Uznam
Zdjęcie satelitarne wyspy Zdjęcie satelitarne wyspy
Kontynent	Europa
Państwo	Niemcy   Polska
Akwen	Morze Bałtyckie
Powierzchnia	445 km²
Mapa wyspy Położenie na mapie

Mapa powiatu Usedom-Wollin z r. 1905
( niem. Landkreis Usedom-Wollin )

Mapa wyspy Wolin i polskiej części Uznamu

Uznam (przed 1945 Orzna^[1][2], niem. Usedom) – wyspa przybrzeżna na Bałtyku na pograniczu Polski ( powiat grodzki Świnoujście , województwo zachodniopomorskie ) i Niemiec ( powiat Ostvorpommern , Meklemburgia-Pomorze Przednie ), zamykająca od północnego zachodu Zalew Szczeciński .

Powierzchnia 445 km², z czego w Polsce około 72 km²; silnie rozczłonkowana, z licznymi półwyspami . Od lądu stałego oddziela wyspę cieśnina Piana , od wyspy Wolin – Świna , natomiast od końca XIX wieku sztucznie wykonany Kanał Piastowski oddzielił od Uznamu wyspę Karsibór . Najwyższym szczytem jest Golm (59 m n.p.m. ), położony przy granicy po niemieckiej stronie, tuż przy świnoujskiej dzielnicy Wydrzany .

Powstanie wyspy

Materiał, z którego powstała wyspa, został przywleczony ze Skandynawii przez lądolód . Lodowcom wyspa zawdzięcza też swoje ukształtowanie – jeziora , wyspy, urwiska i wzgórza morenowe . Są tu też utwory z końcowego okresu zlodowacenia – płaskie niziny i faliste wzgórza , obecnie pokryte urodzajnymi glebami . Innym czynnikiem kształtującym wyspę były wody – rzeki transportujące i osadzające materiał skalny.

Przed ok. 12 tys. laty powstało Morze Bałtyckie , początkowo jego poziom był ok. 20 m niższy od obecnego. Uznam był wtedy półwyspem porośniętym tundrą . Wtedy też zostały przez wiatr ukształtowane wydmy , których pozostałości istnieją do dziś.

6 tys. lat temu poziom wód podniósł się znacznie; powstał wtedy Zalew Szczeciński . Jego połączenie z Bałtykiem było bardzo szerokie, lecz przez następne tysiąclecia zjawiska akumulacyjne spowodowały powstanie wysepek, następnie mierzei i innych składników obecnej wyspy.

Prehistoria

Obecność człowieka stwierdzono na Uznamie już w młodszej epoce kamiennej (4000 p.n.e.-1800 p.n.e.) – z tego okresu pochodzi 11 znalezionych kamiennych grobów . W epoce brązu (1800 p.n.e.-800 p.n.e.) wyspa była już stosunkowo gęsto zasiedlona – świadczy o tym prawie 100 odkrytych osad i grodzisko w rejonie góry Golm. Zamieszkująca tu ludność pochodzenia germańskiego z niejasnych przyczyn opuszcza wyspę ok. roku 400 n.e., a na jej miejsce napływają Słowianie .

Historia

W roku 1128 władający wyspą pomorski książę Warcisław I przyjął chrzest z rąk Ottona z Bambergu . Ok. 1155 powstał norbertański klasztor w miejscowości Grobe (zob. Klasztor Grobe ), który w 1309 został przeniesiony do wsi Pudagla . Istniał także klasztor w Crummin. W krótkim czasie dobra klasztorne objęły prawie całą wyspę i stan taki trwał do czasów reformacji , kiedy to zostały przejęte przez książąt pomorskich .

Burzliwe losy przeżywał Uznam w czasie wojny trzydziestoletniej – 26 czerwca 1630 w Peenemünde u ujścia rzeki Piany wylądował król szwedzki Gustaw Adolf , a po wojnie wyspa dostała się pod panowanie szwedzkie. W roku 1720 za kwotę 2 mln talarów odkupił ją Fryderyk Wilhelm I , a już w roku 1740 Fryderyk II Wielki rozbudował świnoujski port .

Przed II wojną światową w Peenemünde został zbudowany poligon doświadczalny służący do badań nad pociskami V-1 , później także V-2 (zob. de:Heeresversuchsanstalt Peenemünde ).

Polską nazwę Uznam wprowadzono urzędowo rozporządzeniem w 1949 roku^[3].

Park Natury Wyspa Uznam

Park Natury Wyspa Uznam ( niem. Naturpark Insel Usedom) znajduje się w niemieckiej części Uznamu. Obejmuje tereny wyspy, stałego lądu i wód Piany . W jego skład wchodzi 9 rezerwatów o powierzchni ponad 3 km²:

• Mümmelkenmoor (głębokie torfowisko )
• Halbinsel Gnitz (brzeg klifowy i wydmy)
• Insel Böhmke und Werder (kolonie mewy śmieszki i rybitwy zwyczajnej )
• Wockinsee (jezioro przybrzeżne i torfowiska)
• Gothensee und Thurbruch (pastwisko z suchoroślami )
• Halbinsel Cosim (wydmy, trzcinowiska , lasy olchowe )
• Peenemünder Haken, Struck und Insel Ruden (słone łąki i wydmy, miejsce wylęgu i wypoczynku ptaków)
• Großer Wotig (słonawe łąki, torfowiska wysokie , lęgowisko ptaków morskich)
• Golm ( morena czołowa , klif porośnięty buczyną )

Turystyka

Na wyspie Uznam znajdują się miejscowości wypoczynkowe i uzdrowiskowe, m.in. Świnoujście , Seebad Ahlbeck , Seebad Bansin, Seebad Heringsdorf . Znajduje się tu wiele ośrodków wypoczynkowych i sanatoriów . Walory turystyczne podnoszą mola i wieże widokowe . Są doskonałe warunki i infrastruktura do uprawiania turystyki rowerowej . Powstało kilka placów zabaw dla dzieci z miniaturami statków pirackich itp. Komunikację zapewniają:

• port lotniczy Heringsdorf w pobliżu wsi Zirchow i Garz
• sieć linii autobusowych
• lokalna kolej – Usedomer Bäderbahn
• droga krajowa nr 93
• drogi krajowe nr 110 i 111 .

W 2007 oddano do użytku przejście graniczne Świnoujście-Garz . Zakończono już prace związane z przedłużeniem linii UBB do Świnoujścia oraz wybudowaniem stacji Świnoujście Centrum . 20 września 2008 roku oficjalnie otworzono nowy odcinek i rozpoczęto przewozy pasażerskie. (zob. Świnoujście ).

Przypisy