Aleksander Wolszczan (ur.
29 kwietnia
1946
w
Szczecinku
[1]) – polski
astronom
, odkrywca pierwszych
planet
spoza
Układu Słonecznego
.
Działalność naukowa
W
1969
r. ukończył
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
. W
1973
przebywał na stażu w
Instytucie Radioastronomii Maksa Plancka
w
Bonn
. W
1975
na macierzystej uczelni uzyskał stopień doktora fizyki za pracę poświęconą
pulsarom
. Od
1982
na stałe za granicą.
We wrześniu
1990
roku za pomocą
radioteleskopu w Arecibo
(
Portoryko
) odkrył pierwsze 3
planety poza Układem Słonecznym
, krążące wokół pulsara
PSR 1257+12
w
konstelacji
Panny
. Odkrycie zostało oficjalnie zaprezentowane na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w
Atlancie
w styczniu 1992 i opublikowane w naukowym czasopiśmie -
Nature
w dniu
9 stycznia
1992
roku[2]. W 1992 roku otrzymał
Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
za odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego.
Od 1992 roku prowadzi badania i wykłada jako profesor astronomii i astrofizyki na Uniwersytecie Stanowym
Pensylwania
(Penn State) oraz swej macierzystej uczelni.
Dnia
22 marca
1994
roku opublikował pełne wyniki badań swego odkrycia w czasopiśmie
Science
[3]. Wyróżniony przez pismo
Nature
jako autor jednego z 15 fundamentalnych odkryć z dziedziny fizyki upublicznionych przez wydawnictwo.
W
1996
roku otrzymał nagrodę Beatrice M. Tinsley Prize z rąk Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego (American Astronomical Society). Postanowieniem prezydenta
Aleksandra Kwaśniewskiego
z dnia
11 listopada
1997
roku, za wybitne zasługi dla nauki polskiej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski
. Honorowy Obywatel Miasta Szczecina - od 2006 r.
W lutym
2005
roku na konferencji w
Aspen
w
Kolorado
ogłosił, że wraz z
Maciejem Konackim
odkrył jeszcze czwartą planetę w tym układzie.
W maju
2007
roku wraz z grupą polskich astronomów kierowaną przez
Andrzeja Niedzielskiego
odkrył planetę
HD 17092 b
krążącą wokół gwiazdy
HD 17092
. Do tego celu użyto teleskopu Hobby-Eberly w
Teksasie
.[4]
Wolszczan został uhonorowany w toruńskiej
Alei Gwiazd
, gdzie na Rynku Staromiejskim odsłonił pierwszą z "katarzynek" - podpisów słynnych torunian. Profesor miał również otrzymać honorowe obywatelstwo miasta Torunia, ale zrzekł się wyróżnienia nie podając wyraźnych powodów. Został wyróżniony jako Torunianin XX wieku.
W 2007 roku powstał
film dokumentalny
, w reżyserii Jana Sosińskiego pod tytułem "Gwiazdor - Aleksander Wolszczan". Obraz przybliża sylwetkę naukowca oraz przedstawia jego zainteresowania i opowieści dotyczące wcześniejszego życia w Polsce[5]
Na przełomie września i października
2008
ujawniono, że w latach 1973-1986 Wolszczan współpracował ze
Służbą Bezpieczeństwa
; na początku października prof. Wolszczan zrezygnował z etatu na Uniwersytecie w Toruniu; rezygnacja została przyjęta przez rektora, przy czym obie strony potwierdziły dalszą wolę współpracy naukowo badawczej[6].
Przypisy
Literatura
Linki zewnętrzne