Niemiecki cmentarz z I wojny światowej w Kamionie
Bolimowski Park Krajobrazowy –
park krajobrazowy
położony na pograniczu województw
łódzkiego
i
mazowieckiego
.
Park został utworzony w
1986
roku. Obecnie obejmuje obszar o powierzchni 23130
ha
.
Położenie
Bolimowski Park Krajobrazowy obejmuje kompleks lasów Puszczy Bolimowskiej, rozciągającej się pomiędzy
Skierniewicami
,
Łowiczem
,
Bolimowem
i
Żyrardowem
. Lasy te są ostatnią pozostałością historycznych puszcz:
Bolimowskiej
,
Wiskickiej
, Miedniewickiej,
Korabiewskiej
oraz
Jaktorowskiej
i stanowią cenną przyrodniczo enklawę wśród wylesionych terenów rolniczych. Przez środek Puszczy przepływa rzeka
Rawka
, która zachowała naturalny charakter silnie meandrującej rzeki nizinnej, a jej dolina stanowi ważny korytarz ekologiczny i objęta jest ochroną w ramach
rezerwatu przyrody Rawka
. W krajobrazie parku dominuje lekko falista równina polodowcowa, a rzeźbę terenu urozmaicają wcięte w kilkanaście metrów doliny Rawki i jej większych dopływów, terasy oraz nieliczne wydmy piaszczyste.
Puszcza Bolimowska leży w dorzeczu
Bzury
, do której wpada największa rzeka Parku – Rawka. Główne dopływy Rawki uchodzące do niej na tym terenie to:
Chojnatka
, Rokita,
Korabiewka
i Grabinka. Dolina Rawki, szerokości od kilkuset metrów do ponad kilometra, stanowi największą atrakcję krajobrazową i przyrodniczą Parku. Rzeka tworzy dziesiątki meandrów i starorzeczy, a w przebiegu jej doliny występują na przemian rozszerzenia i zwężenia, mające na niektórych odcinkach charakter przełomów. Zbocza doliny są wyraźnie wyodrębnione, a miejscami strome. Malownicze obramowanie stanowią rosnące w pewnej odległości od rzeki lasy Puszczy Bolimowskiej. Dno doliny pokrywają łąki, torfowiska oraz zespoły zarośli, a miejscami podmokłe olsy i łęgi. Na terenie Parku i jego otuliny znajduje się kilka niewielkich kompleksów stawów rybnych: w Nieborowie, na Polanie Siwica, w uroczysku Buczyna, koło Kamionu i Wycześniaka oraz w Patokach i Jeruzalu.
Kompleksy leśne
Lasy zajmują ok. 70% powierzchni Parku. W Puszczy Bolimowskiej przeważają różne typy borów
sosnowych
, głównie świeże, wilgotne, suche i mieszane. W drzewostanach dominuje sosna, a najważniejsze domieszki stanowią:
brzoza
,
osika
,
dąb
,
grab
,
lipa
,
klon
i
jesion
. Na żyźniejszych siedliskach, m.in. na stromych zboczach doliny Rawki, spotyka się
grądy
, gdzie wielogatunkowy drzewostan tworzą głównie dąb i grab, z domieszką lipy i klonu. W podszycie występują
leszczyna
,
kruszyna
i
trzmielina
. W uroczyskach Bolimów, Sokule, Mokra i w Lesie Jeruzalskim wykształciły się na niewielkich powierzchniach cenne i bogate florystycznie zbiorowiska dąbrowy świetlistej. Na podmokłych terenach w dolinie Rawki występują łęgi jesionowo-olszowe oraz olsy i zarośla wierzbowe. Cenne zbiorowiska roślinności łąkowej, torfowiskowej, bagiennej i szuwarowej zachowały się w dolinie Rawki oraz na licznych Puszczy Bolimowskiej śródleśnych polanach jak: Siwica, Starożyska, Serwituty, a także we fragmentach uroczysk Nieborów, Bolimów (Halin) i Miedniewice oraz koło Bartnik.
Flora
W Parku stwierdzono występowanie ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym blisko 100 gatunków rzadkich i ginących. Do najcenniejszych roślin runa leśnego należą: widłaki
jałowcowaty
,
spłaszczony
i
wroniec
,
paprotka zwyczajna
, paprotka krucha, narecznica szerokolistna,
wawrzynek wilczełyko
,
bluszcz pospolity
,
lilia złotogłów
,
orlik pospolity
,
naparstnica zwyczajna
, jaskier kaszubski,
zdrojówka rutewkowata
, rutewka wąskolistna,
marzanka wonna
,
mącznica lekarska
,
pomocnik baldaszkowy
, gruszyczka zielonawa,
łuskiewnik różowy
,
korzeniówka pospolita
i
turówka wonna
. Na rozległych powierzchniach występuje obficie
konwalia majowa
, będąca symbolem Parku. Na polanach rosną rzadkie rośliny łąkowe:
starodub łąkowy
,
kosaciec syberyjski
,
mieczyk dachówkowaty
,
pierwiosnka lekarska
,
goryczka wąskolistna
oraz goździki
kosmaty
,
pyszny
i
piaskowy
. Są wśród nich także rośliny ciepłolubne:
ożanka czosnkowa
, centauria pospolita i
oman łąkowy
. Licznie występują storczyki: kruszczyki
szerokolistny
i
błotny
, podkolany
biały
i
zielonawy
,
listera jajowata
, gnieździk leśny oraz
storczyk szerokolistny
,
storczyk plamisty
,
storczyk krwisty
i
storczyk Fuchsa
. Do rzadszych roślin torfowiskowych należą:
nasięźrzał pospolity
,
fiołek mokradłowy
, gnidosze
rozesłany
i
błotny
,
rosiczka okrągłolistna
,
bagno zwyczajne
,
żurawina błotna
,
bobrek trójlistkowy
,
dziewięciornik błotny
,
świbka błotna
,
wąkrota zwyczajna
,
groszek błotny
, mniszek błotny,
marzanka wonna
, ponikło jednoprzysadkowe, sit drobny,
wełnianka pochwowata
,
selernica żyłkowana
i turzyca luźnokwiatowa. Wśród roślin wodnych warto wymienić
wolffię bezkorzeniową
,
grzybienie białe
,
grążela żółtego
, pływacze
zwyczajnego
i
drobnego
oraz jeżogłówkę najmniejszą. Występuje tu także 110 gatunków
mszaków
, w tym dwa bardzo rzadkie gatunki w skali kraju, reprezentujące element borealny i uznane za relikty glacjalne: skorpionowiec brunatny i krzywosz lśniący. Na uwagę zasługuje występowanie rzadkich
porostów
:
płucnicy islandzkiej
i gatunków z rodzaju
brodaczka
, a także chronionego grzyba –
sromotnika bezwstydnego
.
Fauna
Największym reprezentantem bogatej fauny Parku jest
łoś
, żyjący tu stale od lat 80. XX w. W roku
1983
samym czasie introdukowano w Parku
bobry
, które znakomicie się zadomowiły nad Rawką i żyją w norach wykopanych w ziemi. Nad wodami często spotykana jest też
wydra europejska
. Osobliwością Puszczy Bolimowskiej jest stado
danieli
sprowadzonych tu jeszcze w XVII w. oraz
rysie
, które przywędrowały z
Puszczy Kampinoskiej
. Pospolicie występują na terenie Parku
dzik
,
sarna
,
lis
,
zając szarak
,
królik europejski
,
piżmaki
i
jeż wschodni
. Rzadsze są:
jeleń europejski
,
borsuk
,
jenot
,
tchórz
oraz kuny
domowa
i
leśna
. Z drobniejszych ssaków warto wymienić
orzesznicę
, ryjówki
aksamitną
i
malutką
oraz
rzęsorka rzeczka
. Wśród liczącej ponad 130 gatunków grupy ptaków lęgowych rzadkie to:
bocian czarny
,
żuraw
,
bąk
,
bączek
,
gęgawa
,
płaskonos
,
kulik wielki
,
słonka
,
samotnik
,
derkacz
,
kropiatka
i
kraska
. Inne ciekawsze gatunki to:
czapla siwa
,
łabędź niemy
,
cyraneczka
,
głowienka
,
perkozek
,
trzmielojad
,
błotniak stawowy
,
krogulec
,
kobuz
,
pustułka
,
sowa uszata
,
lelek kozodój
,
kszyk
,
wodnik
,
dudek
,
zimorodek
,
dzięcioł średni
,
krzyżodziób świerkowy
, muchołówki
mała
i
białoszyja
,
podróżniczek
,
pokrzewka jarzębata
,
dziwonia
,
remiz
i
strumieniówka
. Liczny jest
bocian biały
, w Parku zinwenatyzowano kilkadziesiąt zasiedlonych gniazd tego ptaka. Wśród przedstawicieli hepetofauny na uwagę zasługują
żmija zygzakowata
,
zaskroniec
,
padalec
,
traszka grzebieniasta
,
kumak nizinny
,
rzekotka drzewna
i
ropucha paskówka
. W Rawce i jej dopływach żyje ok. 25 gatunków ryb, m.in. rzadkie gatunki występujące w bystrych strumieniach, jak:
głowacz białopłetwy
,
strzebla potokowa
i
pstrąg potokowy
oraz przedstawiciel smoczkoustych –
minóg strumieniowy
.
Stosunkowo dobrze poznane są bezkręgowce w Parku, a zwłaszcza owady, których stwierdzono tu blisko 800 gatunków, z czego prawie 100 to gatunki rzadkie. Do największych osobliwości należą, mające tu swoje jedyne znane krajowe stanowiska: jętka Metreleutus balcanicus, błonkówka Solierella compedita, muchówka Morelia simplicissima, chrząszczAderus pentatomus i motyl Spatalia argentina. Z innych ciekawszych gatunków warto wymienić trzmiela paskowanego, motyle:
pazia królowej
,
pazia żeglarza
,
mieniaka strużnika
i
zmierzchnicę trupią główkę
, chrząszcze:
kozioroga dębosza
,
wonnicę piżmówkę
,
rohatyńca
oraz biegacze
skórzastego
,
ogrodowego
i
fioletowego
. W dolinie Rawki występuje chroniony pająk –
tygrzyk paskowany
.
Historia
W czasie
I wojny światowej
na linii
Rawki
(która przepływa przez park) i
Bzury
od grudnia
1914
do lipca
1915
przebiegała linia frontu niemiecko-rosyjskiego, a walki miały charakter
wojny pozycyjnej
. Ślady
okopów
są widoczne do dziś w lasach, zwłaszcza na skarpie doliny Rawki, na terenie parku znajdują się też cmentarze wojenne, na których spoczywają żołnierze, którzy wtedy polegli (min. w
Joachimowie Mogiłach
,
Kamionie
,
Budach Grabskich
).
Zabytki i muzea
Na terenie i w bezpośrednim sąsiedztwie parku znajdują się również zabytki kultury materialnej m.in.:
- zespół pałacowo-parkowy i kościół w
Nieborowie
- park romantyczny w
Arkadii
- renesansowe kościoły i zabudowa małomiasteczkowa w
Bolimowie
- osada fabryczna w
Żyrardowie
- zabytki
Łowicza
, w tym: muzeum regionalne w gmachu pomisjonarskim z
XVIII
w., bazylika katedralna z 1625-1658 r., kościół oo. Pijarów z 1672-80 r., ratusz klasycystyczny z 1825-28 r., kościół Św. Ducha – wzniesiony na pocz. XV w.
- zabytki
Skierniewic
- sanktuarium w
Miedniewicach
- dworzec w
Radziwiłłowie
- kościół i grodzisko w
Starej Rawie
- kościoły w
Puszczy Mariańskiej
(spalony, częściowo odbudowany),
Jeruzalu
,
Bartnikach
,
Bełchowie
,
Wiskitkach
- cmentarze z I wojny światowej w
Kolonii Bolimowskiej-Wsi
,
Joachimowie Mogiłach
,
Wólce Łasieckiej
,
Budach Grabskich
,
Kamionie
,
Wiskitkach
,
Huminie
- cmentarz żydowski w
Wiskitkach
- dwory i parki podworskie
- Leśna Galeria Rzeźby i Malarstwa
Jana Graczyka
w
Budach Grabskich
Zobacz też
Linki zewnętrzne