|
szkoły parafialne
szkoły parafialne - szkoły zakładane przy kościołach parafialnych.
Pierwsze znane zarządzenia dotyczące obowiązku utrzymywania szkół przy wszystkich kościołach wydał w 797 cesarz Karol Wielki. Zostało to potwierdzone w 853 zaleceniem papieża Leona IV zakładania szkół przy każdej parafii. Przełomowe znaczenie miały uchwały Soboru Laterańskiego IV (1215), dzięki którym szkoły parafialne zyskały trwałe podstawy egzystencji.
Pierwotnym celem szkół parafialnych było danie podstaw wykształcenia przyszłym kapłanom. Ich podstawę programową miało stanowić tzw. trivium (gramatyka łacińska, retoryka, dialektyka), uzupełnione muzyką (śpiew kościelny).
W rzeczywistości program szkół parafialnych był zróżnicowany w zależności od położenia, rozległości i zasobów parafii. W miastach, gdzie szkoły parafialne miały służyć młodzieży mieszczańskiej, zakres przekazywanej wiedzy wykraczał często poza potrzeby Kościoła i bywał dostosowywany do potrzeb tej warstwy społecznej.
W Polsce szkolnictwo parafialne rozwijało się od końca XIII w. Jego rozkwit przypada na XV i początek XVI w. W wielu szkołach uczyli wykwalifikowani nauczyciele, a uczniowie rekrutowali się z różnych warstw społecznych. Program nauczania był zróżnicowany, w znacznym stopniu dostosowany do potrzeb Kościoła.
Reformacja, która od lat 30. XVI w. szybko rozprzestrzeniała się na ziemiach polskich, sprawiła, że liczba szkół parafialnych uległa znacznemu zmniejszeniu. Było to związane z odmiennym podejściem do oświaty. Przedstawiciele protestantyzmu postulowali bowiem, aby szkoły były prowadzone przez rajców miejskich – władzę świecką, a nie kościelną (protestanckie szkolnictwo).
Sobór trydencki (1545-63) i kontrreformacja przyczyniły się do odzyskania wpływu Kościoła katolickiego na szkolnictwo. Od XVII w. zmieniły się zadania szkół parafialnych: głównie przygotowywały one do służby kościelnej (ministrantura i muzyka), dawały także chłopcom podstawową znajomość czytania, pisania, czasami rachunków.
Zniszczenia po wojnach szwedzkich spowodowały pogorszenie kondycji i poziomu szkół parafialnych, zwłaszcza na wsiach. Proces ten pogłębił się w końcu XVII i 1. połowie XVIII w. na skutek ogólnego upadku ekonomicznego i zaostrzających się różnic społecznych. Najwięcej szkół parafialnych było w Wielkopolsce i Małopolsce, słabsza była sieć tego szkolnictwa na ziemiach litewsko-ruskich, gdzie zaczęły one powstawać w XV w. Utworzona w 1773 Komisja Edukacji Narodowej (KEN), mimo iż doceniała znaczenie tego szczebla nauczania, nie miała dostatecznych środków, by radykalnie zmienić jego stan.
Szkoły parafialne nadal pozostawały w gestii Kościoła. Zainteresowanie, które szkołom parafialnym okazywali biskup płocki Michał Poniatowski i biskup wileński Ignacy Massalski, na krótko tylko uwidoczniło się w zwiększeniu ich liczebności. Pod wpływem działalności KEN i inicjatyw niektórych przedstawicieli oświeconej szlachty podniósł się nieco poziom nauczania w szkołach parafialnych, zwłaszcza w miastach. W nauczaniu zapanował język polski, zaczęto przyjmować dziewczęta.
Na początku XIX w. szkoły parafialne zaczęły tracić na znaczeniu i zanikać na rzecz podporządkowanych władzom świeckim szkół elementarnych, zwanych także ludowymi.
Inne hasła zawierające informacje o "szkoły parafialne":
Brno
...
1972
...
Antanas Smetona
...
Andrius Kupčinskas
...
Nowa Anglia
...
Rekatolicyzacja
...
Wojciech Brudzewski
...
Taylor Swift
...
Janusz Józefowicz
...
Boris Blacher
...
Inne lekcje zawierające informacje o "szkoły parafialne":
Rozprawa z rozprawką (plansza 2)
...
008b. Grecja (plansza 18)
...
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 11)
...
|
