Tamara Łempicka (ur.
1898
lub
1895
r. w
Moskwie
(lub w
Warszawie
) zm.
18 marca
1980
w
Cuernavaca
,
Meksyk
), znana też jako Tamara de Lempicka, polska malarka epoki
art déco
.
Tamara Łempicka przyszła na świat jako Tamara Rosalia Gurwik-Gorska, jako córka Polki i zamożnego rosyjskiego Żyda. Od 1907 zaczęła symulować problemy zdrowotne i szantażem wymuszała coroczne wakacje we Włoszech oraz przeniesienie do szkoły w Lozannie. W trakcie owych wakacji, na które jeździła z babcią, zapoznała się ze sztuką
renesansowych
mistrzów, których obrazy oglądała we Florencji, Rzymie i Wenecji. Wpływ tych dzieł jest bardzo widoczny w dwóch pierwszych okresach twórczości Łempickiej. Przejawia się on w używanych przez nią czystych kolorach, dokładnym rysunku oraz draperiach oraz cieniach. W 1916 w
Petersburgu
poślubiła prawnika Tadeusza Łempickiego, który był synem bratanicy Cypriana Kamila Norwida. W tymże roku Tamara urodziła córkę Marię Krystynę (Kizette). Podczas
rewolucji październikowej
, jej mąż został aresztowany przez
bolszewików
. Żeby uwolnić męża Łempicka musiała spędzić noc ze szwedzkim konsulem, który następnie pomógł jej uciec z Rosji. Małżonkowie spotkali się ponownie w
Kopenhadze
.
Małżeństwo zamieszkało w
Paryżu
, jednak Tadeusz Łempicki nie mógł się otrząsnąć ze wspomnień z pobytu w więzieniu i nie był w stanie początkowo utrzymać rodziny, która żyła głównie z pomocy krewnych i uratowanych przed rewolucją dóbr. Aby móc się utrzymać Tamara zaczęła malować.
Paryż
lat dwudziestych był ku temu sprzyjającym miejscem: na ulicach pełno było malujących kobiet, w mieście emigrantów, którzy uciekli przed wojną, a emancypacja zdołała już przetrzeć kobietom pierwsze szlaki ku karierze, choć ich malarstwo wciąż traktowane było z dystansem.
Pomimo twierdzeń Tamary Łempickiej, iż w kwestii warsztatu jest samoukiem, przez pewien czas chodziła do pracowni André Lhote'a, kubisty o dość jednak konserwatywnym podejściu. Zrezygnowała dość szybko, z obawy, że się zmanieruje. Pierwszy raz jej prace zostały wystawione przez
Salon d'Automne
, w 1922, dzięki siostrze artystki Adriannie, która zasiadała w komisji dopuszczającej obrazy na wystawę. Malarstwo Tamary zostało jednak od razu zauważone i miało swój oddźwięk w prasie (min. w "
Le Figaro
" i "Le Seine et Marnais") Wkrótce też stała się sławna jako portrecistka Tamara de Lempicka. W tym czasie słynna była ze swoich romansów (była
biseksualna
[1]). Wpływ tych przeżyć w jej malarstwie jest bardzo widoczny- choćby w obrazie "Cztery akty". Jest to najbardziej kojarzony z Tamarą Łempicką okres jej twórczości - wyidealizowane portrety i akty o lekko kubicznych formach, o nasyconej gamie barwnej, zamknięte w sobie i bardzo estetyczne. Z tego okresu też pochodzi jej autoportret "Tamara w zielonym Bugatti" przeznaczony na okładkę czasopisma "Die Dame" i uważany za jeden z typowych obrazów
art déco
. Wobec rozwiązłego życia Tamary Tadeusz Łempicki w 1927 roku powrócił do Warszawy i zamieszkał z Ireną Spiess, z którą się później ożenił. Mimo błagań malarki, która trzykrotnie przyjeżdżała do Polski by powstrzymać męża, rozwód został ostatecznie zasądzony w 1931 roku. Od tego momentu Łempicka zaczyna chorować na depresję, a okresy jej szalonej aktywności twórczej przeplatają się z miesiącami podczas których nie wychodziła z łóżka. Na dodatek zaczynają się lata trzydzieste- czyli okres, gdy do władzy dochodzili w Europie kolejni nacjonaliści. Wyczulona po swoich przeżyciach z Rosji Tamara zaczęła wyczuwać zagrożenie, czego odbicie od razu dało się wyczuć w jej malarstwie. Dalej wysoko dopieszczone, stało sie jednak bardziej naturalistyczne. Pojawiają się zmarszczki, brodawki i sękate dłonie o mocno zaznaczonych stawach- wynik jej narastającej fascynacji
Dürerem
. W tym czasie ponownie wychodzi za mąż i wyjeżdża do Ameryki.
Na początku
II wojny światowej
przeniosła się do
Beverly Hills
w
Kalifornii
z drugim mężem, austriackim baronem Raoulem Kuffnerem. W 1943 przeprowadzili się do Nowego Jorku, gdzie malarka kontynuowała twórczość artystyczną w swoim charakterystycznym stylu. Prasa amerykańska nie traktowała jej jednak poważnie - skupiając się głównie na tworzonej przez nią samą wokół siebie historii - i przylepiła jej łatkę malującej pani domu. Jest to czas jej licznych eksperymentów, m.in z abstrakcją geometryczną, był to jednak niewiele znaczący epizod w jej twórczości. Wyznacznikiem trzeciego etapu jej malarstwa stała się szpachla- narzędzie przed
impresjonizmem
zupełnie pogardzane i używane co najwyżej do mieszania farb. Łempicka zaczęła tworzyć
monochromatyczne
obrazy w odcieniach beżu lub brązach. Były to obrazy o rozmytych konturach i bezpretensjonalnych tematach np. Praczka, Gołębie.
Po śmierci barona Kuffnera w 1962 przeniosła się do
Houston
w
Teksasie
. Jej nowe dzieła nie zostały dobrze przyjęte, toteż Tamara przyrzekła iż nigdy więcej nie wystawi swoich prac.
W 1978 przeniosła się do Cuevernaca w
Meksyku
. Zmarła tam podczas snu
19 marca
1980
. Na własne życzenie jej ciało zostało skremowane, a prochy rozrzucone z helikoptera nad
wulkanem
Popocatepetl.
W Polsce znajduje się kilkanaście jej obrazów, jednak nie są prezentowane publiczności.
Znaną miłośniczką twórczości Tamary Łempickiej jest
Madonna (piosenkarka)
. Obrazy Tamary można podziwiać m.in. w teledyskach Open your heart oraz
Vogue (singel)
. Postacie z obrazów posłużyły także jako element dekoracyjny sceny podczas trasy koncertowej
Blond Ambition World Tour
w 1990 roku.
Bibliografia
- Laura Claridge, Tamara Łempicka, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2004.
Przypisy
Linki zewnętrzne