Wnętrze kościoła św. Andrzeja
Kościół świętego Andrzeja – zabytkowy, w
stylu romańskim
,
kościół
rzymskokatolicki
na
krakowskim
Starym Mieście
, przy
ulicy Grodzkiej
54.
Historia
Kościół zbudowano w latach
1079
-
1098
, z fundacji
palatyna Sieciecha
. Był główną świątynią osady
Okół
. Znajdował się początkowo pod
patronatem
benedyktynów
z
opactwa
w
Sieciechowie
, a potem z
Tyńca
. Być może początkowo nosił wezwanie
św. Idziego
. Według
Długosza
broniła się tutaj ludność Okołu przed
Mongołami
w
1241
. W
1243
Konrad Mazowiecki
podczas walk o tron krakowski otoczył kościół
fosą
i wałem. Ponowny najazd tatarski z
1260
spowodował prawdopodobnie częściowe zniszczenie świątyni.
W
1320
kościół otrzymały klaryski, dotąd mające swoją siedzibę w
Grodzisku
pod
Skałą
. Wybudowano wówczas dla nowych lokatorek zabudowania klasztorne z fundacji króla
Władysława Łokietka
. Kościół kilkakrotnie padał ofiarą pożarów, nie spowodowało to jednak poważniejszych zmian w wyglądzie zewnętrznym (poza dodaniem
barokowych
hełmów wież i
portalu
od strony północnej), ale w XVIII w. dokonano gruntownej barokizacji wnętrza (prace prowadzić tu mieli
Baltazar Fontana
–
dekoracja stiukowa
i
polichromia
, oraz być może
Franciszek Placidi
–
ołtarz
).
Architektura, wystrój
Kościół
św. Andrzeja
zachował do dziś pierwotną bryłę romańską. Ma on charakter obronny. Jest dwuwieżową
bazyliką
typu saskiego, złożoną z krótkiego (
jednoprzęsłowego
)
trójnawowego
korpusu,
transeptu
oraz
prezbiterium
zamkniętego
apsydą
. Prezbiterium odgradzało od nawy
lektorium
. Kamienne mury tworzą głównie naprzemienne warstwy wapienia i piaskowca. Nad nawami wznosiły się
empory
, które obiegając wnętrza wież kończyły się w bocznych ramionach transeptu. Nawę środkową od bocznych odgradzają
filary
arkadowe
(pochodzące raczej z okresu baroku), związane z
lizenami
u ścian bocznych, w
tęczy
i przy ścianach obu wież.
Fasada
zachodnia uwieńczona jest dwoma, u podstawy czworokątnymi, wyżej ośmiobocznymi, wieżami z
biforiami
. Wraz z
triforium
u szczytu centralnej części fasady okna te kontrastują z ciężką masą części dolnej, w której znaleźć można jedynie otwory strzelnicze (i ślad po zamurowanym pierwotnym portalu). Zewnętrzne ściany prezbiterium i apsydy są oplecione lizenami i zwieńczone
fryzem arkadowym
, co wzbogaca surową bryłę świątyni. Kontrastuje z romańską bryłą gotyckie
oratorium
oraz barokowe hełmy wież. Wnętrze posiada obecnie bogaty wystrój barokowy, choć odnaleziono także fragmenty średniowiecznych malowideł. W północnej wieży na wysokości I piętra znajduje się wyryty w kamieniu podpis
XII
-wiecznego muratora[2].
W klasztorze klarysek przy kościele przechowywane są najstarsze figurki
jasełkowe
, pochodzące z początku
XIV wieku
. Zostały ofiarowane prawdopodobnie przez Elżbietę, siostrę króla
Kazimierza Wielkiego
[2].
Przypisy
Bibliografia
- Adamczewski J., 1992, Kraków od A do Z, Krajowa Agencja Wydawnicza Kraków, s. 117.
- Dobrowolski T., 1959, Sztuka Krakowa, Wydawnictwo Literackie, s. 47,57-59.
Linki zewnętrzne