Szczyt
Szrenicy
widziany ze Szklarskiej Poręby
Szklarska Poręba (do
1945
niem.
Schreiberhau) –
miasto i gmina
w
województwie dolnośląskim
, w
powiecie jeleniogórskim
.
Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 6970 mieszkańców.
Położenie i klimat
Położone w
dolinie
rzeki
Kamiennej
i jej
dopływów
(
Kamieńczyka
i
Szklarki
), na wys. 440-886 m n.p.m., od południa na stokach
Karkonoszy
z dominującą nad miastem
Szrenicą
(1362 m n.p.m.), od północy na stokach
Gór Izerskich
z
Wysokim Kamieniem
(1058 m n.p.m.) i Czarną Górą (965 m n.p.m.), zaś od wschodu wzniesienia Przedgórza Karkonoszy oddzielają miasto od
Kotliny Jeleniogórskiej
[2].
Szklarska Poręba jest największą stacją klimatyczną
Dolnego Śląska
, znaną i cenioną od połowy
XIX wieku
. Warunki klimatyczne miasta porównywalne są do walorów miejscowości alpejskich położonych na wysokości 2000 m n.p.m.[]. Odkryli to sportowcy. Polscy kadrowicze często bywają w mieście na obozach kondycyjnych. Częste wiatry oraz ukształtowanie terenu doprowadzają do bardzo szybkiej wymiany mas powietrza. Specyficzny mikroklimat tworzą torfowiska Gór Izerskich.
Od
1891
istnieje tu klimatologiczna stacja meteorologiczna (wys. 640 m n.p.m.,
50°51'N 15°32'E / 50.85, 15.533
). Średnie ciśnienie atmosferyczne wynosi 940,4 hPa. Najwyższą średnią miesięczną (z lat 1891-
1930
) charakteryzuje się wrzesień 943,2 hPa, najniższą marzec 937,6 hPa. Frekwencja cisz (dni bezwietrznych) wynosi 12,8%. W Szklarskiej Porębie aż 60% wszystkich wiatrów jest wywołane zjawiskami
fenowymi
. Średnio, przez 4 dni w roku (na przełomie jesieni i zimy) występują silne wiatry o prędkości przekraczającej 15 m/s. Średnia temperatura roczna z lat
1931
-
1970
wyniosła +5,8 °C. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień ze średnimi temperaturami wynoszącymi, odpowiednio: +14,6 °C i +14,3 °C. Najzimniej jest w styczniu i lutym - średnie miesięczne wynoszą -2,9 °C i -2,4 °C. Średnia roczna suma opadów, odnotowana w latach 1891-
1940
, wyniosła 1158 mm (najbardziej deszczowe miesiące: 126 mm w lipcu i 117 mm w sierpniu; najmniej opadów: 69 mm w lutym i 79 mm w marcu). Średnia wilgotność względna powietrza z lat
1894
-
1904
wyniosła 81%. Najmniej wilgotnym miesiącem jest maj (75%), natomiast najbardziej wilgotnym grudzień (86%)[3].
Historia
Miejscowość została włączona do Polski w
1945
. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Początkowo nie posiadającą dotąd polskiej nazwy miejscowość nazywano Pisarzewiec, ostatecznie jednak przyjęto nazwę Szklarska Poręba. W latach 1945-54 siedziba
wiejskiej gminy Szklarska Poręba
. Szklarska Poręba otrzymała
prawa miejskie
w
1959
[4].
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
województwa jeleniogórskiego
.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2007[5] Szklarska Poręba ma obszar 75,44 km² (55. lokata w kraju), w tym:
- użytki rolne: 6%
- użytki leśne: 80%
Miasto stanowi 12,01% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z
31 grudnia
2007
[6]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 6 995 | 100 | 3 739 | 53,5 | 3 256 | 46,5 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 92,7 | 49,6 | 43,1 |
Według danych z roku 2002[7] średni dochód na mieszkańca wynosił 1840,33 zł.
Turystyka rowerowa
Wokół Szklarskiej Poręby, a także w samym mieście wytyczonych jest już ponad 200 km tras rowerowych o różnym stopniu trudności, dla amatorów, sportowców i rodzinnych wycieczek. Miasto jest doskonałym punktem wypadowym wycieczek w głąb polskich i czeskich Karkonoszy i Gór Izerskich oraz do atrakcyjnych, turystycznych miejscowości po jednej i drugiej stronie granicy. Trasy rowerowe Szklarskiej Poręby łączą się z trasami rowerowymi okolic
Harrachova
i
Kořenova
(
Czechy
) przez turystyczne-górskie przejścia graniczne. Przez Szklarską Porębę przebiega
Euroregionalny
długodystansowy szlak rowerowy „Liczyrzepa” ER-2 biegnący przez całe Sudety – z
Zittau
do
Mieroszowa
[].
Narciarstwo
Miasto jest
ośrodkiem sportów zimowych
, gdyż pokrywa śnieżna zalega tu średnio przez 110 dni w roku. Centrum narciarstwa zjazdowego jest masyw
Szrenicy
\. W Górach Izerskich dominują narciarze biegowi.
Wyciągi
Ski Arena Szrenica
- Kolej Linowa "Szrenica" I sekcja
- Kolej Linowa "Szrenica" II sekcja
- Wyciąg narciarski "Baby Lift"
- Wyciąg narciarski "Ściana"
- Wyciąg narciarski "Hala Szrenicka"
- Wyciąg narciarski "Świąteczny Kamień"
Nartostrady
- nartostrady łatwe: Puchatek, Hala Szrenicka;
- nartostrady trudne i średniotrudne: Lolobrygida, Śnieżynka, Bystra,
- nartostrada bardzo trudna: FIS.
Narciarstwo biegowe
Szklarska Poręba w Jakuszycach (najwyżej położonej części miasta) posiada najlepsze w Europie Środkowej trasy narciarstwa biegowego i śladowego. W sumie jest ich ponad 150 km. Góry Izerskie na terenie których zlokalizowane są trasy biegowe, można śmiało nazwać Polską Alaską, albo Polską Skandynawią. Tutaj w pierwszy weekend marca rozgrywana jest największa masowa narciarska impreza w Polsce -
Bieg Piastów
zaliczany do rodziny
Euroloppet
i
Worldloppet
[8].
Miasto Ducha Gór
Legenda Ducha Gór, który miał w swym władaniu całe Karkonosze narodziła się ponad 1000 lat temu u źródeł rzeki, w tym wypadku
Łaby
i jest żywa do dnia dzisiejszego.
W wieku XIX po wielu setkach lat istnienia, imię Ducha Gór występuje już w wielu odmianach. Pojawiają się różne jego wersje: Rubenzagel, Rübenzabel, Rubenzal, a nawet Ruppert Jahn. Najbardziej rozpowszechnia się w języku niemieckim Rübezahl. Imię to niefortunnie przetłumaczone na język polski przez
Stanisława Bełzę
na „Liczący rzodkiewki”[9] i później
Józefa Sykulskiego
[10] na
Liczyrzepę
zdobyło sobie rozgłos.
Karkonosz przedstawiany jest obecnie podobnie, jak niemiecki Rübezahl w XIX w.: jako stary, ale muskularny mężczyzna z długą brodą i włosami, czasem w stroju myśliwego i z kosturem w dłoni. Jest jeszcze inne jego polskie imię, bardziej ludowe: Rzepiór, ale też nawiązuje niefortunnie do rzep.
(Maciej) Bogusz Zygmunt Stęczyński
[11] w swym poemacie „Śląsk” nazywa go z kolei Rzepoliczem. Karkonosz – Rübezahl trafił też do dzieł muzycznych: występuje w pięciu operach, z których dziś grywana jest tylko jedna, czeskiego kompozytora J. Razkošnego pt. Krkonoš.
Od 2 poł. XIX w. mitem Karkonosza zajęli się naukowcy, do dziś powstało ok. 200 prac naukowych (w tym doktorskich i habilitacyjnych) na jego temat.
Szklarska Poręba jest obecnie promowana przez część mieszkańców jako miasto Ducha Gór. Nawiązuje to do Hali Baśni sprzed II Wojny Światowej, w której były malowidła ścienne z karkonoskimi legendami. W mieście znajduje się prawdopodobnie najwięcej w Karkonoszach rzeźb Ducha Gór[].
Ciekawostki
- W mieście jest największa rzeźba postaci Ducha Gór. Stoi nieopodal Leśnej Huty.
- Przed II wojną światową istniał tor bobslejowy w Szklarskiej Porębie. Został wybudowany w latach 1925-1926 na północnym stoku góry Przedział. Długość toru wynosiła 2100 m. Uroczyste otwarcie toru miało miejsce na Boże Narodzenie 1925 r. i od razu uznano go za największy i najpiękniejszy tego typu obiekt na świecie[]. W 1932 r. na torze rozegrane zostały mistrzostwa świata w bobslejowych dwójkach
Sąsiednie gminy
Mirsk
,
Piechowice
,
gmina Stara Kamienica
. Gmina sąsiaduje z
Czechami
.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne