Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego Niemieckiej Republiki Demokratycznej (
niem.
Ministerium für Staatssicherheit (MfS)), powszechnie zwane Stasi – naczelny organ bezpieczeństwa NRD, utworzony 8 lutego 1950 roku. MfS odpowiedzialne było za kierunek bezpieczeństwa wewnętrznego, wywiadu wewnętrznego i zagranicznego oraz kontrwywiadu Niemieckiej Republiki Demokratycznej.
Początki
Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego, Dom 1, Normannenstraße, Berlin
Logo Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego (MfS) Stasi
Ministerium für Staatssicherheit (MfS) zostało utworzone
8 lutego
1950
. Od samego początku wzorowane na
radzieckim
Ministerstwie Bezpieczeństwa Państwowego
–
MGB
.
NRD
-owskie
organy bezpieczeństwa i wywiadu
były tworzone pod kontrolą i całkowitym nadzorem funkcjonariuszy byłego
NKWD
, już wówczas
MGB
. Jednym z głównych tzw. radzieckich doradców (nadzorców) był bardzo doświadczony w owym fachu generał
Iwan Sierow
, także m.in. twórca
polskiego aparatu bezpieczeństwa publicznego
. (zob.
RBP
/
MBP
)
MfS powstało w wyniku połączenia kilku instytucji, m.in. wywiadowczych wspomagających
radziecki
aparat bezpieczeństwa (MGB) w radzieckiej strefie okupacyjnej
Niemiec
, m.in. utworzonego w 1951 roku – Instytutu Badań Ekonomicznych (Institut fur Wirtschaftwissenschaftliche Forschung – IWF), który następnie zmienił nazwę na Wydział XV, a w
1957
lub
1958
roku stał się formalnie Głównym Zarządem Wywiadu MfS odpowiedzialnym za wywiad zagraniczny, także po części na bazie struktur Komisariatu-5 (K-5) oraz SSD. Komisariat-5 (K-5) został utworzony w
1947
roku na gruzach nazistowskiego
Gestapo
i posiadał prawie identyczną strukturę administracyjno-organizacyjną. MfS/Stasi początkowo składało się z trzech pionów, m.in.: Hauptabteilung I (HA I) - wywiad wojskowy i gospodarczy, Hauptabteilung II (HA II) - akcje sabotażowe i agitacyjne w
Niemczech Zachodnich
oraz Hauptabteilung III (HA III) -
kontrwywiad
krajowy (dawny Komisariat-5 K-5), potem z 7, aż wreszcie z ponad 20 Hauptabteilungen Głównych Wydziałów, Abteilungen Wydziałów i Arbeitsgruppen Grup Roboczych.
Podporządkowanie i administracja terenowa
Przez lata nie istniał jakikolwiek pisemny dokument potwierdzający szczególną rolę Stasi w systemie rządowym
Niemieckiej Republiki Demokratycznej
, tak samo jak nie było żadnych wytycznych na temat głównych zadań Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego MfS i jego struktury organizacyjnej.
W początkowym okresie (wrzesień
1953
–
listopad
1955
)
NRD
-owska Służba Bezpieczeństwa nie posiadała samodzielności instytucjonalnej, choć funkcjonowała formalnie jako Staatssekretariat fur Staatssicherheit (SfS) des Inneren [MdI] Sekretariat Stanu ds. Bezpieczeństwa Państwowego MSW – bezpośrednio podlegała Biuru Politycznemu KC
SED
. Siedziba centrali MfS mieściła się w Berlinie-Lichtenberg przy Normannenstrasse 22. Potocznie było zwane Staatssicherheit, bezpieczeństwo państwowe, od którego dwóch pierwszych liter obu połączonych wyrazów powstał najbardziej znany skrót Stasi.
Dopiero
30 lipca
1969
Erich Honecker
wydał statut MfS, bez przedstawienia w nim szczegółowego zakresu kompetencji i zadań. Swym podpisem potwierdził jedynie nominację ministra i jego zastępców, jako funkcyjnych przedstawicieli MfS. Wspomniano tam, że
Urząd Bezpieczeństwa
dzieli się na jednostki służbowe odpowiednio do zatwierdzonej struktury. Przy tym, w pierwszym rzędzie, zanim nie nastąpiło ostateczne rozwiązanie tajnych służb NRD, chodziło o wyodrębnienie głównych wydziałów (Hauptabteilungen – HA), Głównego Zarządu Wywiadu (Hauptverwaltung Aufklarung – HVA – który do
1958
r. nazywał się HAXV), Wydziału Referatów Centrali w
Berlinie
, jak i powołanie Zarządów Okręgowych (Bezirksverwaltungen BV) oraz niższych urzędów powiatowych (Kreisdienststellen KD).
Podstawowa struktura Ministerium für Staatssicherheit – MfS, Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego, w którego skład wchodził Hauptverwaltung Aufklarung – HVA, Główny Zarząd Wywiadowczy, z zasady odpowiadała państwowej strukturze administracyjnej. MfS dzieliło się na sześć Zarządów Krajowych Bezpieczeństwa Państwowego:
Brandenburgia
, Wielki
Berlin
,
Meklemburgia
,
Saksonia
,
Saksonia
-
Anhalt
i
Turyngia
Wraz z reformą administracyjną z roku
1952
Zarządy Krajowe (Landesverwaltungen) zostały przekształcone w 14 zarządów Okręgowych (Bezirksverwaltungen) – Bezpieczeństwa Państwowego i 217 Urzędów Powiatowych (Kreisdienststellen). Na szczeblach ministerialnym, okręgowym i powiatowym, działało w
1989
r. ok. 670 jednostek służbowych Stasi.
Nie licząc pułku wartowniczego (to jest ok. 10 tys. ludzi), Stasi pod koniec dysponowało kadrą liczącą 84 tys. pracowników, z których ok. 40% było czynnych w samym tylko
Berlinie
, większość zatrudnionych w Stasi przypadła na zarządy okręgowe i urzędy powiatowe.
Statut MfS z
30 lipca
1969
r. wyodrębniał dwa podstawowe zakresy działań: wywiad i kontrwywiad. Nie mniej ważne zadanie obok kontrwywiadu i nadzoru terenowego kraju polegało na prowadzeniu czynności polityczno-operacyjnych przeciwko centrum wroga, pod czym rozumiano przenikanie do politycznych, wojskowych, ekonomicznych i gospodarczych centrów wroga przy użyciu specjalnych środków i metod.
Kompetentnymi w tym zakresie były w ramach MfS Główny Zarząd Wywiadu HVA, wraz ze swoimi wydziałami i referatami w Berlinie, oraz Wydziały XV, funkcjonujące w ramach zarządów okręgowych podporządkowane – HVA.
Kadry i agentura
Na początku każdy wydział MfS, a od
1979
r. każdy z operacyjnie pracujących głównych wydziałów HVA, jak też wszystkie zarządy okręgowe, miały swoich radzieckich tzw. oficerów prowadzących z
KGB
i
GRU
.
Kadrę organizacji, z których bezpośrednio wywodziła się Stasi, stanowiło wielu funkcjonariuszy nazistowskiego aparatu wywiadowczego (
Abwehry
i
SD
) i policyjnego (
Gestapo
). Część z nich znalazła pracę w ministerstwie, na przykład były szef kontrwywiadu "
Abwehry
" gen. por. Rudolf Bamler. Tak samo sytuacja wyglądała w
Niemczech Zachodnich
, gdzie służby specjalne
RFN
(BND) zostały stworzone przy pomocy amerykańskiej
CIA
i
MI6
, bazując na kadrach tzw. Organizacji Gehlena, kierowanej przez byłego pracownika
Abwehry
i w jej obrębie szefa Fremde Heere Ost – FHO (Obce Armie Wschód),
Reinharda Gehlena
.
Zorganizowany przez Stasi wewnętrzny aparat represji opierał się przede wszystkim na niesłychanie rozbudowanej siatce agentów-informatorów, często donosy składali na siebie bliscy krewni, sąsiedzi, dozorcy kamienic, a nawet rodzina, w niektórych przypadkach biorąc za to wynagrodzenie. Odpowiednikiem polskiego
TW
był "tajny współpracownik rozpracowania", IMB (Inoffiziellen Mitarbeiter Bearbeitung). Współpracę agenturalną udowodniono wielu znanym osobom, w tym opozycjonistom niemieckim np.
Lothar de Maizière
(pierwszy demokratycznie wybrany premier,
TW
"Czerni"),
Gregor Gysi
(adwokat broniący opozycjonistów,
TW
"Notariusz"), Wolfgang Schnur (
TW
"Torsten"), Ibrahim Böhme, Reiner Fink (
TW
"Heiner"), Alexander Anderson (artysta niezależny),
Günter Wallraff
(pisarz i dziennikarz, zarzut później oddalony przez sąd)[1], Ernst Volkmar (
TW
"Christian"), Rainer Rupp (
TW
"Topaz")[2].
Organizacja MfS/Stasi
W drugiej połowie lat 80. XX wieku w strukturze organizacyjnej centrali MfS znajdowały się komórki oparte na Głównych Wydziałach, Wydziałach i Grupy Roboczych. Struktura przedstawiała się następująco:
- Struktura Organizacyjna MfS na drugą połowę lat 80.tych, źródło - WIELKI LEKSYKON: Służb Specjalnych Świata, Jan Larecki książka i wiedza Warszawa 2007
- 1. Podporządkowane Ministrowi (Minister);
- SdM Sekretariate des Ministers: Sekretariat Ministra; dyrektor gen. Hans Carlsohn - 1971 - XII 1989
- AGM Arbeitsgruppe des Ministers: Grupa Robocza Ministra (szkolenie i realizacja zadań wojskowych) dyrektor gen. Erich Rummler ? - 1989
- ZAIG Zentrale Auswertungs und Informationsgruppe: Centralna Grupa ds. Analiz i Informacji (utworzona w 1953 roku zajmowała się m.in. przetwarzaniem informacji zdobywanych przez inne jednostki ministerstwa oraz opracowywaniem raportów dla najwyższego kierownictwa partii i resortu) - szef gen. Werner Irmler ? - 1989
- Abteilung XII XII Wydział - [Zentrale Auskunft/Speicher] centralna kartoteka i archiwum - szef – płk Heinz Roth ? - 1989
- Abteilung XIII XIII Wydział - [Zentrale Rechenstation] Centralne Biuro Statystyczne - szef – płk Gunar Harting ? - 1989
- HA II Hauptabteilung II: II Główny Wydział - kontrwywiad wewnętrzny [Spionageabwehr] posiadał m.in. Wydział 9: wywiady Europy Zachodniej, Wydział 13: kontrola zachodnich dziennikarzy, oraz Grupę Oceny i Kontroli zajmującej się kontrolą korespondencji - szefowie HA II – m.in. gen. Rudi Mittig ? - ? i gen. Gunther Kratsch 1976 - 1989
- Abteilung "M" Wydział "M" - kontrola prywatnych paczek i listów, oczyszczanie ich z walut obcych, szef – gen. Rudi Strobel ? - 1989
- HA PS Hauptabteilung Personenschutz; Główny Zarząd Ochrony - ochrona kierownictwa partyjno rządowego i obiektów państwowych: szef – gen. Günter Wolf ? - 1989
- HA KaSch Hauptabteilung Kader und Schulung: Główny Wydział Kadr i Szkolenia: szef – gen. Günter Möller ? - V 1990
- JHS Juristische Hochschule: Wyższa Szkoła Prawnicza MfS - szkolenie funkcjonariuszy Stasi: szef – gen. Willi Opitz
- ZMD Zentraler Medizinischer Dienst: Centralna Służba Medyczna - dyr. – gen. Klaus Klein ? - 1989
- HA IX Hauptabteilung IX: IX Główny Wydział - dochodzeniowo-śledczy (co najmniej 11 wydziałów, m.in. Wydział 11 [Abt.XI] badania przestępstw nazistowskich i wojennych; szef – gen. Rolf Fister 1980 - 1989
- Abteilung X X Wydział - kontakty międzynarodowe z zaprzyjaźnionymi służbami specjalnymi państw komunistycznych, np. z MSW PRL, szef – płk/gen. Willy Damm ? - 1989
- Abteilung XIV XIV Wydział - obozy i więzienia oraz Centralny Areszt Śledczy, szef – płk Siegfried Rataizick ? - 1989
- 2. Podporządkowane zastępcy ministra (Stellvertreter und Leiter der HVA) wiceministrowi i szefowi HVA gen.
Markus Wolf
1952 - 1986, gen. Werner Grossmann 1986 - 1990
- HVA Hauptverwaltung Aufklärung: Główny Zarząd Wywiadowczy - wywiad zagraniczny
- 3. Podporządkowane zastępcy ministra (Stellvertreter) gen. Brunor Beater, gen. Gerhard Neiber 1989, tworzyły właściwą Stasi
- HA I Hauptabteilung I: I Główny Wydział - (kontrwywiad wojskowy) bezpieczeństwo wewnętrzne w siłach zbrojnych (Narodowa Armia Ludowa) oraz w służbie Granicznej (Grenztruppen der DDR). Także realizacja zadań o charakterze wywiadowczym w kooperacji z Militärischer Nachrichtendienst z NRD-owskim wywiadem wojskowym, szef gen. Manfred Dietze ? - 1989
- HA VI Hauptabteilung VI: IV Główny Wydział - m.in; kontrola turystycznego ruchu granicznego, hoteli, kontrola paszportowa szef gen. Heinz Fiedler ? - 1989
- HA VII Hauptabteilung VII: VII Główny Wydział - ochrona MSW szef gen. Joachim Buchner 1980 - 1989
- HA VIII Hauptabteilung VIII: VIII Główny Wydział - obserwacja i penetracje, szef gen. Karli Coburger 1980 - 1989
- HA XXII Hauptabteilung XXII: XXII Główny Wydział [utw. w 1975 jako Abteilung/Wydział XXII, od 1989 r HA XXII] - lewicowo-ekstremistyczne organizacje terrorystyczne, walka z terroryzmem. Posiadał co najmniej 8 Wydziałów - szefowie m.in : płk-wie Harry Dahl, Gerhard Neiber i Horst Franz.
- ZKG Zentrale Koordinierungs-gruppe [utw.1975]: Centralna Grupa Koordynacyjna - zwalczanie nielegalnej emigracji, działabnia likwidujace ucieczki na Zachód, czym zajmowało się Operativdienststelle (OPD) Biuro Operacyjne, oraz sterowanie procesem przesiedleń, szef gen Gerhard Niebling ? - 1989
- Arbeitsgruppe XVII: XVII Grupa Robocza - biuro paszportowe w Berlinie Zachodnim
- 4. Podporządkowane zastępcy ministra generał Rudi Mitting ? - 1989
- VRD Verwaltung Rückwärtige Dienste: Zarząd Służby Administracyjnej - wszelkie sprawy dotyczące zaopatrzenia, administrowania budynkami i urządzeniami dla potrzeb MfS - szef płk Manfred Weihmann
- HA XVIII Hauptabteilung XVIII: XVIII Główny Wydział [potem HVzSV - Hauptabteilung zum Schutz der Volkswirtschaft] Główny Zarząd Ochrony Gospodarki Narodowej - kontrwywiad, zabezpieczenie gospodarki przed wrogą penetracją, szef gen Alfred Kleine
- HA XIX Hauptabteilung XIX: XIX Główny Wydział - kontrwywiad, ochrona komunikacji, poczty i łączności szef gen Edgar Braun
- HA XX Hauptabteilung XX: XX Główny Wydział [utworzony w 1954 r jako Hauptabteilung V, od 1964 HA XX] nadzór nad partiami i masowymi organizacjami społecznymi, kościołami, czyli wykrywanie i zwalczanie dywersji polityczno-ideologicznej (PID) oraz śledzenie podziemnej działalności politycznej (PUT) i ruchów opozycyjnych.
- AG BKK Arbeitsgruppe Bereich Kommerzielle Koordinierung [utw.1985]: Strefy Koordynacji Handlowej - omijanie restrykcji embargowych w handlu zagranicznym szef płk Karl Herbrich ? - 1989
- ZOS Zentraler Operativstab: Centralny Sztab Operacyjny - planowanie i koordynacja działań podejmowanych i realizowanych przez kilka jednostek ministerstwa szef płk Manfred Sommer
- ZAGG Zentrale Arbeitsgruppe Geheimnisschutz: Centralna Grupa Robocza Ochrony Tajemnic Państwowych - opracowywanie zasad i kontrola przestrzegania przepisów szef płk Werner Schröder ? - 1989
- Arbeitsgruppe "E": Grupa Robocza "E" - szef płk Hermann Petrich
- 5. Podporządkowane zastępcy ministra gen Wolfgang Schwanitz ? - 1989
- HA III Hauptabteilung III: III Główny Wydział - pion radioelektronicznego wywiadu (Funkaufklärung) i kontrwywiadu (Funkabwehr), zajmował się też m.in podsłuchami rozmów telefonicznych np. Abt. 16 [Wydz. 16] prowadził kontrolę łączności międzynarodowej, szef gen Horst Männchen
- Abteilung 26: 26 Samodzelny Wydział [tzw. Linia 26] - podsłuchy telefoniczne, teleksowe i dalekopisowe, podgląd i elektroniczna obserwacja osób i pomieszczeń, stosowanie specjalnych technik i preparatów chemicznych, szef gen Olaf Leben ? - 1989
- OTS Operativ-Technischer Sektor: Pion Techniki Operacyjnej, przygotowanie i zakup sprzętu do działalności specjalnych, szef gen Günter Schmidt ? - 1989
- Abteilung XI: XI Wydział - bezpieczeństwo łączności i szyfry, szef gen Wolfgang Birke ? - 1989
- Abteilung BCD Abteilung Bewaffnung/Chemischer Dienst: Wydział Uzbrojenia i Służby Chemicznej - m.in zaopatrzenie w broń i sprzęt jednostek własnych, handel bronią, szef płk Erich Schwager ? - 1989
- Abteilung Nachrichten: Wydział Łączności - ochrona łączności wewnętrznej MfS i organów państwowych, szef gen Karl Zukunft ? - 1989
- Struktura Organizacyjna MfS na drugą połowę lat 80.tych, źródło - WIELKI LEKSYKON: Służb Specjalnych Świata, Jan Larecki książka i wiedza Warszawa 2007
Działalność Stasi
NRD-owska służba bezpieczeństwa była najbardziej efektywną (obok KGB) służbą bezpieczeństwa w krajach bloku wschodniego. Działające w strukturze organizacyjnej komórki Stasi były odpowiednio przystosowane, aby spełniać zadania przygotowane przez Biuro Polityczne SED. HA II odpowiedzialny za tzw. kontrwywiad krajowy ściśle współpracował z innymi instytucjami państwowymi NRD, na szczeblach krajowych i terenowych.
HA II i współpraca z innymi wydziałami
Abteilung/Wydział "M"
W ogromnie rozwiniętej strukturze MfS (Stasi) funkcjonował Wydział M, lub Linia M. Zajmował się kontrolą prywatnych paczek i listów, oczyszczanie ich z walut obcych, pod koniec istnienia MfS szefem był generał Rudi Strobel. Po
1989
/
1990
roku okazało się że funkcjonariusze Wydziału "M" latami okradali obywateli
NRD
. tylko w latach
1984
/
1989
pracownicy Abt. M, na pocztach wyciągnęli z paczek i listów i odprowadzili do budżetu Stasi środki płatnicze o łącznej wartości 32 milionów DEM.
Odpowiedzialnym za ten rabunek był bezpośrednio minister Erich Mielke i podporządkowany mu bezpośrednio Wydział "M" z Rudi Strobel na czele. Abt."M"/Wydział M (lub Linia M) funkcjonowała od początku pięćdziesiątych. Instrukcja służbowa nr 41/53, najstarszy odnaleziony dowód na istnieje tzw. rabunku pocztowego nosi datę 30 listopada 1953 roku. Stwierdzono w niej że "pieniądze i inne rzeczy wartościowe w przesyłkach... należy przekazywać kierownikom. Oczywiście wewnątrz kierownictwa Abt.M i całym MfS działał system wewnętrznej kradzieży dla prywatnego zysku, oszustwa wewnątrz Wydziału M zdarzały się do lat osiemdziesiątych.
Linia 26
W rok po utworzeniu MfS Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego pod kierownictwem ówczesnego ministra
Wilhelma Zaissera
rozpoczęto tworzenie komórki, której głównym zadaniem było ukierunkowane nadzorowanie prywatnego i służbowego ruchu telekomunikacyjnego określonych osób. Ta jednostka służbowa, która nazywała się do
1989
r. "samodzielnym Wydziałem 26 (Linia 26) i na koniec posiadała stan osobowy wskazujący 436 pracowników, była przez wiele lat bezpośrednio podporządkowana ministrowi Mielkemu.
Od
1952
r. stosowano do podsłuchiwania produkowane w
Niemieckiej Republice Demokratycznej
"szafy dozorujące", początkowo można było śledzić 20 połączeń telefonicznych. Według artykułu "31" konstytucji
NRD
, tajemnica pocztowa i łączność była nienaruszalna, mimo to
6 lipca
1962
r., minister bezpieczeństwa państwowego wydał instrukcję służbową oznaczoną numerem "10/62", regulującą w szczegółach nadzór akustyczny i optyczny (podglądanie), obywateli NRD do celów nie podlegających ściganiu karno-sądowemu. Ta instrukcja została zastąpiona
2 stycznia
1984
nowym rozporządzeniem nr 1/84, w którym określano zadania "linii 26".
- Zlecenie A – Kontrolowanie rozmów telefonicznych abonentów łączności telefonicznej Poczty Niemieckiej i innych przewozowych systemów przekazu informacji.
- Zlecenie T – Kontrolowanie połączeń teleksowych i pojedynczych połączeń oraz stałych połączeń w telekomunikacji dalekopisowej.
- Zlecenie B – Akustyczny nadzór pomieszczeń zamkniętych i częściowo otwartych.
- Zlecenie D – Podgląd i elektroniczną obserwację osób oraz dokumentowanie obrazu i dźwięku przeważnie w pomieszczeniach.
- Zlecenie S – Wykorzystywanie specjalnych urządzeń do techniki zabezpieczania i chemicznych środków do oznakowania.
3 października
1974
roku w
berlińskiej
centrali Stasi/MfS nagrano rozmowę telefoniczną, którą przeprowadził federalny przewodniczący
Helmut Kohl
ze swym ówczesnym sekretarzem generalnym, Kurtem Biedenkopfem. Zapis tej rozmowy, odpowiednio przemontowanej, specjaliści po mistrzowsku przekopiowali na amerykański formularz typu "Agent Report", używany przez amerykańskie służby kontrwywiadu, m.in. Military Intelligence Group, do sporządzania protokołów z podsłuchu. Tak spreparowana rozmowa telefoniczna dotarła na teren Republiki Federalnej. Co do jej treści to chodziło rzekomo o podkreślenie słabych predyspozycji kierowniczych Kohla jako szefa Partii. Celem fałszerzy z wywiadu Stasi (HVA) było rzucenie podejrzenia na służby zachodniego wywiadu, które by jako nielegalnie prowadziły podsłuch sieci telefonicznych w Republice Federalnej, poza tym chciano udowodnić głęboki rozdźwięk między Kohlem a Biedenkopfem.
Informacje o osiągniętych przez "linię 26" wynikach rozpoznania zostały zniszczone
8 listopada
1989
r.
Stasi na terenie RFN
Stasi dysponowało stale liczbą ok. 500 szpiegów operujących w
Republice Federalnej Niemiec
, do tego dochodziło ok. 2500 osób zatrudnionych w charakterze instruktorów, kurierów czynnych na terenie operacyjnym.
Statystyka na
31 października
1989
wykazała w Głównym Zarządzie Wywiadu stan personalny w liczbie 4128 osób, łącznie z pracownikami linii XV, zarządów okręgowych, jak i oficerami misji specjalnej – OibE.
Głównym zadaniem HVA było prowadzenie wywiadu zagranicznego, skoncentrowano się przede wszystkim na faktach politycznych,
wojskowych
,
gospodarczych
i naukowo–technicznych śledząc rozwój wydarzeń w
Republice Federalnej Niemiec
łącznie z
Berlinem Zachodnim
wraz z najważniejszymi bazami NATO.
W osobach "Williama Borma" i "Hansheinza Porsta" polityków
FDP
(wolna partia demokratyczna) służba bezpieczeństwa dysponowała dwoma superagentami, prowadzonymi jako wywiadowcy posiadający szczególne wpływy, którzy przekazywali wszystkie informacje ze swojej partii.
Gunter Guillaume
był najważniejszym agentem w
Republice Federalnej Niemiec
, który swe wiadomości przekazywał do centrali Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego – MfS, bezpośrednio z bońskiego federalnego urzędu kanclerskiego.
Poseł do
Bundestagu
z ramienia
Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU)
, Julius Steiner, utrzymywał z Stasi dobre kontakty i otrzymał 50000 DEM za głosowanie przeciwko swemu koledze partyjnemu Rainerowi Barzlowi. W służbie zagranicznej
RFN
działało jednocześnie aż pięciu agentów, "Stasi" miało pełną informację na temat głównych zarysów "bońskiej" polityki zagranicznej, koncepcji negocjacyjnych i traktatu z
Polską
.
W kwestii planowania sił zbrojnych
Republiki Federalnej Niemiec
i innych krajów NATO, Stasi było informowane przez "Topasa" alias "Rainer Rupp", źródło "Gabriele Gast" dostarczyło do
Berlina Wschodniego
raport o sytuacji wojskowej "
Wschód
", z wywiadu zagranicznego
Republiki Federalnej Niemiec
–
Bundesnachrichtendienstu
(BND), jak też inne opracowania
zachodnie
na temat militarnego znaczenia
Niemieckiej Republiki Demokratycznej
.
Wewnętrzne sprawy "Federalnego Urzędu Ochrony Konstytucji" (
Bundesamt für Verfassungsschutz
(BfV), przekazywał agent "Kuron", w sumie po przełomie wyszło na jaw ponad trzydzieści przypadków szpiegostwa wyższego szczebla w
Republice Federalnej Niemiec
na rzecz
Niemieckiej Republiki Demokratycznej
.
Ucieczki z Republiki
Wysiłek Stasi włożony w zwalczanie podziemia politycznego oraz zapobieganie ucieczkom z
NRD
był gigantyczny, do tych dwóch zakresów zadań wykorzystywano ok. cztery piąte łącznego potencjału ministerstwa. Ucieczka z republiki, pomoc w ucieczce, przesiedlenia, ten problem istniał od samego początku utworzenia Niemieckiej Republiki Demokratycznej, i zawsze zajmowało się nim MfS.
Jeszcze zanim stanął
mur berliński
, powstrzymanie ucieczek z republiki było ważnym zadaniem Stasi. Kierownictwo
SED
nie miało żadnych wątpliwości co do tego, że dalsze istnienie NRD jest możliwe tylko wtedy, gdy wszelkimi możliwymi środkami uda się powstrzymać
exodus
ludności.
Od wybudowania
muru berlińskiego
w
1961
r. do początku lat osiemdziesiątych chodziło przede wszystkim o zwalczanie profesjonalnie uprawianego procederu "handlu żywym towarem". MfS założyło specjalną jednostkę służbową "XX/5", w ramach Głównego Wydziału XX (HVXX), która jako sprawą priorytetową zajmowała się nielegalnym przekraczaniem granicy, określanym jako "handel żywym towarem". Jednak ten środek nie wystarczał, toteż w ramach Głównego Wydziału VI (HVVI) utworzono "biuro operacyjne" – OPD, któremu powierzono sprawę zahamowania ucieczek do
Berlina Zachodniego
z republiki.
Rozwiązanie Stasi
Stasi idealnie wręcz pasowała do obrazu Niemiec Wschodnich, odmalowanego w powieści Johna Le Carrego The Spy Who Came In from the Cold z
1963
r. (wydanie polskie z
1990
r. Ze śmiertelnego zimna). W dniu formalnego połączenie obydwu państw niemieckich (
3 października
1990
) z 17 milionów obywateli
NRD
oblicza się, że ok. 173 tys. było podobno zarejestrowanymi konfidentami Stasi. Wraz z upadkiem muru berlińskiego Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego Ministerium für Staatssicherheit zostało rozwiązane w listopadzie
1989
r. Niewielka część oficerów i urzędników Stasi stanęła przed sądem, ale po kilku zaledwie indywidualnych procesach funkcjonariuszy wyższego szczebla (jak np.
Markus Wolf
)
Trybunał Konstytucyjny
Niemiec orzekł
23 maja
1995
, że byli pracownicy Stasi nie mogą być ścigani sądownie za działalność szpiegowską przeciwko Zachodowi w okresie
zimnej wojny
.
Kolejni ministrowie ds. Bezpieczeństwa Państwowego (MfS)
Kierownikiem Głównego Zarządu Wywiadu przy MBP (Hauptverwaltung Aufklaerung – HVA des MfS) był od
1957
do
1987
r. –
Markus Wolf
(inne źródła podają datę
1953
lub
1958
-
1987
).
Niemcy prześladowani przez Stasi
Zobacz też
Przypisy
Przypisy
Źródła
- Heribert Schwan - ERICH MIELKE: Żywot w służbie STASI; Dom Wydawniczy Bellona (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu), Warszawa 2001
- Pierre de Vilemarest – Stasi Markusa Wolfa: Niemiecka wojna domowa 1945-1991, wyd. Anatyk Marcin Dybowski 1997
- Ernest Volkman – Największe operacje szpiegowskie XX wieku, Książka i Wiedza Warszawa 1997, 1998
-
Guido Knopp
– Elita Szpiegów (Kulisy Wywiadu i Kontrwywiadu) Dom wydawniczy Bellona Warszawa 2004
- Normam Polmar, Thomas Allen – Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum Warszawa 2000
- Jan Larecki - Wielki Leksykon Służb Specjalnych Świata, Książka i Wiedza, 2007
Linki zewnętrzne