Daniel (Dama dama) – gatunek ssaka z rodziny
jeleniowatych
o wyglądzie i trybie życia podobnym do
jelenia szlachetnego
. Pochodzi z
Azji Mniejszej
. Sprowadzony przez
Fenicjan
, a później
Rzymian
na obszary śródziemnomorskie, rozpowszechniony w wielu krajach, również w
Polsce
.
Taksonomia
Część systematyków wyodrębnia dwa
podgatunki
daniela:
Pozycja taksonomiczna daniela mezopotamskiego jest wśród systematyków dyskutowana. Według niektórych[3] jest to odrębny gatunek.
Morfologia
Daniel – ubarwienie białe (nie albinos)
Daniel jest mniejszy od jelenia szlachetnego. Długość ciała wynosi 130 – 150 cm,
wysokość w kłębie
ok. 105 cm. Samce są wyraźnie większe od samic i przeciętnie ważą od 65 do 80 kg (nawet do 120 kg), samice 30 – 50 kg (do 90 kg). Grzbiet ciała ma ubarwienie rudobrązowe z charakterystycznymi białymi plamami. Wzdłuż kręgosłupa biegnie ciemna smuga. Spód ciała jest biały, na pośladkach występuje biała plama z ciemnym obrzeżeniem, tzw. lusterko. Ogon jest od góry czarny, od spodu biały. W zimie ubarwienie grzbietu ciała zmienia się na szare, bez plam (tzw. szata zimowa). Niektóre osobniki są czarne i białe, jednak nie są one albinosami, ponieważ nie mają czerwonych oczu. Jak u innych przedstawicieli jeleniowatych, samiec posiada poroże, które co roku zrzuca (zwykle w maju), a na jego miejsce wyrasta nowe, w młodym wieku większe, u starszych osobników często słabsze. Są one bardziej szerokie, łopatowate, a jednocześnie mniejsze niż u jelenia szlachetnego. Samica nie posiada poroża. Największe poroża 6–10 letnich danieli osiągają 5–7 kg masy. Daniele mają dobry węch, słuch i bardzo dobry wzrok.
Występowanie
Naturalnym obszarem jego występowania jest obszar śródziemnomorski (południe
Europy
,
Azja Mniejsza
i północna
Afryka
). W Polsce nie jest gatunkiem rodzimym. Został
introdukowany
po raz pierwszy w XIII wieku na
Nizinie Śląskiej
[4]. Od XVII wieku był wielokrotnie wprowadzany w wielu regionach kraju. Obecnie występuje głównie w zachodniej części Polski, dość nielicznie. Na świecie został z powodzeniem wprowadzony do blisko 40 krajów w różnych regionach, w tym w obydwu
Amerykach
,
Australii
i
Oceanii
.
Biotop
Zajmuje różne
siedliska
, od suchych i gorących po zimne i wilgotne. Wykazuje duże zdolności adaptacyjne. Preferuje rzadkie lasy i ich obrzeża, czasami wychodzi na żerowanie na podleśne pola uprawne i łąki. W górach występuje na wysokościach do ok. 1000 m
n.p.m.
Żeruje głównie w nocy.
Tryb życia
Żyje w
stadach
, starsze samce żyją samotnie lub w niewielkich grupach. Pod koniec lata łączą się z grupami samic. Żywi się roślinami zielnymi, młodymi gałązkami drzew i krzewów, a także mchami i porostami. Jest przy tym mniej wybredny niż jeleń. Komunikują się językiem ciała, dźwiękami i zapachami.
Rozród
Gody
(bekowisko) odbywają się w miesiącach październik – listopad. Samica rodzi w czerwcu lub lipcu jedno młode, czasami dwa, rzadko trzy, po ciąży trwającej około 230 dni. Młode po urodzeniu przebywają wraz z matką i ssą mleko matki aż do jej następnej
rui
. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach, żyją do 25 lat.
Zagrożenia i ochrona
Daniele stanowią pokarm większych drapieżników. Przez człowieka są zabijane dla mięsa, skór i poroża. W Polsce daniel jest zwierzęciem łownym z
okresem ochronnym
. Na byki polowania wolno prowadzić od 1 października do 31 stycznia, natomiast na łanie i cielaki od 1 października do 15 stycznia (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne z 16.03.2005 r.). Populacja irańska, traktowana przez różnych autorów jako podgatunek daniela lub odrębny gatunek Dama mesopotamica –
daniel mezopotamski
, jest narażona na wyginięcie.
Przypisy
- ↑
Dama dama
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
Dama dama
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
- ↑ Ferguson et al. (1985), Grubb in Wilson & Reeder (1993), Harrison & Bates (1991)
- ↑
Gatunki obce w Polsce: Daniel
. Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 23 października 2008].
Bibliografia
- Komosińska Halina, Podsiadło Elżbieta: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. .
- Włodzimierz Serafiński: Ssaki Polski. Atlas. Elżbieta Fido-Drużyńska (ilustracje). Warszawa: Wyd. Szkolne i Ped., 1995. .