Vladimir Vladimirovič Nabokov[1],
ros.
Владимир Владимирович Набоков (ur.
22 kwietnia
(
10 kwietnia
jul.
)
1899
[2] w
Sankt Petersburgu
,
Cesarstwo Rosyjskie
, zm.
2 lipca
1977
w
Montreux
w
Szwajcarii
) – pisarz
rosyjski
, tworzący do mniej więcej
1938
roku głównie w języku ojczystym, potem głównie w
języku angielskim
, autor kilku tekstów w
języku francuskim
. Z wykształcenia Nabokov był filologiem (romanistą i rusycystą), krótko studiował zoologię, przez całe życie zajmował się
lepidopterologią
(liczne artykuły w czasopismach specjalistycznych, praca w harwardzkim muzeum), hobbystycznie układał
zadania szachowe
, w latach
1941
-
1959
był wykładowcą literatury na uczelniach amerykańskich.
Szeroką sławę przyniosła mu
powieść
"
Lolita
" (opublikowana w
Paryżu
,
1955
).
Życiorys
Dom, w którym Nabokov urodził się i spędził dzieciństwo
Życie Vladimira Nabokova można podzielić na cztery etapy:
Nabokov pochodził z
arystokratycznej
rodziny rosyjskiej. Po utracie majątku w wyniku
rewolucji październikowej
w Rosji jego rodzina wyjechała do zachodniej
Europy
. Na początku lat dwudziestych Nabokov studiował romanistykę i slawistykę w Cambridge, po ukończeniu studiów w
1923
zamieszkał w Berlinie (
Niemcy
oraz środowisko
emigrantów
rosyjskich w Niemczech nierzadko występują w utworach Nabokova z tamtego okresu).
15 kwietnia
1925
Nabokov ożenił się z Verą Slonim,
10 maja
1936
urodził im się syn Dimitri. W
1937
przenieśli się do Paryża, a w
1940
popłynęli
transatlantykiem
do USA, gdzie Nabokov między innymi pracował w
muzeum
oraz jako
profesor
literatury na uczelni. Po sukcesie finansowym "Lolity", w
1961
Nabokov z rodziną przeprowadził się do
Montreux
w
Szwajcarii
. Od
1964
aż do śmierci mieszkał w hotelu Montreux-Palace w Montreux.
Twórczość
Twórczość Nabokova należy do najwybitniejszych osiągnięć w zakresie obu literatur, do których należy, zarówno rosyjskiej jak i angielskiej.
Powieści Nabokova eksplorują w artystycznej formie tematykę filozoficzną (tematy takie jak estetyka, życie po śmierci, rozważania nad charakterem rzeczywistości i świadomości). Przez niektórych uznawany również czasem za kpiarza literatury, Nabokov uważany jest słusznie za pisarza, który potrafi daleko bardziej niż inni twórcy połączyć żar artysty z dyscypliną i chłodem naukowca.
Poza
powieściami
, trzy wersje
autobiografii
("Tamte brzegi", "Conclusive evidence", oraz "Pamięci, mów!"), kilka zbiorów
opowiadań
(m.in. "Feralna trzynastka", "Szczegółowy opis zachodu słońca i inne opowiadania"),
dramaty
, nieliczne poezje, trzy tomy wykładów o literaturze europejskiej i rosyjskiej, tłumaczenia z angielskiego na rosyjski (m.in. tłumaczenie "Alicji w krainie czarów"
Lewisa Carrolla
) i z rosyjskiego na angielski (m.in. erudycyjny przekład "Eugeniusza Oniegina"
Aleksandra Puszkina
), zadania szachowe i profesjonalne prace z zakresu microlepidoptera.
Jedne z najważniejszych powieści Nabokova to:
Dar
Powieść odzwierciedlająca pewien okres życia młodego i genialnego pisarza rosyjskiego, mieszkającego w Berlinie na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku – Fiodora Godunowa Czerdyncewa. Opis jego życia przesycony jest żywymi i barwnymi wspomnieniami z Rosji oraz spojrzeniem młodego geniusza na własną pracę twórczą.
Zaproszenie na egzekucję
Artystyczna opowieść dziejąca się w nieokreślonej przyszłości, w świecie noszącym subtelne piętno sztuczności, zamieszkanym przez sztuczne postaci, pośród których żywy, prawdziwy i czujący istnienie jakiegoś innego lepszego świata, bohater, Cyncynat C., zostaje skazany na śmierć przez ścięcie (jego winą jest bycie nieprzezroczystym w świecie przezroczystych ludzi). Powieść opisuje dni oczekiwania Cyncynata na egzekucję.
Blady ogień
Napisany tuż po
Lolicie
tekst, którego natura i przesłanie są wysoce kontrowersyjne. Jest prawdopodobnie zakamuflowanym traktatem filozoficznym, grą literacka i szaradą eksplorująca tematykę życia po śmierci.
Książka składa się z 1.000-wersowego poematu "Blady ogień", napisanego przez amerykańskiego poetę
Johna Shade'a
oraz z serii przypisów do poematu (wyraźnie odbiegających od tematu i kilkakrotnie przekraczających objętościowo długość samego poematu) napisanych przez sąsiada i przyjaciela Shade'a –
Charlesa Kinbote'a
, który utrzymuje, że jest zdetronizowanym królem fikcyjnego państwa – Zembli.
Bibliografia
Bibliografia rosyjskojęzyczna
powieści:
- "
Maszeńka
" (
1926
),
- "
Król, dama, walet
" (
1928
),
- "
Obrona Łużyna
" (
1930
),
- "
Chwała/Splendor
" (
1932
, org. ros. "Podwig", ang. "Glory"),
- "Śmiech w ciemności" (
1933
),
- "
Rozpacz
" (
1934
),
- "
Dar
" (
1937
-
1938
),
- "
Zaproszenie na egzekucję
" (
1938
),
opowieści:
utwory dramatyczne:
Bibliografia anglojęzyczna
powieści (alternatywne polskie tłumaczenia tytułów rozdzielono ukośnikiem):
zbiory opowiadań:
- "Feralna trzynastka" (
1958
) - zbiór zawiera opowiadania powstałe na przestrzeni wielu lat, w tym opowiadania napisane w języku rosyjskim
Przypisy
- ↑ We wszystkich polskich wydaniach twórczości Nabokova (zob.
katalog Nukat
) konsekwentnie stosowano pisownię angielską imienia i nazwiska.
Leszek Engelking
wyjaśnia tę kwestię następująco: "W niniejszej książce konsekwentnie stosowana będzie pisownia "Vladimir Nabokov", a nie "Władimir Nabokow". Decyzję taką uzasadnia fakt, że Nabokov lepiej jest znany, także u nas, jako twórca amerykański niż rosyjski. Poza tym przyjęcie pisowni angielskiej zgodne jest z wolą wdowy po pisarzu, wyrażoną w liście do autora tych słów." (cyt. za:
L. Engelking
, Vladimir Nabokov. Warszawa 1989, s. 101). Encyklopedia PWN
rejestruje
pisarza pod spolszczonym imieniem i nazwiskiem Władimir Nabokow.
- ↑ Urodził się 10 kwietnia 1899 według stosowanego wówczas w Rosji kalendarza juliańskiego. Odpowiednikiem tego dnia w kalendarzu gregoriańskim jest 22 kwietnia, co można obliczyć dodając 12 dni do daty wg kalendarza juliańskiego. Niektóre źródła podają błędnie wyliczoną datę 23 kwietnia uzyskaną poprzez nieprawidłowe zastosowanie 13-dniowej różnicy między dwoma kalendarzami, która jednak mogła być używana tylko po 28 lutego 1900. We wspomnieniowej książce Speak, Memory Nabokov wyjaśnił powód pomyłki i potwierdził, że właściwą datą jest 22 kwietnia.
Linki zewnętrzne