Adam Mohuczy, ps. Pirat (ur.
7 marca
1891
, zm.
7 maja
1953
) –
polski
kontradmirał
i morski
oficer
pokładowy
okrętów
nawodnych. Od
1912
do
1918
służył w Imperatorskiej Marynarce Wojennej
Rosji
, a następnie w odrodzonej polskiej
Marynarce Wojennej
. Dowodził wieloma jednostkami pływającymi oraz dywizjonem torpedowców i dywizjonem ćwiczebnym. Brał udział w
wojnie polsko-bolszewickiej
i
kampanii wrześniowej
1939
. Po
II wojnie światowej
był szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej i pełniącym obowiązki dowódcą Marynarki Wojennej. Następnie represjonowany, zmarł w więzieniu, pośmiertnie zrehabilitowany.
Służba wojskowa
Adam Mohuczy urodził się 7 marca 1891 w
Witebsku
w rodzinie Adama Jana i Stanisławy zd. Sokołowicz. Był stryjecznym bratem komandora Aleksandra Mohuczego i komandora ppor. Borysa Mohuczego. Ukończył Korpus Morski w
Petersburgu
(
1911
), kurs podwodnego pływania (
1916
) i Ecole de Guerre Navale w
Paryżu
(
1926
).
Od promocji oficerskiej służył w
rosyjskiej
flocie wojennej. W latach
1912
-
1917
pływał kolejno we Flocie Bałtyckiej na okręcie szkolnym "Giercog Edinburgskij",
krążowniku pancernym
"Rossija" i
pancerniku
"
Cesarewicz
" oraz
okrętach podwodnych
"Akuła", "Bars" i "S-12". Następnie był wykładowcą i kierownikiem szkolenia w Akademii Morskiej w
Nikołajewie
.
Po odzyskaniu przez
Polskę
niepodległości został w
1919
przyjęty do Marynarki Wojennej i wyznaczony referentem w Sekcji Organizacyjnej Departamentu dla Spraw Morskich w
Warszawie
. Następnie został dowódcą Kadry Marynarki Wojennej w
Toruniu
. Podczas
wojny polsko-radzieckiej
, w
1920
brał udział w walkach pod
Grodnem
jako dowódca II Batalionu Morskiego i p.o. dowódcy Pułku Morskiego. W latach
1921
-
1924
był komendantem
Tymczasowych Instruktorskich Kursów dla Oficerów
i jednoczenie pierwszym dowódcą
ORP "Generał Haller"
. Od 1924 dowodził dywizjonem torpedowców i
ORP "Kujawiak"
. W
1926
został komendantem Portu Wojennego w
Gdyni
i opracował plan obrony Gdyni i
Helu
. W
1928
krótko pełnił obowiązki komendanta Szkoły Specjalistów Morskich i dowódcy
ORP "Bałtyk"
, po czym wyznaczono go dowódcą dywizjonu ćwiczebnego. Po powrocie z rejsu szkolnego w
1929
, podczas którego dowodził
ORP "Wilia"
, został urlopowany i przeniesiony w stan nieczynny. W latach 1929-
1936
był dyrektorem
Szkoły Morskiej
w
Tczewie
, potem Gdyni. Od
1931
znajdował się w stanie spoczynku. W
1937
został kierownikiem Działu Zaopatrzenia i Zakupów w Żegludze Polskiej.
Przed
kampanią wrześniową
1939
zmobilizowano go jako prokuratora Morskiego Sądu Wojskowego. Uczestniczył w obronie Helu. W nocy z 1 na 2 października podjął nieudaną próbę ucieczki do Szwecji na
kutrze rybackim
Hel-117. W latach 1939-
1945
przebywał w niewoli
niemieckiej
w
oflagach
XVIII A Lienz i II C Woldenberg. Po wyzwoleniu był naczelnikiem Wydziału Żeglugi i Portów w Izbie Przemysłu i Handlu. W 1945 został powołany do służby czynnej na dyrektora nauk Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i cz. p.o. zastępcy szefa
Sztabu Głównego Marynarki Wojennej
. Następnie był zastępcą szefa Sztabu Głównego i szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Od 1945 do
1947
czasowo pełniącym obowiązki dowódcą Marynarki Wojennej. W 1947 został prezesem Rady Głównej Ligi Morskiej. W
1948
przeniesiono go w stan spoczynku.
Pod koniec
1949
został aresztowany i torturowany w budynkach Informacji w Gdyni. W
1950
bezpodstawnie skazany wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego na 13 lat więzienia pod fałszywym zarzutem dokonania sabotażu wraz z szefem Służby Technicznej Marynarki Wojennej komandorem
Konstantym Siemaszką
, zastępcą dowódcy Portu Głównego w Gdyni komandorem Władysławem Sakowiczem oraz komandorem rezerwy Hilarym Sipowiczem. Zmarł w więzieniu w
Sztumie
7 maja
1953
. Został pochowany na warszawskim
Bródnie
. Zrehabilitowany w
1957
postanowieniem Naczelnego Sądu Wojskowego uchylającym wyrok.
Awansował kolejno na stopnie oficerskie: |
| |
W
1922
przełożył z języka rosyjskiego i wydał w Toruniu własnym nakładem Nauticae res. Krótki zarys morskiej polityki autorstwa Saint Pierrea de Bollatiego. W
1935
w Gdyni ukazała się jego książka XV lat polskiej pracy na morzu. Był autorem licznych publikacji w języku polskim i francuskim.
Odznaczenia
Odznaczony
Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari
,
Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy
,
Srebrnym Krzyżem Zasługi
oraz
Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk
i
Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945
.
Bibliografia
- Andrzej Drzewiecki. "Adam, Aleksander i Borys Mohuczowie w służbie Polskiej Marynarki Wojennej." Wydawnictwo Marszałek. Toruń 2005. ( )
- Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki. "Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947." Wyższa Szkoła Morska. Gdynia 1996. ()