Europa Środkowa
Europa ŚrodkowaEuropa Środkowa – region położony pomiędzy różnie definiowanymi
Europą Zachodnią
i
Europą Wschodnią
.
Europa Północna
,
Południowa
i
Południowo-Wschodnia
również wpływają na zakres tego pojęcia, w zależności od ujęcia ich granic. Termin zaczął być znów używany po upadku
żelaznej kurtyny
, dzielącej "Europę Środkową" na dwie części. Pojęcie rozumiane jest różnie w zależności od okresu historycznego. Na konferencji
Międzynarodowej Unii Geograficznej
w
Pradze
(
1994
), do państw środkowoeuropejskich zaliczone zostały kraje
Grupy Wyszehradzkiej
i część krajów alpejskich: Nieco inaczej określono obszar regionu w unijnym programie Europa Środkowa. Program ten obejmuje następujące kraje[1]: W porównaniu z definicją Międzynarodowej Unii Geograficznej z unijnego programu wyłączona jest północno-zachodnia część Niemiec, Szwajcaria i Liechtenstein, natomiast włączono rejony Ukrainy i Włoch, w znacznej części historycznie powiązane z
monarchii habsburską
. Region objęty unijnym programem Europa Środkowa zajmuje powierzchnię ponad 1 mln km2 z liczbą ludności wynoszącą około 148 mln[2]. Jest to obszar wspólnej historii i kultury, które odróżniają go od sąsiednich regionów. Na wschód i południowy wschód od Europy Środkowej położone są terytoria opanowane przez długi okres przez
Imperium osmańskie
i
cesarstwo rosyjskie
, z silnym wpływem kultury helleńskiej (np. mająca swe źródła w alfabecie greckim
cyrylica
) – obszary, na których występuje
prawosławie
,
kościół unicki
oraz
islam
, podczas gdy Europa Środkowa pozostaje obszarem zdominowanym przez
katolicyzm
.Europa Środkowa jest jednym z regionów Europy niewchodzącym w skład
Imperium Rzymskiego
(określanym jako Barbaricum). Jednak już od X wieku znalazła się w kręgu kultury zachodniej. Europa Środkowa pod względem kulturowymGrupa ekspertów
Organizacji Narodów Zjednoczonych
w
2006
roku zaproponowała następujące kulturowe kryteria wyróżnienia regionu "Europa Środkowa"[3]: - synchroniczna lub diachroniczna obecność
katolicyzmu
i
protestantyzmu
, podczas gdy
prawosławie
i
islam
odgrywają jedynie marginalną rolę;
- zasięg regionu wyznacza kultura niemiecka i żydowska, współwystępująca z warstwami kulturowymi słowiańskimi, węgierskimi i romańskimi (występującymi również poza Europą Środkową);
- stosunkowo wczesny rozwój miast i mieszczaństwa w porównaniu z Europą Wschodnią i Europą Południowo-Wschodnią;
- wczesne pojawienie się niezależnej ludności wiejskiej;
- tradycje lokalnej i regionalnej samorządności;
- kulturowe i etniczne zróżnicowanie;
- polityczna i gospodarcza orientacja na kontynent (nie na obszary zamorskie);
- uprzemysłowienie późniejsze niż w Europie Zachodniej, ale znacznie wcześniejsze niż w Europe Wschodniej i Południowo-Wschodniej.
Kultura środkowoeuropejska wykracza poza dzisiejsze granice krajów uznawanych za przynależące do Europy Środkowej i obejmuje obszary historycznie należące do
Świętego Cesarstwa Rzymskiego
,
Królestwa Węgier
,
monarchii habsburskiej
czy
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
. Należą do nich następujące regiony: Bibliografia- O. Halecki, Historia Europy - jej granice i podziały, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2002
- M. Kundera, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, "New York Review of Books" 26.04.1984, wersja polska: "Zeszyty Literackie", nr 5, 1984
(online)
- Cz. Miłosz, Rodzinna Europa, Wydawnictwo Literackie, różne wydania
- J. Andruchovič, A. Stasiuk, Moja Europa : dwa eseje o Europie zwanej Środkową, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2000
- T.G. Ash, Does Central Europe Exist?, The New York Review of Books, October 9, 1986
[1]
- T.G. Ash, The Puzzle of Central Europe, The New York Review of Books, March 18, 1999
[2]
PrzypisyZobacz:
Europa
–
Europa Zachodnia
–
Europa Środkowo-Wschodnia
–
Europa Wschodnia
–
Europa Południowa
–
Europa Północna
Zobacz też:
środek Europy
,
czas środkowoeuropejski
,
Mitteleuropa
Inne hasła zawierające informacje o "Europa Środkowa":
Ren
...
Wag
...
Rak języka
...
Grenoble
...
Uznam
...
Wiktor Sukiennicki
...
Vytautas Landsbergis
...
1484
...
1499
...
1972
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Europa Środkowa":
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 1)
...
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 6)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 8)
...
|