Urząd Miasta I Gminy Syców
Kościół ewangelicko-augsburski w Sycowie
Cztery pory roku w Sycowie
Syców (niem. Groß Wartenberg, do
1888
Polnisch Wartenberg) –
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie oleśnickim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Syców
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. kaliskiego
. Przed
1975
było siedzibą
powiatu sycowskiego
w ramach starego województwa wrocławskiego. Miasto położone jest na pograniczu
Wzgórz Twardogórskich
i
Wzgórz Ostrzeszowskich
.
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 10 632 mieszkańców. Stopa bezrobocia wynosiła 25,9% (w
2004
r.) i była wyższa niż średnia w kraju[].
Komunikacja
Przez Syców przebiega droga krajowa oraz mają swój początek i koniec drogi wojewódzkie.
Oświata
Na terenie miasta i gminy Syców funkcjonuje 15 placówek oświatowych: 1 gimnazjum, 6 szkół podstawowych, 1 szkoła filialna, 3 przedszkola publiczne, 1 przedszkole niepubliczne, 2 szkoły ponadgimnazjalne, a także Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia. W mieście podstawową opiekę edukacyjną zabezpieczają 2 duże
szkoły podstawowe
oraz
gimnazjum
(z istniejącymi przy nich świetlicami środowiskowymi), a także 3
przedszkola
publiczne i Niepubliczne Przedszkole Sióstr Urszulanek.
Historia
Wieki XIII-XVIII
Źródła z końca XIII w. przytaczają słowiańską nazwę Syczowe lub Syzow, z której po przejęciu miasta przez Polskę utworzono obecną nazwę. Na jej miejscu prawdopodobnie już przed 1276 książę wrocławski lokował miasto Wartenberg, w którym osadził kolonistów z Frankonii, na co wskazują udokumentowane później nazwiska mieszczan. Osada otrzymała nowoczesne, regularne rozplanowanie przestrzenne. W dokumencie z
1276
Albert von Schmollen określony jest jako
kasztelan
we Wrathenberc, mieście zbudowanym wokół warownej twierdzy na szlaku handlowym między Wrocławiem, Kaliszem, a Toruniem. W
1287
wzmiankowany jest miejscowy kościół farny. W
1283
dokument biskupstwa wrocławskiego po raz ostatni wymienia obie wersje nazw, mówiąc o "districtus Syczow sive Wartinbergk". Źródła z
1312
ostatecznie potwierdzają posiadanie przez osadę praw miejskich. W
1293
, w wyniku podziałów dziedzicznych Śląska, miasto przechodzi z Księstwa Wrocławskiego do
księstwa głogowskiego
, by ostatecznie w
1320
znaleźć się w granicach
Księstwa Oleśnickiego
.
Po śmierci ostatniego piastowskiego księcia oleśnickiego, jego ziemie przechodzą pod panowanie
czeskie
. Król
Władysław II Jagiellończyk
(król Czech i
Węgier
) wydziela w
1489
r. z księstwa tzw.
Wolne Państwo Stanowe
, które nadaje rodowi von Haugwitz. W
1529
r. posiadłość przechodzi na Panów
von Maltzan
, którzy następnie sprzedają je za 133 tysiące guldenów Georgowi von Braun w
1571
r. 20 lat później
Georg Wilhelm von Braun
sprzedaje ziemie za 140 tysięcy talarów Abrahamowi Burgrabiemu von Dohna-Schlobitten. Trzy lata później
burgrabia
rozpoczyna budowę nowego zamku (ukończona w
1608
r.).
W roku
1734
rozpoczyna się panowanie książąt von Biron (później von Biron-Kurland, zobacz:
Ernest Jan Biron
), trwające aż do zakończenia
II wojny światowej
. W
1741
r. Wartenberg, wraz z całym Dolnym Śląskiem, zostaje włączony do Prus i podniesiony do rangi miasta
powiatowego
. W
1758
r. mieszkają w nim 863 osoby.
Wieki XIX i XX do II wojny światowej
-
1805
: usunięto część murów miejskich
-
1847
: pierwsza gazeta wydawana w mieście - Groß-Wartenberger Kreisblatt
-
1853
: rozbudowano zamek
-
1870
-
1872
: budowa linii kolejowej Oleśnica-Kępno przez Syców (
stacja kolejowa
otwarta w
1871
r.); pierwotnie odcinek ten miał stanowić fragment bezpośredniej trasy Wrocław-Warszawa (Breslau-Warschauer Eisenbahngesellschaft), jednak wskutek braku zainteresowania władz rosyjskich, a później polskich nie została ona zrealizowana do dziś
-
1880
: miasto ma 214 domów i 2 320 mieszkańców
-
1888
: miasto przemianowano na Gross Wartenberg; pierwotnie miasto nazywano Wartenberg, później zaś Polnisch Wartenberg (ze względu na skład etniczny miejscowej ludności oraz przebiegającą do
1793
r. w pobliżu miasta granicę
Rzeczypospolitej
) w celu odróżnienia go od Deutsch Wartenberg (dziś
Otyń
), również położonego w historycznych granicach Śląska
-
1920
: w rezultacie ustaleń
traktatu wersalskiego
, duża część powiatu sycowskiego przypadła Polsce, a Syców stał się miastem przygranicznym; wschodnia granica Rzeszy, przebiegająca niegdyś niemal 30 km na wschód od miasta, zbliżyła się na odległość 3 km. W rejonie tym na pograniczu z Wielkopolską, pomimo kilkuset lat oderwania od Polski, zachował się język polski i ludzie identyfikujący się z państwem Polskim[]. Ze względu na znaczne oddalenie od Górnego Śląska kilka wiosek z powiatu sycowskiego przyłączono do Wielkopolski co utrzymało się do reformy administracyjnej przeprowadzonej w czasach rządów Buzka. Jest to jedyny region Dolnego Śląska gdzie obok gwar Chwalimia i Chazaków Rawickich zachowała się w stanie szczątkowym reliktowa
gwara dolnośląska
, co stanowi ewenement na Dolnym śląsku.
-
1937
-
1941
: budowa linii kolejowej do
Bukowy Śląskiej
, dzięki której Syców uzyskuje bezpośrednie połączenie z
Namysłowem
Do roku
1945
, jako Groß Wartenberg (w wolnym tłumaczeniu: Wielka Strażnica), Syców pozostawał w granicach pruskiego rejonu administracyjnego Breslau (
Wrocław
). W roku
1939
r. w mieście zameldowanych było 3 089 osób, głównie
narodowości
niemieckiej.
Lata po II wojnie światowej
W styczniu 1945 r. prawie niezniszczone miasto dostało się w ręce
Armii Czerwonej
, która przebywa w nim około pół roku. W tym czasie miasto zostało częściowo zniszczone, a
ratusz
i
zamek
podpalone. Zabytki te zostały następnie rozebrane przez administrację polską, a niemiecka ludność miasta wysiedlona i zastąpiona polskimi osadnikami. W miejsce bloku śródrynkowego z ratuszem władze wyznaczyły parking samochodowy, zaś sam rynek przemianowały na Plac Wolności; część ubytków w tkance miasta zastąpiona została socjalistyczną architekturą mieszkaniową. W miejsce zamku utworzono skwer publiczny. W
1946
r. miasto liczyło 2600 mieszkańców.
W latach 1945-1975 siedziba
powiatu sycowskiego
.
Linia kolejowa do
Bukowy Śląskiej
została w
1988
r. zamknięta, by w r.
1992
ulec całkowitej rozbiórce. W r.
2002
zlikwidowane zostały ostatnie połączenia pasażerskie na trasie
Kępno
-Syców-
Oleśnica
. W
2000
r. oddano za to drogową obwodnicę miasta, dzięki czemu udało się wyprowadzić przechodzący dotąd przez samo centrum ruch tranzytowy.
Wolni panowie stanowi Sycowa
Zabytki
Gotycki kościół w Sycowie
- klasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski z l. 1785-1789 na planie elipsy; zabytek o wysokiej wartości artystycznej, dzieło wybitnego architekta pruskiego
Carla Gottharda Langhansa
- gotycki kościół parafialny Św. Piotra i Pawła z XV w., rozbudowany w 1908 r.
- gotycka dzwonnica kościoła parafialnego, XV w. z barokowym hełmem z XVIII w.; unikalny w Polsce przykład adaptacji dawnej bramy miejskiej na funkcje kościelne
- park pałacowy w stylu angielskim (29 ha), założony w XVIII w.; monumentalny pałac w stylu neogotyku angielskiego, ukończony w 1819 r., uległ spaleniu w r. 1945 i został rozebrany w l. 1952-1954
- zespół dawnych stajni zamkowych z końca XIX w.
- pozostałości murów miejskich z XIV-XV w.
- domy mieszczańskie z XVIII i XIX w.
-
synagoga
z
1825
r.
Mimo znacznych ubytków w tkance miejskiej po r. 1945, centrum Sycowa zachowało typowe rozplanowanie późnośredniowiecznego miasta kolonizacyjnego z widoczną owalnicą murów miejskich i prostopadłą siecią ulic.
Kościoły
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
Gospodarka
Obecnie w mieście i okolicach działa kilkanaście[] firm z branży meblarskiej.
Tereny inwestycyjne
Tereny inwestycyjne w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Syców:
- przy zbiorniku retencyjnym - 100 ha; - przy skrzyżowaniu ul. Kolejowej z obwodnicą - 40 ha; - tereny na Wiosce - 7 ha; - teren przy ul. Kaliskiej pod zabudowę jednorodzinną i handlowo usługową - 20 ha; - teren przy ulicy Ogrodowej pod zabudowę rekreacyjno-sportową - 3,5 ha; - tereny we wsi Komorów - 20 ha.
Strefa ekonomiczna
Rada Miejska w Sycowie uchwałą Nr XLIX/277/06 z dnia 29 czerwca 2006 r. (zmieniona uchwałą Nr XLIX/278/06 z dnia 27 lipca 2006 r.) jednogłośnie poparła utworzenie na terenie miasta i gminy Syców podstrefy Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest – Park”.
Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006 r. w skład WSSE "INVEST – PARK" włączono nowe, atrakcyjne tereny inwestycyjne – między innymi podstrefę Syców.
Powierzchnia podstrefy Syców wynosi 9,7970 ha.
Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna „Invest – Park” jest jedną z najlepiej rozwijających się stref w kraju.
Sport
Najważniejszym zadaniem Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sycowie jest upowszechnianie i popularyzacja sportu, kultury fizycznej i turystyki wśród mieszkańców miasta i gminy, a także rozbudowa i modernizacja istniejącej bazy sportowo - rekreacyjnej. MOSiR przygotowuje i udostępnia obiekty i urządzenia sportowe dla szkół, organizacji sportowych oraz całego społeczeństwa, stwarzając warunki do większej aktywności i rekreacji poprzez ruch. Siedziba Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji mieści się w budynku hali sportowej w Sycowie przy ulicy Komorowskiej.
Skład Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji:
- Hala sportowa
- Stadion sportowy
- Basen
- Zalew w Stradomii
Kluby i stowarzyszenia:
-
MKS Kama Rosiek Syców
-
siatkówka
mężczyzn.
- Klub żeglarski "Szekla"
- Klub rajdowy "OES"
- drużyna ratowników przy WOPR we Wrocławiu
- Samodzielny Klub Wspinaczkowy im. Ferdynanda Petzla
Sycowianie
Honorowi Obywatele Miasta i Gminy Syców
Osoby związane z Sycowem
- Leopold Friedrich Günther von Goeckingk (1748-1828), poeta
- Carl Friedrich Lessing (1807-1880), malarz romantyczny
-
Grzegorz Ślak
, biznesmen, jeden z najbogatszych Polaków, wiele lat wychowywał się i mieszkał w Sycowie
Osoby urodzone w Sycowie
Przypisy
Linki zewnętrzne