Tetrahydrokannabinol |
|
|
Ogólne informacje |
Nomenklatura systematyczna (
IUPAC
): |
tetrahydro-6,6,9-trimetylo-3-pentylo-6H-dibenzo[b,d]piran-1-ol |
Inne nazwy | THC, Dronabinol |
Wzór sumaryczny | C21H30O2 |
SMILES
| CCCCCC1=CC2=C(C3C=C(CCC3C(O2)(C)C)C)C(=C1)O |
Masa molowa
| 314,4617
g
/
mol
|
Wygląd | ciecz |
Identyfikacja |
Numer CAS
|
1972-08-3
|
PubChem
| 16078[1] |
DrugBank
| APRD00571[2] |
|
Niebezpieczeństwa |
Zagrożenia[3] |
| Szkodliwy |
| Szkodliwy (Xn) |
|
Zwroty ryzyka
| R20/22 |
Zwroty bezpieczeństwa
| S51 |
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)
|
|
Klasyfikacja |
ATC
|
A04AD10
|
Farmakokinetyka |
Biodostępność
| inhalacja: 10–35% doustnie: 6–20%[4] |
Okres półtrwania | 1,6–59 h[4] |
Wiązanie z białkami osocza i tkanek | 95–99%[4] |
Metabolizm
| głównie wątrobowy przez CYP2C[4] |
Wydalanie
| 65–80% w
kale
, 20–35% w
moczu
[4] |
Uwagi terapeutyczne |
Dawka śmiertelna
| LD50 1270 mg/kg – samce LD50 730 mg/kg – samice (doustnie, w roztworze oleju sezamowego) |
Tetrahydrokannabinol (nazwa
angielska
TetraHydroCannabinol, C21H30O2), w skrócie THC jest
izomerem
kannabidiolu
i główną
substancją psychoaktywną
zawartą w
konopiach indyjskich
. Należy do grupy
związków chemicznych
zwanych
kannabinoidami
. Jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, natomiast rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych, np.
alkoholu
,
tłuszczach
.
Izomeria THC
Istnieje kilka izomerów THC różniących się położeniem wiązania podwójnego. Dwa izomery – Δ9-THC i Δ8-THC – występują w naturze. Ponadto istnieje jeszcze kilka izomerów syntetycznych: Δ6a(10a), Δ6a(7), Δ7, Δ10 i Δ9(11). Izomery te mogą ponadto występować w formie kilku
izomerów geometrycznych
i
enancjomerów
.
Główną substancją aktywną konopi indyjskich jest izomer L-trans-Δ9 tetrahydrokannabinolu (lewoskrętny izomer kwasu delta-9-trans tetrahydrokanabinolu).
Mechanizm działania
THC wykazuje działanie przez
receptory kannabinoidowe
CB1 oraz CB2. Receptory CB1 w dużych ilościach występują w tkance nerwowej, a CB2 w komórkach
układu immunologicznego
. Ich aktywność związana jest z modulacją funkcjonowania
cyklazy adenylanowej
kanałów jonowych. Blokując kanały wapniowe typu N, THC zmniejsza uwalnianie
acetylocholiny
w
hipokampie
,
noradrenaliny
z zakończeń nerwowych
układu współczulnego
, a także
glutaminianów
z neuronów
hipokampa
. Wewnątrzkomórkowe działanie kannabinoidów prawdopodobnie związane jest z aktywacja białka G1 oraz
inhibicją
cAMP
[5].
Działanie fizjologiczne
Jego działanie psychoaktywne jest efektem jego łączenia się z
receptorami
komórek nerwowych
zwanych receptorami kannabinoidowymi. THC nie uzależnia fizycznie, a długotrwałe zażywanie powoduje wystąpienie
tolerancji odwrotnej
[6].
Jako że THC ani jego pochodne nie występują naturalnie w organizmie ludzi, podjęto badania jaki fizjologiczny sens ma istnienie tych receptorów i jakie związki naturalnie występujące w organizmie się z nimi łączą. W toku tych badań odkryto, że tym związkiem jest
anandamid
, który jest wytwarzany przez organizm w stanach letargu, snu lub głębokiego relaksu.
Stosunkowo mała toksyczność THC wynika z faktu, że receptory kannabinoidowe nie występują we wszystkich komórkach nerwowych, lecz tylko w części kory mózgowej. Pień mózgu (który jest odpowiedzialny za kontrolę podstawowych funkcji życiowych takich jak czynność serca czy oddychanie) jest niemal pozbawiony tych receptorów.
Efektem podawania czystego THC, we wzrastającej skali stężenia są:
- stan głębokiego odprężenia (mała dawka),
- wzrost apetytu, wzrost wrażliwości na zapachy i smaki (mała dawka),
- wzrost wrażliwości słuchu i wzroku (średnia dawka),
- zaburzenia orientacji w przestrzeni, podrażnienie, stany euforyczne (duża dawka).
Badania medyczne potwierdziły, że tetrahydrokannabinol podawany pod kontrolą powoduje wzrost apetytu, wzrost odporności organizmu i ogólną poprawę nastroju – szczególnie u osób ze skłonnościami do depresji[]. Najnowsze badania wskazują również na zapobieganie przez THC miażdżycy naczyń krwionośnych (wiąże się on z niektórymi komórkami krwi uniemożliwiając im nieprawidłowe gromadzenie się w naczyniu i tworzenie "złogu" będącego podstawą do tworzenia się blaszek miażdżycowych)[].
Inne badania z kolei wskazują, że długotrwałe spożywanie THC skutkuje problemami z pamięcią, większą tendencją do popadania w depresję oraz utratę motywacji do wysiłku, które jednak zanikają po jakimś czasie od pojawienia się THC w organizmie wraz z rozpadaniem się połączeń między THC a receptorami kannabinoidowymi. Ponieważ THC jest obecny w
marihuanie
i
haszyszu
, badania nad jego szkodliwością są w wielu krajach kwestią polityczną i bardzo często podawane są sprzeczne dane na ten temat przez różne ośrodki badawcze[].
THC jako związek syntetyczny
THC otrzymane syntetycznie, znane pod nazwą dronabinol, dostępne jest na receptę (nazwa handlowa Marinol) w kilkunastu krajach, m.in. w
USA
,
Holandii
i
Niemczech
. W USA, Marinol należy do Schedule III (według
CSA
) – jest narkotykiem o małym ryzyku fizycznego i psychicznego uzależnienia, dostępnym na receptę. Początkowo był zaliczany jednak do Schedule II. Został zatwierdzony przez
FDA
w terapii takich chorób jak
anoreksja
,
AIDS
, a także w przypadku
nudności
,
wymiotów
i u pacjentów po przebytej
chemioterapii
, a także do leczenia choroby Alzheimera.
Analogicznie do dronabinolu,
nabilon
, był powszechnie dostępny w Kanadzie pod nazwą Cesamet, produkowany przez firmę Valeant. Również w Stanach Zjednoczonych Cesamet został zatwierdzony przez FDA i zaliczony do Schedule II.
Przypisy
- ↑
Tetrahydrokannabinol – podsumowanie
(
ang.
). PubChem Public Chemical Database.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3
Tetrahydrokannabinol – karta leku (APRD00571)
(
ang.
). DrugBank.
- ↑
Sicherheitsdatenblatt von Caelo
(
niem.
). Caelo, 27.11.2006. [dostęp 2008-10-21].
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Grotenhermen F. Pharmacokinetics and pharmacodynamics of cannabinoids.. „Clin Pharmacokinet”. ;42. 4, ss. 327–60 (2003).
PMID 12648025
.
- ↑ Witold Seńczuk, Tadeusz Bogdanik: Toksykologia współczesna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005. .
- ↑ Jarosław Kosiaty (Akademia Medyczna w Warszawie):
Narkotyki i Ty
. narkotyki.esculap.pl. [dostęp 2010-10-27].