie podczas decydującej bitwy pod
Vaslui
. W
1600
roku księstwa Wołoszczyzny, Mołdawii i Transylwanii były rządzone przez wołoskiego księcia
Michała Walecznego (Mihai Viteazul)
,
bana
Oltenii, ale szanse na zjednoczenie tych ziem prysły, gdy Michał został zamordowany rok później przez żołnierzy
austriackiego
generała
Giorgio Basta. Nie ma jednak dowodów na to, iż Mihai, który był księciem Transylwanii przez mniej niż rok, pragnął zjednoczyć trzy księstwa w celu utworzenia państwa, które miałoby terytorium porównywalne do dzisiejszej Rumunii.
Rumunia nowożytna
W
1699
roku Transylwania stała się terytorium imperium
Habsburgów
. Stało się to zwycięstwie
Austriaków
nad
Turkami
. Ci pierwsi gwałtownie powiększali swoje państwo - w
1718
roku została do niego włączona ważna część Wołoszczyzny, Oltenia. W
1775
roku imperium austriackie okupowało północno-zachodnią część Mołdawii,
Bukowinę
, podczas gdy wschodnia część tego księstwa -
Besarabia
od
1812
roku zajęta była przez
Rosję
.
Narodowe odrodzenie Rumunii
România Revoluţionară (Rewolucyjna Rumunia) C. D. Rosenthala
Podobnie jak w większości krajów
europejskich
,
rok 1848 przyniósł ze sobą rewolucję
w Mołdawii, Wołoszczyźnie i Transylwanii. Jej nadejście poprzedził
Tudor Vladimirescu
i jego
pandurzy
walczący w
powstaniu wołoskim w 1821 roku
. Cele rewolucjonistów - zupełna niepodległość Mołdawii i Wołoszczyzny oraz narodowa
emancypacja
Transylwanii - pozostały niezrealizowane, ale ich działania stały się bazą dla późniejszych, ewolucyjnych zmian. Ponadto, powstania pomogły uświadomić ludności zamieszkującej trzy księstwa, iż tworzy ona wspólnotę językową, kulturową i interesów.
Wysoko opodatkowani i kiepsko administrowani pod rządami Turków osmańskich, mieszkańcy Mołdawii i Wołoszczyzny wybrali w
1859
roku tego samego Domnitora (władcę) -
Aleksandra Jana Cuzę
, na księcia.
Zjednoczone Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny
Królestwo Rumunii
Stare Królestwo
Rumunia (obrys granic w kolorze jasnobrązowym) w roku 1903
W
1866
roku,
niemiecki
książę
Karol I Hohenzollern-Sigmaringen
został Domnitorem prowincji Rumunii. W
1877
roku Rumunia ogłosiła niepodległość, uniezależniając się od Imperium Osmańskiego. Po wojnie rosyjsko-rumuńsko-tureckiej, niepodległość ta została uznana przez traktat berliński z
1878
roku, co oznaczało powstanie pierwszego niepodległego państwa narodowego we wschodniej części Europy. Po wojnie Rumunia otrzymała
Dobrudżę
na południowym wschodzie, ale została zmuszona do przekazania południowej Besarabii Rosji. Karol I został ogłoszony pierwszym
królem Rumunii
26 marca
1881
roku.
Nowe państwo, wciśnięte pomiędzy wielkie imperia: ottomańskie,
austro-węgierskie
i rosyjskie, czerpało z Zachodu, głównie z
Francji
, poszukując kulturowych, edukacyjnych i militarnych wzorców do naśladowania. W
1916
roku Rumunia włączyła się do
I wojny światowej
, po stronie
ententy
, po tym jak państwa wchodzące w jej skład zgodziły się uznać rumuńskie prawo do Transylwanii, która w owym czasie była częścią Austro-Węgier.
Rumunia została pokonana, a w wyniku działań wojennych
Bukareszt
oraz 2/3 powierzchni państwa dostały się pod okupację
państw centralnych
. W
maju
1918
roku Rumunia nie była w stanie kontynuować walki i wynegocjowała pokój z Niemcami (traktat bukareszteński z 1918 roku). W
październiku
1918
roku, Rumunia ponownie przystąpiła do wojny. Wraz z końcem konfliktu, cesarstwa austro-węgierskie i rosyjskie uległy dezintegracji, a organy przedstawicielskie Rumunów z Transylwanii, Besarabii i Bukowiny zadecydowały o utworzeniu unii z
Królestwem Rumunii
, czego rezultatem było powstanie Wielkiej Rumunii.
Wielka Rumunia (România Mare)
Rumuńskie wyrażenie România Mare (dosłowne tłumaczenie - "Wielka Rumunia", często też spotykane - "Większa Rumunia") odnosi się do państwa rumuńskiego w latach pomiędzy
I
a
II wojną światową
, a także do terytorium zajmowanego wówczas przez Rumunię. W tym czasie Rumunia osiągnęła największe w swojej historii terytorium, jednocząc wszystkie historycznie rumuńskie ziemie (które były także zamieszkane w większości przez Rumunów).
Historycznie, "Wielka Rumunia" jest wyrazem jednej z idei rumuńskiego
nacjonalizmu
. România Mare jest wciąż postrzegana jako "raj utracony", często w porównaniu z Rumunią
komunistyczną
. Eksploatując nacjonalistyczne konotacje tego wyrażenia, współczesna
Partia Wielkiej Rumunii
używa go w swej nazwie.
W
1918
roku, kończącym
I wojnę światową
, Transylwania i Besarabia zjednoczyły się ze Starym Królestwem Rumunii. Transylwania zjednoczyła się na mocy Proklamacji Unii z
Alba Iulia
, przegłosowanego przez deputowanych Rumunów z Transylwanii. Besarabia natomiast ogłosiła swą niepodległość spod rządów rosyjskich w
1917
roku, wzywając jednocześnie rumuńskich żołnierzy do ochrony kraju przed
bolszewikami
. Unia regionów Transylwanii,
Marmarosz
,
Kriszana
i
Banat
ze Starym Królestwem Rumunii, została zatwierdzona w
1920
roku przez
Traktat w Trianon
, który uznawał zwierzchnictwo Rumunii nad tymi regionami i ustalał granicę pomiędzy niepodległą Republiką
Węgierską
i Królestwem Rumunii. Unia Bukowiny i Besarabii z Rumunią została zatwierdzona w
1920
roku przez
Traktat wersalski
. Rumunia otrzymała także Południową Dobrudżę od
Bułgarii
, w wyniku udziału w
II wojnie bałkańskiej
w
1913
roku.
Unia w 1918 roku doprowadziła do zjednoczenia terenów z przewagą etniczną Rumunów w granicach jednego państwa. Jednakże doprowadziło to do włączenia w jego skład znaczących
mniejszości
, zwłaszcza
Madziarów
(etnicznych Węgrów),
Niemców
,
Żydów
,
Ukraińców
,
Bułgarów
itd. Ich wielkość oceniana była na 28% populacji (Madziarzy i Niemcy głównie w Transylwanii, Bukowinie i Banacie, Ukraińcy w części Besarabii i Bukowiny, Bułgarzy w Dobrudży). Uznane przez konstytucję Rumunii z
1923
roku, mniejszości narodowe otrzymały szereg praw (edukacyjnych, wyborczych itp.), reprezentowane były także w rumuńskim
parlamencie
. Część ich członków utworzył
partie polityczne
(Madziarzy w
1922
roku, Niemcy w
1929
, Żydzi w
1931
). Pomimo tego, unikatowy autonomiczny status mniejszości, zagwarantowany przez zgromadzenie transylwańskich Rumunów
1 grudnia
1918
roku, nie został wprowadzony w życie.
Historię międzywojennej Rumunii podzielić można na dwa okresy. Od
1918
do
1938
roku była ona
liberalną
monarchią konstytucyjną
, opierającą się powstającym nacjonalistycznym,
antysemickim
ugrupowaniom (m.in.
Żelazna Gwardia
), które otrzymały około 15% głosów w wyborach
1937
roku. Od
1938
do
1944
roku natomiast, Rumunia była
dyktaturą
. Pierwszym dyktatorem był król
Karol II
, który w
1938
roku rozwiązał parlament i przejął władzę we własne ręce. Pomimo niepowodzeń jakie spotkały Rumunię w trakcie I WŚ, zakończyła ona ów konflikt w sposób bardzo korzystny dzięki włączeniu się ponownemu do działań wojennych ponownie tuż przed ich zakończeniem dzięki czemu była jednym z państw, które najwięcej zyskało obszarowo. Niewątpliwie wielkie w tym zasługi
Iona Bratianu
, który dzięki sprawnej dyplomacji uzyskał znaczące nabytki terytorialne, nie mal w pełni realizując stawiane cele przed obradami konferencji paryskiej. Oprócz działań dyplomatycznych miały na to wpływ także wydarzenia w Transylwanii i Besarabii, gdzie doszło do wystąpień mniejszości rumuńskich. W krótkim czasie bo w roku
1920
w czerwcu doszło do podpisania traktatu w Trainon, gdzie miało miejsce podział Królestwa Węgierskiego, w ramach tego traktatu
Węgry
straciły 13 mln obywateli ( z 21 do 8), a także dwie trzecie ziem. Dzięki licznym nabytkom terytorialnym Rumunia okresu międzywojennego posiadała największe w swej historii terytorium. Niemniej wraz z rozrostem terytorialnym oczywistym stało się wchłonięcie mniejszości narodowych, których liczba wynosiła około 30 % co było dość poważnym problemem niemniej nie dotykającym wyłącznie samej Rumunii. W
1918
roku pod patronatem Partii Narodowej zwołano w
Alba Julia
Wielkie Zgromadzenie Narodowe. Na którym nawoływano do zjednoczenia Rumunii. W kwestii polityki główną rolę aż do
1928
roku z niewielką przerwą sprawowała Partia Liberalna. Stworzyli oni także w 1923 roku konstytucję, która miała być etapem na drodze do utworzenia unitarnego państwa narodowego. Rumunia uchwalając konstytucję w 1923 stała się monarchią konstytucyjną. W pierwszych latach po I wojnie światowej politykę zdominowała
Narodowa Partia Liberalna
. W
1928
do władzy doszła Narodowa Partia Chłopska. W 1925 roku wydano rozporządzenie regulujące administracje państwa, dzieląc je na 71 prefektur, obsadzanych i mianowanych w Bukareszcie sytuacja podobna do Jugosławii jednak tam prowadzić mogło to do konfliktów etnicznych tu zaś powodem nieporozumień były raczej nadużycia urzędników. Sama partia liberalna stawiała sobie jako ważny punkt w kształtowaniu polityki państwa element gospodarczego rozwoju, zwłaszcza z racji silnego wpływu w partii bankowców, handlowców i przemysłowców, którzy nie chcieli ingerencji państw zachodnich w gospodarkę rumuńską. Wobec czego wprowadzono maksymalny próg udziału kapitału zagranicznego w przedsiębiorstwach rumuńskich na poziomie maksymalnie 40 %. Niemniej wiele w tym względzie stracili chłopi ponosząc koszty takiego rozwiązania, którzy i tak mieli poważny problem z silnym rozdrobnieniem gruntów rolnych, a także będącej ciągle w toku reformy rolnej uchwalonej w 1921 r. , uchodzącej za jedną z najbardziej radykalnych. Niemniej wraz ze zmianą partii rządzącej nastąpiły w tej kwestii zmiany w szczególności w kontekście otwartości rynku dla inwestorów zagranicznych. W związku z dużym udziałem kapitału zagranicznego Rumunia bardzo silnie odczuła skutki kryzysu. W tym okresie tj. w
1930
roku doszło do powrotu do Rumunii
Karola II
, który został powitany przychylnie niemniej poprzez nie zrealizowanie postulatu jakiego mu proponowano tj. nie sprowadzenia Magdy Eleny Lupescu, po jej przyjeździe Juliu Maniu podał się do dymisji, a w zasadzie żaden następny premier nie potrafił się przeciwstawić królowi, który sprawował nie mal dyktaturę królewską, wprowadzoną faktycznie w 1938. W okresie tym najdłużej utrzymał się rząd Gheorghe Tatarescu ( styczeń 1934- grudzień 1937). Do władzy w latach trzydziestych zaczęli dochodzić rumuńscy faszyści z Żelaznej Gwardii, której najwybitniejszym przywódcą był Corneliu Zelea Codreanu (tworzył on już od
1927
Legionu Archanioła Michała, zginął podczas ucieczki z więzienia po procesie w którym nie udowodniono mu przedstawianych zarzutów), sama Żelazna Gwardia była jedyną faszystowską partią na Bałkanach, która była w stanie pociągnąć za sobą masy. We wspomnianym
1938
roku, król Karol II wprowadził dyktaturę królewską, ustanawiając premierem patriarchę Mirona Cristee. Po czym zmieniono konstytucję, która oddawała pełnię władzy królowi, zostało to zaakceptowane przez społeczeństwo rumuńskie w jawnym plebiscycie. W kwestiach zagranicznych Rumunia związana była w początkowym okresie najsilniej z Francją, a także na zasadzie traktatów dwustronnych z Czechosłowacją i Jugosławią. Władze rumuńskie próbowały wciągnąć w zasięg wspomnianej tzw. Małej Ententy także Polskę, jednakże nie było to możliwe wobec zatargu tejże z Czechosłowacją, a także pozytywny stosunek strony polskiej wobec Węgier, którego rewizjonizmu ziem zabranych nie można było połączyć w całość działalności Małej Ententy. Oprócz tego Rumunia uczestniczyła w porozumieniach bałkańskich. Sytuacja w sojuszach zmieniła się zwłaszcza po wzrastającym znaczeniu Żelaznej Gwardii, a także wpływom niemieckich przedsiębiorstw, co doprowadziło do polepszenia ich współpracy zwłaszcza w obliczu zbliżającej się wojny, a także już po jej wybuchu.
W
1939
roku
Niemcy hitlerowskie
i
ZSRR
zawarły
Pakt Ribbentrop-Mołotow
, który zatwierdzał m.in. radzieckie "interesy" w Besarabii. Z powodu strat terytorialnych w
1940
roku, Karol II został zmuszony do
abdykacji
. Zastąpił go jego syn,
Michał I
, ale realna władza została zagarnięta przez wojskowego dyktatora
Iona Antonescu
(początkowo wspólnie z Żelazną Gwardią). W
sierpniu
1944
roku Antonescu został jednak zaaresztowany przez Michała.
Rumunia podczas II wojny światowej
Terytorium Rumunii w
XX wieku
: na fioletowo zaznaczone Stare Królestwo przed
1913
rokiem, kolor pomarańczowy wskazuje terytorium Wielkiej Rumunii które zostały przyłączone lub anektowane po
II wojnie bałkańskiej
i
I wojnie światowej
, ale zostało utracone podczas
II wojny światowej
. Kolor różowy oznacza tereny przyłączone po I wojnie światowej (Siedmiogród), które pozostały przy niej także dzisiaj (na krótko ich część powróciła do Węgier podczas II wojny światowej).
W
1940
roku Rumunia utraciła terytoria zarówno na wschodzie, jak i na zachodzie. W
czerwcu
1940, po wystosowaniu
ultimatum
, Związek Radziecki rozpoczął okupację Besarabii i północnej Bukowainy. 2/3 Besarabii zostało połączone z niewielką częścią ZSRR i utworzyło
Mołdawską Socjalistyczną Republikę Radziecką
. Północna Bukowina i
Budziak
zostały przyłączone do
Ukraińskiej SRR
. W
sierpniu
1940
roku, północna Transylwania została przyznana Węgrom przez Niemcy i
Włochy
. Południowa Dobrudża trafiła natomiast w ręce Bułgarii, zaraz po abdykacji Karola II.
Rezultatem takich strat terytorialnych, była utrata popularności przez króla Karola II i wsparcie udzielone przez armię generałowi Ionowi Antonescu, które uczyniło z niego przywódcę Rumunii. Przez cztery miesiące (okres Narodowego Państwa Legionowego) zmuszony był dzielić się władzą z Żelazną Gwardią, jednak w
styczniu
1941
roku Antonescu był w stanie pozbyć się tego kłopotliwego ciężaru. Rumunia rozpoczęła swój udział w II wojnie światowej w
lipcu
1941
roku, wypowiadając wojnę Związkowi Radzieckiemu, pragnąc odzyskać Besarabię i północną Bukowinę. Jej siły zbrojne znajdowały się pod dowództwem
Wehrmachtu
. Administrowała przekazanym przez Niemców terytorium znajdującym się pomiędzy
Dniestrem
a
Południowym Bugiem
, nazwanym
Transnistrią
(Zadniestrzem). Nie przyłączyły go jednak formalnie do Rumunii, nie chcąc, żeby był traktowany jako rekompensata za Transylwanię (cały czas liczono na odzyskanie ziem przekazanych Węgrom).
W
sierpniu
1944
roku,
zamach stanu
króla Michała I, poparty przez opozycyjnych polityków i armię, pozbawił Antonescu władzy i powierzył dowództwo rumuńskich sił zbrojnych
Armii Czerwonej
. Armia rumuńska poniosła ciężkie straty, prowadząc walkę z
nazistami
na Węgrzech i
Czechosłowacji
.
Paryski traktat pokojowy z
1947
roku sprawił, iż północna Transylwania powróciła do Rumunii, mając przez kilka lat status autonomiczny. Nie przywrócono rumuńskiego panowania nad Besarabią, północną Bukowiną i południową Dobrudżą. Mołdawska SRR uniezależniła się od ZSRR w
1991
roku, stając się
Republiką Mołdawską
.
Komunistyczna Rumunia
Radziecka okupacja, która nastąpiła po II wojnie światowej, zakończyła się utworzeniem
komunistycznej
Republiki Ludowej w
1947
i abdykacją króla Michała I. Monarcha udał się na wygnanie.
We wczesnych latach 60., rumuński komunistyczny rząd uniezależnił się nieco od Związku Radzieckiego.
Nicolae Ceauşescu
stanął na czele
Rumuńskiej Partii Komunistycznej
w
1965
roku i został
głową państwa
w
1967
. Odmowa Ceauşescu wzięcia udziału w inwazji na Czechosłowację w
1968
roku oraz tymczasowe zmniejszenie wewnętrznych represji, pomogły mu w wypracowaniu pozytywnego wizerunku zarówno w kraju, jak i na Zachodzie. Zwiedzeni przez "niezależną" zagraniczną politykę Ceauşescu, zachodni przywódcy zmienili swój stosunek do niego dopiero w późnych latach 70., kiedy to
reżim
stał się ekstremalnie arbitralnym i zbrodniczym systemem. Jednakże przy życiu podtrzymywały go zachodnie kredyty, umożliwiające rozwój ekonomiczny, ale i jednocześnie zaostrzanie kursu władzy.
Rewolucja w Rumunii
w
1989
roku oznaczała ponad 1000 ofiar w
Timişoarze
i
Bukareszcie
, przyniosła jednak upadek Ceauşescu i koniec komunistycznego reżimu w Rumunii. Po trwających tydzień niepokojach w Timişoarze,
21 grudnia
1989
roku miała miejsce masowa demonstracja, mająca w zamyśle jej organizatorów być wiecem poparcia dla Ceauşescu, przerodziła się jednak w coś zupełnie przeciwnego. Były przywódca wraz z żoną, po wylocie z Bukaresztu helikopterem, został zaaresztowany przez armię. Zostali oskarżeni i skazani przez
sąd kapturowy
za "ludobójstwo" i inne zbrodnie.
25 grudnia
1989
miała miejsce ich egzekucja. Powyżej opisane wydarzenia z czasów rewolucji do dziś są przedmiotem zażartych dyskusji, podczas których przedstawiane są rozmaite teorie na temat motywacji i poczynań niektórych osób biorących w nich udział.
Ion Iliescu
, był oficjel partii komunistycznej, marginalizowany przez Ceauşescu, został liderem tymczasowej koalicji rządzącej,
Frontu Ocalenia Narodowego (FSN)
, który
22 grudnia
1989
roku proklamował restaurację
demokracji
i wolności obywatelskich. Partia komunistyczna została zdelegalizowana przez Iliescu, jednak później zmienił on zdanie i odwołał tę decyzję - stąd też działalność komunistyczna nie jest zakazana w Rumunii do dziś. Jednakże najbardziej niepopularne uregulowania prawne z czasów Ceauşescu, takie jak bezwzględny zakaz
aborcji
czy stosowania
antykoncepcji
, były pośród pierwszych zniesionych praw.
Rumunia po 1989
Wybory parlamentarne i prezydenckie zostały przeprowadzone
20 maja
1990
roku. Startując przeciwko reprezentantom wskrzeszonych przedwojennych ugrupowań: Narodowej Partii Chłopskiej i
Narodowej Partii Liberalnej
, korzystając przy tym z przewagi, jaką dawała mu ścisła kontrola FSN nad radiem i telewizją, Iliescu uzyskał 85% głosów. FSN otrzymała natomiast 2/3 miejsc w parlamencie.
Petre Roman
, profesor uniwersytecki, mający silne korzenie rodzinne w partii komunistycznej, został szefem nowego rządu, który składał się głównie z byłych komunistycznych działaczy. Zainicjował on reformy
wolnorynkowe
rumuńskiej gospodarki.
Z powodu przewagi eks-komunistów w rządzie
antykomunistyczni
manifestanci rozpoczęli w
kwietniu
1990
roku permanentną antyrządową manifestację na uniwersytecie w Bukareszcie. Dwa miesiące później, protestujący ci, określani przez rząd jako "chuligani", zostali brutalnie rozgonieni przez górników wezwanych przez prezydenta Iliescu - wydarzenie to znane jest jako
Mineriada
. Zaatakowali oni także siedziby organizacji opozycyjnych i prywatne mieszkania ich liderów. Rząd Romana upadł we
wrześniu
1991
roku, kiedy to górnicy ponownie przyjechali do Bukaresztu, żądając wyższych płac. Technokrata,
Theodor Stolojan
został tymczasowym premierem, do czasu nowych wyborów.
W
grudniu
1991
roku została uchwalona nowa
konstytucja
Rumunii, weszła w życie po
referendum
powszechnym, które jednakże zostało skrytykowane przez obserwatorów międzynarodowych, którzy oskarżyli rząd o manipulowanie ludnością czy nawet o jawne oszustwa. Konstytucja została zmieniona również w referendum z
18
-
19 października
2003
roku, wtedy też pojawiły się oskarżenia o oszustwa. Nowa ustawa zasadnicza weszła w życie
29 października
2003
roku, mając strukturę podobną do konstytucji z 1991 roku, jednak ze znacznymi zmianami, takimi jak wydłużenie kadencji prezydenta z 4 do 5 lat oraz zapis gwarantujący nietykalność własności osobistej.
W
marcu
1992
roku miał miejsce w rozłam w łonie FSN, na: Narodowy Front Demokratyczny (FDSN), przewodzony przez Iliescu i
Partię Demokratyczną (PD)
, której liderem został Roman. Iliescu zwyciężył w wyborach prezydenckich we
wrześniu
1992
roku, a jego FDSN odniosło także zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w tym samym czasie. Z poparciem nacjonalistycznej PUNR (Partia Narodowej Jedności Rumunów),
Partii Wielkiej Rumunii (PRM)
i postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSM), FDSN utworzyła w
listopadzie
nowy rząd, z premierem
Nicolae Văcăroiu
, ekonomistą i byłym członkiem partii komunistycznej. FDSN zmieniła swą nazwę na
Partia Socjaldemokracji w Rumunii (PDSR)
w
lipcu
1993
roku.
Emil Constantinescu
z Konwencji Demokratycznej (CDR) odniósł zwycięstwo w drugiej rundzie wyborów prezydenckich w
1996
roku i zastąpił Iliescu jako
głowę państwa
. PDSR natomiast zdobyła największą liczbę miejsc w parlamencie, nie była jednak zdolna do stworzenia koalicji rządowej. Partie wchodzące w skład CDR dołączyły więc do PD, Narodowej Partii Liberalnej (PNL) i
Węgierską Unię Demokratyczną (UDMR)
, tworząc w ten sposób centrowy gabinet, posiadający ok. 60% miejsc parlamentarnych. Koalicja ta długo walczyła o przetrwanie, decyzje podejmowane były wolno, z powodu konieczności uzgadniania kompromisowego stanowiska pomiędzy poszczególnymi partiami. Niemniej jednak rząd ten był w stanie implementować ważne reformy. Nowy gabinet, pod kierownictwem
Victora Ciorbei
, przetrwał do
marca
1998
, kiedy to zastąpił go
Radu Vasile
, którego następcą z kolei został w grudniu
1999
były prezes Banku Narodowego,
Mugur Isărescu
.
Wybory z
2000
roku zapewniły powrót do władzy
socjaldemokratom
Iliescu - jego ugrupowanie zmieniło nazwę na Partia Socjaldemokratyczna (PSD). Iliescu został prezydentem po raz drugi. Premierem został
Adrian Năstase
- okres sprawowania władzy przez jego rząd pełen był wstrząsów powodowanych powtarzającymi się oskarżeniami o korupcję.
Wybory prezydenckie i parlamentarne odbyły się ponownie
28 listopada
2004
roku. Żadna z partii nie zdołała zapewnić sobie zadowalającej większości w parlamencie. Co więcej, partie opozycyjne i międzynarodowi obserwatorzy oskarżyli PSD o przeprowadzenie fałszerstw wyborczych na szeroką skalę. W I rundzie wyborów prezydenckich żaden z kandydatów nie osiągnął wymaganej większości. W II rundzie zwycięstwo odniósł
12 grudnia
2004
roku kandydat PNL i PD -
Traian Băsescu
, otrzymując ok. 51% głosów.
Lider PNL,
Călin Popescu-Tăriceanu
otrzymał trudne zadanie zbudowania koalicyjnego rządu, w skład którego nie wchodziliby członkowie PSD. W
grudniu
2004
roku rząd koalicyjny złożony z PD, PNL, PUR (Rumuńska Partia Humanistyczna, która później zmieniła nazwę na
Partia Konserwatywna
i UDMR, został zaprzysiężony.
W
2004
Rumunia wstąpiła do
NATO
, a
1 stycznia
2007
do
Unii Europejskiej
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy