Kalendarium historii Bełchatowa
Kalendarium historii BełchatowaKalendarium historii Bełchatowa – wszystkie najistotniejsze daty związane z
Bełchatowem
. Historia Bełchatowa jest nierozerwalnie związana z
Grocholicami
, które od początków państwowości polskiej, łącznie z Klukami, Parznem i przyległościami stanowiły znaczną część majątku należącego do rozległych dóbr
Arcybiskupstwa Gnieźnieńskiego
. Jedna z tablic informacyjnych umieszczonych na terenie Bełchatowa, opisujących historię miasta. XII-XIII wiek-
1137
– pierwsza wzmianka o Grocholicach
-
1230
-
1233
– budowa kościoła pw. "Wszystkich Świętych" w Grocholicach
XIV-XVIII wiek-
1391
– pierwsza historyczna wzmianka o Bełchtowie (pierwsza nazwa Bełchatowa)
-
1405
– pierwszymi właścicielami Bełchatowa byli Grzymalici (lub Bełchat jak podaje między innymi "Miejski informator aktualności" miasta Bełchatowa) herbu
Topór
, którzy zmienili swoje nazwisko na Bełchaccy (bądź jak podają niektóre źródła Bełchaczcy).
-
1420
–
Grocholice
zostały podniesione przez
Władysława Jagiełłę
do praw magdeburskich.
-
1485
– podniesienie Grocholic do rzędu miast przez
Kazimierza Jagiellończyka
.
- Koniec
XVI wieku
– Bełchatów przejęła rodzina Kowalewskich herbu
Prus III
.
-
1617
,
17 kwietnia
– ufundowanie drewnianego
klasztoru
oo.
Franciszkanów
przez Zofie (z domu Bykowska) i Mikołaja Kowalewskich, przez to Bełchatów staje się
wsią
kościelną.
-
1624
– oo. Adam Gaski konsekruje drewniany klasztor. Pierwszym ojcem oo. W Bełchatowie był Bogusław Paruliusz.
- I ćw.
XVIII wieku
– Bełchatów przeszedł w ręce rodziny Rychłowskich.
-
1670
– dzięki Stanisławowi Rychłowskiemu powstaje nowy, murowany kościół, klasztor oraz dworek otoczony parkiem (dzisiejszy
Dwór Olszewskich
). Projektantem najprawdopodobniej był
włoski
architekt
biskupa
płockiego
, Lodovico Coci.
-
1731
,
25 lipca
– oficjał i
sufragan
,
franciszkanin
, Józef Kraczkowski nadaje kościołowi 3 wezwania: Narodzenia
Najświętszej Maryi Panny
,
św. Jacka Odrowąża
i
św. Bonawentury
.
-
1737
– możliwość urządzania przez Bełchatów targów uzyskany przez Franciszka Rychłowskiego.
-
1743
– Bełchatów otrzymał prawa miejskie z rąk króla
Augusta III Sasa
. Dokończono budowę wieży kościoła na ul. Pabianickiej (dzisiejsza ulica
Kościuszki
).
-
1750
– przebudowa z drewnianego na murowany kościoła oo. Franciszkanów przez Franciszka Rychłowskiego.
-
1793
– Bełchatów przeszedł pod panowanie
pruskie
(
II rozbiór Polski
), przez co zwiększył się napływ ludności niemieckiej, głównie rzemieślników.
XIX wiek-
1801
– pierwsza manufaktura, założona przez Józefa Kaczkowskiego.
-
1803
– przybycie na teren Bełchatowa rodu Kaczkowskich herbu Świnka.
-
1805
/
1806
– w wyniku epidemii
cholery
umiera 30
%
mieszkańców miasta.
-
1809
– utworzono parafie Katolicką w Grocholicach (uzależnienie Bełchatowa od Grocholic).
-
1818
– pozwolenie na urządzanie kolejnych targów.
-
1820
– właścicielami Bełchatowa zostali Kaczkowscy;
-
18 września
– Bełchatów dzięki staraniom ówczesnego właściciela – Leona Kaczkowskiego – znalazł się w rejestrze miast fabrycznych
Królestwa Polskiego
.
-
1830
–
1832
– budowa kościoła ewangelickiego – z inicjatywy Stanisława Kaczkowskiego.
- 1832 – Bełchatów należał do szeregu miast (246), w których
Żydzi
nie podlegali ograniczeniom, co do osiedlania się z uwagi gdyż była to prywatna własność dziedzica; Stanisław Kaczkowski oddał do użytku nowy kościół ewangelicki wybudowany przez Czechów z Zelowa.
-
1835
– Ludwik Kacykowski został właścicielem Bełchatowa.
-
1837
– konsekracja kościoła ewangelickiego i założenie parafii ewangelickiej. Pierwszym pastorem został Edward Lembke.
-
1839
– powstał w Bełchatowie pierwszy cecht tkacki.
-
1840
– w Bełchatowie było już 18 zakładów tkackich.
-
1842
,
3 maja
– w Bełchatowie wybuchł pożar, który strawił 45% zabudowań miasta.
-
1843
– Ludwik Kacykowski doprowadził do otwarcia w Bełchatowie Towarzystwa Szkoły Elementarnej, której pierwszym dyrektorem, a zarazem nauczycielem został Leon Ambroziewicz.
-
1847
– Bełchatów uzyskuje potwierdzenie herbu przedstawiającego Adama i Ewę przy rajskim drzewie.
-
1848
– otwarcie pierwszej apteki prowadzonej przez Piotra Cisarzewskiego (w niektórych źródłach podawane jest nazwisko Cieszkowski).
-
1850
– otwarcie granicy celnej z Rosją po 20 latach.
-
1852
– otwarcie Elementarnej Szkoły Ewangelickiej (ESE) dzięki staraniom Pastora Ludwika Schwarza; na początku uczyło się tam 148 dzieci; pierwszym nauczycielem w tej szkole został Henryk Korseln.
-
1859
– powstał park tysiąclecia i Zakon Patyja – zakon tatarski; 1526 mieszkańców (101 domów).
-
1860
– powstanie pierwszej w Bełchatowie poczty; w mieście są już dwie ulice:
Piotrkowska
i
Pabianicka
oraz jeden plac spełniający funkcję miejskiego targowiska.
- ówczesny
burmistrz
– Majewski – sporządza spis mieszkańców miasta. W Bełchatowie mieszka wówczas 325 Polaków (22% mieszkańców miasta), 35 Niemców (2%) oraz 1139 Żydów (76%). Według wyznania: 212 katolików, 148
ewangelików
augsburskich (ponad 75% z nich uważało się za Polaków), 4 ewangelików reformowanych oraz 1139 osób wyznania mojżeszowego.
-
1863
–
powstanie styczniowe
; wojskami pod Bełchatowem dowodził mjr.
Józef Oxiński
; właściciele Bełchatowa czynnie poparli powstanie przekazując na rzecz żołnierzy broń, konie, odzież i żywność. W okolicach miasta dochodzi do kilku potyczek z
Rosjanami
– we wsiach Lipy,
Kaszewice
,
Wólka Łękawska
.
-
1864
–
kasacja
klasztoru franciszkanów.
-
1867
– licytacja majątku rodziny Kacykowskich.
-
1870
,
10 września
– utrata przez Bełchatów praw miejskich. Jako osada Bełchatów został przydzielony przez
gubernatora piotrkowskiego
pod zarząd gminy Bełchatówek. Nowym
wójtem
zostaje August Felker.
-
1876
–
licytacja
majątku Kaczkowskich. Cenny księgozbiór rodzinny trafia do
Biblioteki Jagiellońskiej
Kolejnym właścicielem Bełchatowa stał się
Niemiec
Reinhard (lub też Reinhold) Spiller, który po kilku latach sprzedał nieruchomości Ernestowi Ludendorfowi.
-
1887
– Ernest Ludendorf odsprzedaje majątek Henrykowi Hellvigowi, pochodzącemu z
Tuszyna
(rodem z
Bawarii
); miasto, pomimo formalnej utraty praw miejskich, nadal wolno się rozwijał dzięki bełchatowskim Żydom, w coraz większym stopniu inwestującym w bełchatowski przemysł.
- Hellwig zakłada w Bełchatowie
browar
.
-
1888
– pracę w Bełchatowie rozpoczyna lekarz, dr Włodzimierz Rodziewicz.
-
1890
– w Bełchatowie mieszka 2600 mieszkańców (w tym 2000 Żydów).
-
1891
– w Bełchatowie były już 32 zakłady
tkackie
-
1892
– w Bełchatowie obowiązywały prawa budowlane obowiązujące w miastach.
-
1893
,
25 czerwca
– utworzenie parafii katolickiej przez Leona Zarembę;
- budowa
murowanej synagogi
. Od tej pory przez 46 lat istniały obok siebie w koegzystencji 3 parafie, 3 wyznań i 3 narodowości.
-
1899
– założono lokalny
bank
zwany kasą pożyczkowo-oszczędnościową.
XX wiek, I połowa-
1901
,
6 grudnia
– utworzenie
Ochotniczej Straży Pożarnej
(OSP), jej założycielami byli dr Włodzimierz Rodziewicz, Felicjan Otocki, ks. Leon Zaremba, Stanisław Pieniążek, Albert Hellvig.
- utworzenie pierwszej tkalni mechanicznej w Bełchatowie przez Pereca Frajtaga.
-
1905
, październik – uchwalenie manifestu
Dumy Państwowej
.
-
1905
,
9 listopada
– pierwsza
manifestacja
w Bełchatowie z okazji uchwalenia manifestu Dumy Narodowej, jedna z największych w regionie. Wystąpieniom przewodził ksiądz Jan Żak, proboszcz z Łobudzić k/
Zelowa
. Domagano się między innymi spolszczenia szkół i urzędów.
-
1906
,
1 sierpnia
– powstanie w Bełchatowie
Polskiej Macierzy Szkolnej
skupiającej 30 osób. Przewodniczącą została Bronisław Hellvigowa, zastępcą Antoni Gotwald, członkowie: Anna Hellviżanka (córka) – skarbnik, ks. Leon Zaremba, Czesław Moskelewski.
-
1914
, styczeń – walki o Borową Górę i do Bełchatowa wkroczyły wojska niemieckie.
-
1914
, październik – do miasta na krótko wkroczyły wojska
rosyjskie
wypierając Niemców.
-
1915
– powstaje jeden z 15 obwodów
Polskiej Organizacji Wojskowej
(POW), przynależny do V okręgu POW w
Piotrkowie Trybunalskim
.
-
1916
– powstaje
Polska Organizacja Wojskowa
skupiająca 30 członków m.in. Albert i Stefan Hellvigowie, Jan Ubysz, Konstanty, Feliks i Julian Miętkiewiczowie.
-
1917
– rozpoczęło działalność Miejskie
Gimnazjum
Koedukacyjne
Polskiej Macierzy Szkolnej, którego dyrektorem został dr inż. Bolesław Kołakowski. Do Bełchatowa jako instruktor został oddelegowany
Stefan Starzyński
, przyszły
prezydent
Warszawy
.
1918
–
1920
– budowa drogi Bełchatów –
Wadlew
. Miało to ogromne komunikacyjne dla miasta (ułatwienie komunikacji między Bełchatowem a
Łodzią
, skąd surowiec do produkcji czerpali właściciele bełchatowskich
manufaktur
włókienniczych
. Ogłoszenie informujące o rozmieszczeniu lokali wyborczych oraz listach partyjnych w czasie wyborów do Rady Miejskiej w Bełchatowie w 1927 r. -
1925
, styczeń – Bełchatów odzyskuje
prawa miejskie
.
-
26 kwietnia
– odbywają się wybory władz miasta – prezydenta, jego zastępcy oraz 3 ławników. Pierwszym prezydentem Bełchatowa po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został Ludwik Bryłka.
- dołączenie do Bełchatowa
wsi
Olsztyn (teren dzisiejszego
osiedla Olsztyńskiego
), Zamość i Lipy (okolice ulicy Lipowej).
-
1933
– przyłączenie do Bełchatowa wsi Czapliniec (okolice dzisiejszej ulicy Czaplinieckiej).
-
1937
,
14 stycznia
– potwierdzenie herbu Bełchatowa.
-
1939
,
4 września
– bombardowanie Bełchatowa przez
lotnictwo niemieckie
;
-
6 września
– wkroczenie wojsk niemieckich. Zniszczeniu uległy ulice Kościuszki, Pabianicka i rynek. Zniszczenia w budownictwie wyniosły 40%, a we włókiennictwie 50% (łącznie z maszynami i urządzeniami). Początkowo miasto zostało włączone do terenów
Generalnego Gubernatorstwa
. Podczas okupacji w Bełchatowie zaktywizowała się mniejszość niemiecka – na czele z miejscowym
pastorem
– Jakubem Gerhardtem , dzięki której po pół roku miasto włączono do
Rzeszy
, w granicach
Kraju Warty
, który miał zostać poddany szybkiej germanizacji. Sam Bełchatów został ogłoszony "miastem żydowskim".
-
1940
– wiosną tego roku nowym komisarzem zostaje Reichsdeutscher Tramler (był komisarzem miasta do końca wojny).
-
1941
– w Bełchatowie w rejonie ul. Fabrycznej, Sienkiewicza i Pabianickiej hitlerowcy założyli
getto
(zlikwidowane w sierpniu 1942)
-
1942
,
7 marca
– rozstrzelanie w Bełchatowie 3 żołnierzy
Armii Krajowej
-
1945
,
19 stycznia
– wyzwolenie Bełchatowa przez 63
Brygadę Pancerną
dowodzoną przez
płk
Fronciszewa (lub Froniszewa/Fromiszewa), wchodzącej w skład 10 Korpusu Pancernego Gwardii,
1 Frontu Ukraińskiego
. Po przeszło pięcioletniej okupacji Bełchatów liczył zaledwie 3,5 tys. mieszkańców.
- 1945 – organizacja życia społeczno – gospodarczego w mieście. Uruchomiło zakłady włókiennicze,
centralę telefoniczną
i
pocztę
. Rozpoczęto usuwanie zniszczeń wojennych, organizowano od postaw instytucje administracyjne i usługowe.
XX wiek, II połowa-
1956
– decyzją
Rady Ministrów
ze stycznia 1956 r. Bełchatów awansował do rangi miasta
powiatowego
. Od tej pory nastąpił szybki rozwój miasta zarówno pod względem urbanistycznym jak i społecznym.
Powiat bełchatowski
został podzielony na 26 gromad i 2
miasta
-
1958
– oddano do użytku budynek administracyjny dla Prezydium Powiatowej Rady Nadzorczej. Obecnie budynek zajmuje na swą siedzibę Zarząd Miasta Bełchatowa.
-
1975
– decyzje Rządu o rozpoczęciu budowy Zespołu Górniczo–Energetycznego "Bełchatów".
-
1977
– powstanie klubu piłkarskiego pod nazwą Górniczy Klub Sportowy "Węgiel Brunatny" Bełchatów; budowa nowoczesnych zakładów pracy
kopalni
i
elektrowni
wymagała połączenia
kolejowego
z cały systemem gospodarczym kraju. W tym też celu wybudowano połączenie kolejowe Piotrków Trybunalski – Bełchatów –Rogowiec – Biłgoraj, które rusza w grudniu.
- włączenie do Bełchatowa Binkowa (dzisiejsze tereny
osiedla Binków
,
Grocholic
(obecnie najstarsza dzielnica miasta), Politanic, części
Dobrzelowa
i
Domiechowic
.
-
26 listopada
powstaje Górniczy Klub Sportowy "Węgiel Brunatny" Bełchatów. W 1983 r. nazwa została skrócona do Górniczy Klub Sportowy "Bełchatów"
-
1979
,
25
-
27 maja
– pierwsze obchody Dni Bełchatowa.
-
1980
, sierpień – utworzenie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego
NSZZ "Solidarność"
z siedzibą przy KWB Bełchatów. Początkowo część zakładów Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego (BOP), które się przyłączyły do Związku, zostały podporządkowane MKS-owi działającemu przy
Hucie Katowice
.
-
19 listopada
– wydobycie pierwszej tony węgla z kopalni Bełchatów.
-
1981
– synchronizacja pierwszego
bloku energetycznego
mocy 360 MW.
- 18 zakładów z terenu BOPu przystępuje do Regionu NSZZ "Solidarność" Ziemi Piotrkowskiej. Przewodniczącym NSZZ "Solidarność" jest Stefan Borysewicz
- grudzień –
internowanie
Stefana Borysewicza.
-
1985
– w siedzibie klubu "Pod
kielnią
" powstaje Osiedlowy Dom Kultury "Piwnica".
-
1986
– Bełchatów przekroczył 50 tys. mieszkańców, w związku z tym stał się miastem prezydenckim. Pierwszym prezydentem Bełchatowa został Stanisław Wojtasik;
-
1988
– na mocy
uchwały
Rady Ministrów
przestaje istnieć Centralny Okręg Energetyczny, zaś wchodząca w jego skład
Elektrownia Bełchatów
uzyskuje samodzielność i staje się przedsiębiorstwem użyteczności publicznej.
-
1990
– ze stanowiska prezydenta miasta rezygnuje Stanisław Wojtasik. W wyborach do samorządu lokalnego na przewodniczącego Rady Miasta Bełchatowa zostaje wybrany Józef Węgrzyński, zaś na stanowisko prezydenta Rada Miasta powołuje Edwarda Olszewskiego.
-
1991
– uruchomiono
targowisko
miejskie przy ulicy
Wojska Polskiego
(potocznie zwane dużym rynkiem).
- od początku czerwca Bełchatów został włączony do automatycznego ruchu telekomunikacyjnego.
-
1992
– powstanie Radia Bełchatów.
- Telewizja Bełchatów zaczyna emisję programów.
- rozpoczęła działalność Straż Miejska Bełchatowa.
-
1993
– Bełchatów przystępuje do
Związku Miast Polskich
.
-
1994
– utworzenie
Muzeum
Regionalnego.
-
1995
–
GKS Bełchatów
po raz pierwszy w historii awansował do piłkarskiej
ekstraklasy
.
-
1996
– Minister przemysłu
Klemens Ścierski
wydał decyzję o budowie odkrywki "Szczerców" i Elektrowni "Bełchatów II";
- powstaje Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej "Zgrzyt".
-
1997
,
28 kwietnia
– przyjęcie
herbu
(w obecnym kształcie) barwy zostały przyjęte uchwałą
Rady Miejskiej
Bełchatowa nr 58/V/97.
-
1999
–
Skra Bełchatów
po raz pierwszy w historii awansowała do Serii A I ligi siatkówki mężczyzn (obecnie
Polska Liga Siatkówki
).
-
2002
,
15 stycznia
– zostaje otworzony nowy budynek Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej.
-
2005
–
Skra Bełchatów
po raz pierwszy w historii zdobyła Mistrzostwo Polski i Puchar Polski w siatkówce męskiej. W
2006
, 2007 oraz
2008
powtórzyła ten sukces.
-
2007
–
BOT GKS Bełchatów
zdobył wicemistrzostwo w
ekstraklasie
piłkarskiej.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Kalendarium historii Bełchatowa":
Brescia
...
Mieszko II Lambert
...
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Sztuka
...
Brno
...
Wiktor Sukiennicki
...
Vytautas Landsbergis
...
Władysław Komar
...
Astrolabium
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kalendarium historii Bełchatowa":
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 16)
...
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 15)
...
201 Rozwój historiografii w okresie międzywojennym (plansza 5)
...
|