Kaplica Męki Pańskiej w Krakowie
nr rej. A7 (nr rej. wzgórza wawelskiego )
Okno w ścianie zachodniej
Zbudowano	ok. 1364 [1]
Data poświęcenia	1884
Wyznanie	Łaciński Kościół katolicki
Parafia	Parafia archikatedralna św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie
Rodzaj	Kaplica publiczna
Wezwanie	Męki Pańskiej
Architekt	Teofil Żebrawski
Budulec	ciosy
Obecnie	istnieje

Kaplica pod wezwaniem Męki Pańskiej, zwana Czartoryskich, pierwotnie kapitularz – rzymskokatolicka świątynia o charakterze zabytkowym , należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie ^[2]. Jest jedną z kaplic publicznych bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w Krakowie na Wawelu . Znajduje się w przyziemiu wieży Zegarowej, przy północnej nawie bocznej katedry, na zachód od sieni , prowadzącej do kapitularza.

Z początku kaplica pełniła funkcję kapitularza katedralnego, przeniesionego w XVII w. do osobnego budynku. Na mauzoleum rodowe Czartoryskich zaadaptowano ją w XIX w. Wówczas także przebito wejście do pomieszczenia po dawnej kaplicy Hińczy z Rogowa, w której to zrobiono zejście do Grobów Królewskich .

Historia

Wybudowaną ok. 1364 r. wieżę Zegarową przeznaczono na kapitularz w 1420 r. W 2. ćwierci XV w. pomieszczenie nakryto sklepieniem , a z zewnątrz dolną kondygnację wieży pokryto kamiennym laskowaniem . Kapitularz poniesiono do nowego budynku ok. 1603 r.^[3] W latach 1873 - 1884 wnętrze przekształcono na kaplicę sumptem księcia Władysława Czartoryskiego , wg projektu Teofila Żebrawskiego . Wówczas postawiono obecny ołtarz , na mensie którego ustawiono nastawę w formie tryptyku , wykonaną przez Władysława Brzostowskiego. Wykorzystał on przy tym rzeźby Stanisława Stwosza , pochodzące z tzw. tryptyku Jana Olbrachta z 1501 r. ( kaplica Jana Olbrachta ), a pozyskane przez księcia Władysława Czartoryskiego. Epitafium Czartoryskiego wykonał Antoni Madeyski . Kolejnej, acz ostatniej przebudowy dokonał architekt Zygmunt Hendel w 1906 r. W 1909 r. Karol Maszkowski wykonał obecną polichromię sklepienia, a rok później wstawiono kratę projektu Zygmunta Hendla.

Architektura

Bryłę kaplicy tworzy kondygnacja dolna wieży Zegarowej na kwadratowym rzucie. Elewacja pokryta jest kamiennym laskowaniem. Do wnętrza prowadzi neogotycka krata z posążkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem . Przy ścianie południowej znajduje się ołtarz. W tryptyku umieszczone są późnogotyckie rzeźby. W części środkowej usytuowano ukrzyżowanego Jezusa Chrystus oraz Najświętszą Maryję Pannę , św. Jana Ewangelistę , św. Stanisława ze Szczepanowa i św. Piotra Apostoła , polecających Ukrzyżowanemu klęczącego króla Jana I Olbrachta . Na skrzydłach umiejscowiono sceny Męki Pańskiej . Na ścianie wschodniej znajduje się epitafium księcia Władysława Czartoryskiego i wejście do Grobów Królewskich, natomiast na zachodniej otwór okienny. Kaplica nakryta jest sklepieniem gwiaździstym , pokryte polichromią. W zwornikach znajdują się herby Polski , kapituły krakowskiej i Dębno kard. Zbigniewa Oleśnickiego .

Zobacz też

• Tryptyk Jana Olbrachta

Przypisy

Bibliografia

• Czyżewski, Krzysztof J., Królewska Katedra na Wawelu. Przewodnik. Wydanie poprawione. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 2002.
• Kuczman, Kazimierz. Wzgórze wawelskie. Przewodnik. Wydanie drugie. Kraków 1988.
• Rożek, Michał. Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających. Wydanie trzecie. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 1989.