(1) Ceres | Old symbol of Ceres | | Mirror variant symbol of Ceres | | Sickle variant symbol of Ceres | | Other sickle variant symbol of Ceres |
|
zdjęcie wykonane przez
Kosmiczny Teleskop Hubble'a
|
Odkrywca |
Giuseppe Piazzi
|
Data odkrycia |
1 stycznia
1801
|
Nr kolejny planetoidy | 1 |
Charakterystyka
orbity
(J2000) |
Występowanie planetoidy |
Pas główny
rodzina Gefion
|
Półoś wielka
| 2,7653
j.a.
|
Mimośród
| 0,0791 |
Peryhelium
| 2,5465
j.a.
|
Aphelium
| 2,9842
j.a.
|
Okres obiegu wokół
Słońca
| 4
lata
218
dni
16
godzin
|
Średnia prędkość orbitalna | 17,88 km/s |
Nachylenie orbity względem
ekliptyki
| 10,59° |
Charakterystyka fizyczna |
Średnica
| 975×909 km |
Masa
| 9,5 × 1020 kg |
Średnia gęstość
| 2,08 g/cm3 |
Okres obrotu
wokół własnej osi | (9 h 4 m 30 s)
h
|
Albedo
| 0,090 |
Jasność absolutna
| 3,34
m
|
Typ spektralny
|
Typ C
|
Średnia
temperatura
powierzchni | śred. ~167K max. 239
K
|
Satelity naturalne
| brak |
1 Ceres –
planeta karłowata
, do
24 sierpnia
2006
uważana za największą ze wszystkich
planetoid
z pasa głównego między orbitami
Marsa
i
Jowisza
. Została odkryta jako pierwsza
1 stycznia
1801
w obserwatorium astronomicznym w
Palermo
przez włoskiego astronoma
Giuseppe Piazziego
. Piazzi poszukiwał planety przewidzianej przez
regułę Titiusa-Bodego
. W sierpniu
2006
roku Ceres została uznana za
planetę karłowatą
.
Odkrycie
Już
Johannes Kepler
przypuszczał[], że w obszarze pomiędzy
orbitami
Marsa
i
Jowisza
musi krążyć jakaś
planeta
. Te przypuszczenia wzmocniły się[] po odkryciu
reguły Titiusa-Bodego
w roku
1770
.
Spodziewając się odkrycia nowej „planety”, podzielono[] pas wzdłuż
ekliptyki
na 24 odcinki i obserwacje każdego z tych odcinków zostały powierzone różnym
obserwatoriom astronomicznym
.
Giuseppe Piazzi
odnalazł Ceres jako pierwszy – miało to miejsce w noc noworoczną roku
1801
, podczas testowania nowego
katalogu gwiazd
.
Ze względu na chorobę Piazziego obiekt ten stracono z oczu[]. Dopiero nieco później
Carl Friedrich Gauss
opracował metodę obliczenia parametrów
orbity
tego
ciała niebieskiego
i pod koniec 1801 roku Ceres ponownie została odnaleziona. Rzeczywiście, cechy jej orbity pasowały do „brakującej planety”, tak że zaraz została ona oficjalnie uznana za ósmą (
Neptuna
jeszcze wtedy nie znano) planetę
Układu Słonecznego
. Gdy jednak w pasie między Marsem a Jowiszem zaczęto odkrywać coraz więcej podobnych obiektów, coraz częściej używano nazw „mała planeta”, „planetka”, „planetoida” czy „asteroida”. Tak więc Ceres straciła z czasem status planety.
Nadanie nazwy
Piazzi nazwał najpierw to ciało niebieskie Ceres Ferdinandae, na cześć
Ceres
, bogini upraw polowych i
patronki
Sycylii
oraz ku czci króla Ferdynanda IV z Neapolu, który uciekł w
1798
na Sycylię.
Orbita
1 Ceres porusza się wokół
Słońca
w środku
głównego pasa asteroid
, w średniej odległości 2,77
j.a.
od naszej Dziennej Gwiazdy. Najmniejsza odległość Ceres od Słońca (
peryhelium
) wynosi 2,55 j.a., największa zaś (
aphelium
) to 2,98 j.a.
Okres orbitalny
wynosi 4
lata
i 219
dni
.
Orbita
Ceres nachylona jest względem
ekliptyki
pod kątem 10,6°,
mimośród
zaś ma wartość 0,079. Planetoida należy do
rodziny planetoidy Gefion
, nazywanej też czasem
rodziną
Ceres lub rodziną
Minervy
.
Właściwości fizyczne
Z
Ziemi
Ceres najlepiej obserwować podczas jej
opozycji
, może ona wtedy osiągnąć
względną jasność
6,7m. Można ją zatem dostrzec przez
lornetkę
.
Rozmiary Ceres to 975×909 km i wśród planetoid pasa głównego jest obiektem największym i najbardziej masywnym. Jej masa wynosi 9,35×1020
kg
i stanowi – jak się przypuszcza – 1/3 masy wszystkich planetoid. Wokół swej własnej osi obraca się w czasie 9h 4m. Średnia gęstość materii, z której jest zbudowana szacowana jest na 2,077±0,036 g/cm³.
Powierzchnia Ceres ma ciemny odcień, pokryta jest materiałem bogatym w
węgiel
. Stąd jej
albedo
jest także bardzo małe – 0,09. Badania radarowe wykazały, że powierzchnię Ceres zalega drobnoziarnisty pył zwany
regolitem
. Dokładniejsze obserwacje szczegółów na powierzchni tej planety karłowatej stały się możliwe dopiero po wyniesieniu na orbitę okołoziemską
teleskopu Hubble’a
, przez który dostrzeżono ciemną plamę (nazwaną „Piazzi” od nazwiska odkrywcy) o średnicy 250 km. Dalsze obserwacje pozwoliły zidentyfikować pewną jasną formację o średnicy ok. 400 km i inne szczegóły, których pochodzenie nie jest na razie znane.
Porównanie wielkości Ziemi, Księżyca i Ceres
Wnętrze Ceres składa się z dużego skalnego jądra, ponad którym rozciąga się warstwa lodu wodnego i cienka skorupa zewnętrzna z lekkich minerałów. Podczas tworzenia się Układu Słonecznego, Ceres przechodziła bogatą ewolucję, podczas której
ciepło
wydzielające się z jej wnętrza roztapiało
lód
i utworzyło wewnętrzny płaszcz z ciekłej wody, wypychając ją ku górze. Cięższe
pierwiastki
i
minerały
(np.
krzem
) wędrowały ku jądru. Jak się ocenia masa Ceres to od 17 do 27%
woda
– jej ilość pięciokrotnie przewyższa ilość słodkiej wody na Ziemi.
Mimo swej „planetarnej budowy” – zdecydowanie innej niż w przypadku pozostałych planetoid – Ceres nie rozwinęła się do postaci pełnoprawnej planety. Prawdopodobnie przeszkadzały jej w tym ogromne
siły grawitacyjne
ze strony Jowisza i Marsa.
Nowa definicja - planeta karłowata
24 sierpnia
2006
jeden z komitetów
Międzynarodowej Unii Astronomicznej
zaproponował, aby zmienić definicję "
planety
" - za "planetę uważa się ciało niebieskie o masie wystarczającej na to, aby pod wpływem własnej
grawitacji
przyjęło mniej więcej kulisty kształt, nie dzielące swojej orbity i jej bezpośredniego otoczenia z innymi ciałami jemu podobnymi oraz obiegające gwiazdę centralną, samo natomiast nie będące gwiazdą lub
księżycem
". Stworzono również nowe określenie na małe obiekty -
planety karłowate
. Do tej kategorii ciał niebieskich (które nie są pełnoprawnymi planetami) została zaliczona 1 Ceres oraz
134340 Pluton
,
136199 Eris
,
136108 Haumea
i
136472 Makemake
.
Badania Ceres
NASA
planuje od lutego do lipca
2015
roku badanie bezpośrednie planetoidy Ceres za pomocą
sondy kosmicznej
Dawn
. Misja ma na celu zbadanie składu i struktury
planetoidy
, która najprawdopodobniej jest złożona z pierwotnej materii Układu Słonecznego o znaczącej zawartości
wody
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
| 1 Ceres |
Następna planetoida
| ...