Organ - termin używany przede wszystkim w
prawie
,
administracji
i
zarządzaniu
, oznaczający wyodrębniony w celu wykonywania określonych zadań podmiot, którego kompetencje określają normy zewnętrzne albo wewnętrzne (najczęściej
normy prawne
).
Organy są właściwe dla wszystkich
korporacji
,
zakładów
oraz instytucji rządowych lub samorządowych, włączając w to instytucje samego
państwa
. Są one niezbędne dla ich prawidłowego funkcjonowania, zawierania umów oraz stanowienia wewnętrznego prawa. W zasadzie nie może istnieć sytuacja, gdy pewna sformalizowana zbiorowość pozbawiona jest swojego organu lub organów. W przypadku dobrowolnych zrzeszeń, w państwach demokratycznych, najwyższym ich organem będzie zawsze
walne zgromadzenie
członków tego zrzeszenia, które może wybrać wyspecjalizowane organy stanowiące, wykonawcze, czy też
arbitrażowe
. W przypadku braku organu zdolnego do kierowania osobą prawną, bądź
ułomną osobą prawną
, ustanawia się
kuratora
,
zarządce przymusowego
lub inny podobny organ tymczasowy, który prowadzić będzie sprawy podmiotu.
Cechy organów
Pomimo iż organy w administracji publicznej czy samorządowej różnią się znacznie od organów instytucji prywatnych czy społecznych, to jednak wyróżnić można kilka cech właściwych dla wszystkich organów.
Kompetencje
Najczęściej organ wyposażony jest w kompetencje pozwalające mu na zarządzanie,
nadzór
,
kontrolę
czy też reprezentowanie podmiotu, w którego strukturze się znajduje.
Podmiot reprezentowany
Organ może reprezentować zarówno ściśle określony podmiot (jak na przykład
spółkę kapitałową
reprezentuje rada nadzorcza), jak też abstrakcyjnie pojmowany szeroki zbiór elementów (tak np. w , Konstytucja RP stanowi o "organach kontroli państwowej i ochrony prawa").
Forma organu
Cechami właściwymi (formą) organów są m. in.:
- określone kompetencje organu,
- skład,
- sposób wybierania (mianowania, powoływania itp.) członków organu,
- czas trwania kadencji członków organu,
Określoność prawna
Ścisła
Forma organu może być ściśle określona przez przepisy prawa. W ten sposób np. ustawa o
Trybunale Konstytucyjnym
[1] stanowi, że jedynymi organami trybunału są Zgromadzenie Ogólne oraz prezes.
Niewielka
Natomiast w przypadku
partii politycznych
ustawa[2] nie reguluje składu, nazw czy też też kompetencji organów partyjnych, określa jednak że muszą one pochodzić z demokratycznych wyborów[3].
Pośrednia
Prawo w niektórych przypadkach uzależnia ilość oraz właściwości organów, jakie będą dla danego podmiotu wymagane, od pewnych czynników. Przykładowo
Kodeks spółek handlowych
uzależnia obligatoryjność posiadania przez
spółkę z o.o.
Rady Nadzorczej lub Komisji Rewizyjnej od wielkości
kapitału własnego
i ilości wspólników.
Przykłady organów
Zobacz też
Przypisy