Księstwo Aten –
księstwo
feudalne
istniejące w latach
1205
–
1460
. Powstało po zdobyciu
Bizancjum
przez
krzyżowców
. Było
lennem
Królestwa Tesaloniki
, obejmowało
Attykę
i
Beocję
w środkowej
Grecji
i północno-wschodnią część półwyspu peloponeskiego.
Dzieje Księstwa
Okres frankoński
Księstwo powstało w wyniku podboju państwa utworzonego w latach 1200 – 1204 w
Attyce
,
Beocji
i północno-wschodnim
Peloponezie
przez urzędnika cesarskiego
Leona Sgurosa
. Jesienią 1204 roku dowodzeni przez
Bonifacego z Montferratu
krzyżowcy zajęli Beocję z
Tebami
oraz Attykę, zdobyli też niezależne od Sgurosa
Ateny
. W 1205 roku wkroczyli na Peloponez i oblegli siły Sgurosa w
Koryncie
i
Nauplii
. Bonifacy, który z terenów po Cesarstwie Bizantyńskim wykroił sobie w północnej Grecji
Królestwo Tesaloniki
oddał zdobyte ziemie jako lenno
Ottonowi de la Roche
. W 1210 roku został ostatecznie zdobyty Korynt. W 1212 roku władca sąsiedniej
Achai
zdobył
Argos
i Nauplię i przekazał je jako lenno Ottonowi de la Roche. Władcy Księstwa Aten pozostawali w zależności lennej od Królestwa Tesaloniki do czasu jego jego likwidacji w 1224 roku przez
Teodora Angeloas Dukasa Komnena
, władcę
Epiru
.
Księstwo zażywało w XIII stuleciu długiego okresu pokoju, z rzadka tylko władcy Aten angażowali się poza granicami państwa po stronie swoich sojuszników: w 1236 i 1238 roku udzielili pomocy zagrożonemu przez
Cesarstwo Nicejskie
cesarzowi łacińskiemu
; w 1256 roku wsparli
Eubeę
przeciw Achai, co sprowadziło w 1258 roku najazd księcia Achai
Wilhelma II Villehardouin
na Beocję; w 1275 roku udzieli pomocy władcy
Tesalii
przeciw
Bizancjum
. Produkcja jedwabiu w rejonie Teb i handel nim z Wenecją i Genuą zapewniały stabilną sytuację ekonomiczną.
W 1308 roku po śmierci ostatniego władcy z rodu de la Roche, księciem Aten został wybrany
Walter z Brienny
. Snując plany podboju sąsiedniej
Tesalii
Walter zaprosił w 1310 roku do Aten żołnierzy
Kompanii Katalońskiej
. Nieporozumienia pomiędzy Katalończykami a księciem Aten doprowadziły do bitwy nad rzeką Kefisos w 1311 roku. Książę Aten poniósł śmierć, a wraz z nim większa część jego wojska. Księżna Aten, wdowa po Walterze, Joanna została wyparta z Aten. Zdołała jednak utrzymać w swoim ręku Argos i Nauplię. Miasta te pozostały we władaniu rodu z Brienne do 1381 roku.
Ateny pod rządami Kompanii Katalońskiej
W 1311 roku władzę w Atenach objęła
Kompania Katalońska
. Zagrożeni przez sąsiadów w 1312 roku poddali się pod zwierzchnictwo Aragońskiego Królestwa Sycylii w osobach wyznaczanych im książąt aragońskich. Faktyczną władzę w Atenach sprawowali wyznaczani przez księcia namiestnicy. W pierwszych latach istnienia katalońskiego księstwa Aten Katalończycy odparli najazdy władców Tesalii, Epiru, Wenecjan z Eubei oraz młodego księcia Waltera z Brienne. W następnych latach: zajęli południową część Tesalii ze stolicą Neopatras po upadku państwa Angelosów w 1318 roku; prowadzili wojnę z Wenecjanami o posiadłości w Eubei; stopniowo jednak łupieżczy charakter Kompanii zaczął się zmieniać. W 1332 roku odparli chroniąc się za murami swoich twierdz kolejny najazd księcia Waltera z Brienne. Jednocześnie w państwie zaczęły narastać konflikty wewnętrzne. Odwołanie w 1359 roku cieszącego się dużym zaufaniem namiestnika
Jakuba Fadrique
i przysłanie w jego miejsce
Piotra z Pou
narzucającego w sposób apodyktyczny swe decyzje doprowadziło do wybuchu buntu. W 1362 roku Piotr z Pou i jego stronnicy zostali zamordowani w Tebach. Katalończycy wypowiedzieli posłuszeństwo księciu aragońskiemu. Władzę przejął Jakub Fadrique. Ostatecznie w 1367 roku książę aragoński Fryderyk III sycylijski odzyskał wpływy w państwie, ale wewnętrzne tarcia i konflikty już nie ustąpiły. W
1379
najemnicy z
Nawarry
odebrali Katalończykom
Teby
, gdzie do 1388 roku sprawowali władzę pod wodzą Jana z Uturbia.
Rządy Acciaiuolich
W 1371 roku zarządzający baroniami na Peloponezie
Nerio I Acciaiuoli
zajął Korynt. W ciągu następnych 17 lat odebrał Katalończykom
Attykę
, a Nawaryjczykom Beocję z Tebami. W ten sposób Księstwo na ponad 80 lat przeszło pod władze
florenckiego
rodu
Acciaiuoli
. W 1394 roku na mocy testamentu Neria I Beocję i Teby objął jego syn Antoni, a resztę Księstwa córka Franciszka z mężem
Karolem I Tocco
. W rezultacie walk sukcesyjnych pomiędzy Karolem Tocco, a Teodorem I Paleologiem,
despotesem Morei
, Ateny opanowali wówczas Wenecjanie i utrzymali się w nich do 1403 roku. Ostatecznie ziemie Księstwa zjednoczył po swoim panowaniem syn Neria,
Antoni I Acciaiuoli
.
Schyłek i upadek
Po jego śmierci w
1435
roku Księstwo weszło w okres schyłkowy. O władzę w państwie walkę toczyli synowie zmarłego Nerio II i Antoni II, wypierając się kolejno z Aten. W
1451
roku, po śmierci Neria II władzę objął małoletni
Franciszek I Acciaiuoli
, a faktycznie jego matka Klara Zorzi i jej kochanek. W 1455 ich rządy zostały obalone przez Turków, którzy osadzili na tronie
Franciszka II Acciaiuoli
. W
1456
Turcy
zajęli Attykę i Ateny zostawiając Franciszkowi II niepewne rządy nad Beocją i Tebami. W 1460 roku z rozkazu sułtana
Mehmeda II
Franciszek został zgładzony. Wraz z jego śmiercią przestało istnieć Księstwo Aten.
Władcy Księstwa Aten
Ród z la Roche
Ród z Brienny
Księstwo we władaniu Kompanii Katalońskiej
-
Roger Deslaur
(1311-
1312
)
- od 1312 roku pod zwierzchnictwem książąt aragońskich z Sycylii
- Manfred Aragoński (1312-
1317
)
- Wilhelm II Aragoński (1317-
1338
)
-
Alfonso Fadrique
(1316-
1330
) – namiestnik
- Odo de Novelles (1330-
1332
) – namiestnik
- Mikołaj Lancia (1332- ) – namiestnik
- Jan II (1338-
1348
)
- Fryderyk I (1348-
1355
)
- Fryderyk III Sycylijski (1355-
1377
)
- Maria Sycylijska (1377-
1388
)
- Jan z Uturbia (1380-
1388
) – w Tebach
Ród Acciaiuoli
Bibliografia